الهدایة (کتاب)

نویسنده	شیخ صدوق
موضوع	فقه شیعه
زبان	عربی
تعداد جلد	1
التحقيق	مؤسسة الإمام الهادي(ع)
الهدایه

مؤلف

محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی(۳۰۵ -۳۸۱ق) متولد شهر قم، معروف به شیخ صدوق و ابن بابویه، از بزرگ‌ترین محدّثین قرن چهارم هجری به شمار می‌آید. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست. و از آثار وی: مدینة العلم، كمال‌الدین و تمام النعمة، التوحید، الخصال، معانی الأخبار، عیون أخبار الرضا(ع)، أمالی شیخ صدوق، المقنع فی الفقه، الهدایة (فی الأصول و الفروع) می باشد. از اساتید وی می توان به محمد بن حسن بن احمد بن ولید، حمزة بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن على(ع)، ابوالحسن، محمد بن قاسم اشاره کرد. شیخ صدوق در سال 381 ه. وفات نمود.

زندگي‌نامه و اظهارنظرها

بر اثر دعاى حضرت حجت عليه السلام كودكى به دنيا آمد كه او را محمد ناميدند. شيخ صدوق از نبوغ خاصى برخوردار بود و از كودكى در مسير علم و فراگيرى احاديث معصومان بود.

در نوجوانى شروع به تأليف كتاب نمود و مرجعى صادق در بيان گفتار معصومان بود. وى فقيهى كامل، محدثى جامع، نويسنده اى ماهر و از استعداد و حافظه اى قوى برخوردار بود و در حفظ و ضبط احاديث يكتاى آن زمان بشمار مى رفت. صدوق عمر خويش را به تأليف كتب و ارشاد مردم عصر خويش گذرانيد. جمع تأليفات او را تا سيصد جلد نوشته اند. صدوق با آل بويه معاصر بود. او در شهر رى وفات كرد و اكنون قبرش زيارتگاه شده است. در زمان قاجار، هنگام اصلاح قبرش، جسد تازه او نمايان گرديد و حتى رنگ حناى ناخن دست او پس از قرن‌ها مشهود بود.

استادان شیخ صدوق

• محمد بن حسن بن احمد بن وليد

• احمد بن على بن ابراهيم بن هاشم قمى

• احمد بن محمد بن يحيى عطار اشعرى

• محمد بن احمد بن على اسدى معروف به ابن جرادة بروعى

• احمد بن محمد بن صقر صائغ العدل

• احمد بن محمد بن حسن قطان

• حسين بن احمد بيهقى

• احمد بن ابراهيم بن بكر خوزى

• على بن ثابت دواليبى

• محمد بن بكران نقاش

• حسن بن محمد بن عمرو بصرى...

شاگردان ایشان

• شيخ مفيد

• حسين بن على بن موسى

• حسن بن حسين بن على

• على بن احمد پدر نجاشى

• ابوالقاسم على بن محمد بن خزازى

• حسين بن عبيدالله غضائرى

• هارون بن موسى تلعكبرى

• محمد بن طلحه نعالى بغدادى

• ابوبكر محمد بن احمد بن على

تأليفات شیخ صدوق

• من لايحضره الفقيه

• عيون الاخبار

• جامع الاخبار

• معانى الاخبار

• ثواب الاعمال و عقاب الاعمال

• علل الشرائع

• اوصاف النبى

• اثبات الوصية

• اثبات الخلافة صفات الشيعة

• فضل الشيعة

• ذكر المجالس

• خصال

• توحيد

• اعتقادات

• الاوائل والاواخر

• دعائم الاسلام

• هدايه

• مقنع

• مصابيح

• مصباح

• معراج

• ابطال

• اختيار

• كتاب طهارت

• كتاب صلات

• كتاب صوم و...

معرفى اجمالى كتاب

اين كتاب دو بخش دارد: بخش نخست مربوط به اصول اعتقادى از قبيل توحيد، نبوت، امامت، تقيه، اسلام و ایمان، امر به معروف و نهی از منكر، جهاد، اركان الاسلام و نيت است. بخش دوم در فروع فقهى است كه از ابواب طهارت شروع مى شود و به ابواب ارث پايان مى پذيرد.

در طول قرون فقهاى شيعه، اهتمام و توجه خاصى به اين كتاب داشته اند و آن از مصادر فقهى و روايى معتبر در نزد آن‌ها بوده است؛ تا جايى كه بزرگان شيعه آنچه در اين كتاب ذكر شده به عنوان حديث تلقى كرده اند. شيخ انصارى مى فرمايد: «...كما عمل بفتاوى على بن بابويه لتنزيل فتواه منزلة روايته...».

وضعيت نشر کتاب

اين كتاب به همت مؤسسة الامام الهادى در قم به سال 1418 ق چاپ و منتشر شده است.

منابع

کتابشناسي تفصيلي مذاهب اسلامي/ نویسنده: محمدرضا ضميري

متن کتاب الهداية

1. الهداية

2. الهدایه