آیه بِرّ

آیه 177 سوره بقره/ 2 را «آیه بِرّ» (نیكى) گویند.

لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَ فِي الرِّقَابِ وَ أَقَامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ

[2–177] (مشاهده آیه در سوره)

طبرسى مى گوید: هنگامى كه قبله مسلمانان از بیت المقدس به كعبه انتقال یافت، مناقشه هاى فراوانى میان مسلمانان، یهود و نصارا درگرفت. بیشتر یهود و نصارا روى كردن به جانب معین، هنگام نماز را یگانه راه اطاعت معرفى مى كردند.

به گمان یهود، نیكویى این بود كه رو به مغرب نماز گزارند و نصارا بر این گمان بودند كه نیكویى، رو به مشرق نماز خواندن است كه خداوند این آیه را نازل كرد و به معرفى نیكى و نیكوكارى پرداخت.

بر اساس این آیه، رو به سوى مشرق و مغرب گرداندن، نیكوكارى نیست؛ بلكه ایمان به خدا، آخرت، ملائكه و كتاب هاى آسمانى نیكى است. پرداخت مال به خویشان، یتیمان، بینوایان و در راه ماندگان و گدایان و آزاد كردن بردگان نیز نیكویى است.

در ادامه همین آیه، اقامه نماز، پرداخت زكات، وفا به عهد و شكیبایى هنگام سختى نیز نیكى و نیكوكارى شناسانده شده است:

«لَيسَ البِرَّ أَن تُولّوا وُجوهَكُم قِبَلَ المَشرقِ والمَغربِ ولكِنَّ البِرَّ مَن ءَامنَ بِاللّهِ واليومِ الأَخِرِ والملائكةِ والكِتب...».

منابع

علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد 1، ص 375