محمد بن قاسم علوی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
{{تقویم|روز= 15 ربیع الثانی|سال= سال 219 هجری قمری}}
+
"محمد بن قاسم بن عمر بن [[امام سجاد علیه السلام|على بن الحسین]] علیه‌السلام"، نَسَبش با چهار واسطه به "[[امام علی]] علیه‌السلام" مى‌ رسد و بدین منظور به "محمد بن قاسم علوى" شهرت پیدا کرد.
  
"محمد بن قاسم بن عمر بن على بن الحسين علیه‌السلام"، كه نَسَبش با چهار واسطه به "[[امام علی]] بن ابى‌ طالب علیه‌السلام" مى‌ رسد و بدين منظور به محمد بن قاسم علوى شهرت پيدا كرد، در عصر "معتصم عباسى" با خراسانيان همراه شد و بر عليه حاكمان معتصم در منطقه خراسان، اقدام به قيام نمود وى در آغاز در "جوزجان"<ref> هم‌اكنون در كشور افغانستان قرار دارد.</ref> مقيم شد و مردم آن ناحيه را به "الرضا من آل محمد" دعوت كرد و گروهى بسيار، دعوتش را اجابت كردند.
+
او در عصر "[[معتصم عباسى]]" (هشتمین خلیفه عباسى) با خراسانیان همراه شد و بر علیه حاکمان معتصم در منطقه [[خراسان]]، قیام کرد. وى در آغاز در منطقه "جوزجان" (که هم‌اکنون در کشور [[افغانستان]] قرار دارد) مقیم شد و مردم آن ناحیه را به "الرضا من آل محمد" دعوت کرد و گروهى بسیار، دعوتش را اجابت کردند.
  
در آن زمان از جانب معتصم بالّله (هشتمين خليفه عباسى) در خراسان و شرق عالم اسلام عبدالله بن طاهر حكومت مى‌ راند و سيطره كاملى بر منطقه داشت. بدين جهت وجود اين سيد علوى را در آن ناحيه برنمى‌تافت و به حاكمان محلى و سرداران نظامى خويش دستور داد كه با وى مبارزه كرده و نهضتش را خاموش گردانند.
+
در آن زمان از جانب معتصم بالله در خراسان و شرق عالم [[اسلام]]، عبدالله بن طاهر حکومت مى‌ راند و سیطره کاملى بر منطقه داشت. بدین جهت وجود این سید علوى را در آن ناحیه برنمى‌تافت و به حاکمان محلى و سرداران نظامى خویش دستور داد که با وى مبارزه کرده و نهضتش را خاموش گردانند. فشارهاى روزافزون و تندروى‌ هاى حاکمان محلى و سرداران نظامى عبدالله بن طاهر، مردم را به جوش و خروش آورد و آنان را در "طالقان" به رهبرى "محمد بن قاسم علوى" وادار به قیام و شورش سراسرى و علنى نمود.
  
فشارهاى روزافزون و تندروى‌ هاى حاكمان محلى و سرداران نظامى عبدالله بن طاهر، مردم را به جوش و خروش آورد و آنان را در "طالقان" به رهبرى "محمد بن قاسم علوى" وادار به قيام و شورش سراسرى و علنى نمود.
+
از آن پس میان یاران سید علوى و سپاهیان عبدالله بن طاهر درگیرى‌ هاى متعددى به وقوع پیوست، ولى به خاطر برترى نیروهاى عبدالله بن طاهر و ضعف انقلابیون، محمد ناچار شد از جوزجان و طالقان به "نسا" (شهری در خراسان) مهاجرت کند. عامل نسا که از مهاجرت محمد باخبر شده بود، طى عملیاتى وى را دستگیر و به نزد عبدالله بن طاهر فرستاد. عبدالله بن طاهر نیز وى را در غل و زنجیر کرد و به نزد معتصم عباسى در [[بغداد]] ارسال نمود.
  
از آن پس ميان ياران سيد علوى و سپاهيان عبدالله بن طاهر درگيرى‌ هاى متعددى به وقوع پيوست ولى به خاطر برترى نيروهاى عبدالله بن طاهر و ضعف انقلابيون، محمد ناچار شد از جوزجان و طالقان (كه هم‌اكنون در خاك كشور افغانستان قرار دارند) به "نسا" مهاجرت كند.
+
محمد بن قاسم در نیمه [[ربیع الثانی]] و به قولى در نیمه [[ربیع الاول]] سال ۲۱۹ قمرى بر معتصم وارد شد. وقتى محمد را وارد بر معتصم کردند، در مجلس عیش وى «فراغنه»<ref>منطقه ای از ماوراءالنهر یکى از زیستگاه‌هاى ترک‌ها بود.</ref> در حال رقص و پاى‌کوبى بودند. هنگامى که محمد بن قاسم آن منظره را دید گریه کرد، گفت «اللهم انک تعلم انی لم أزل حریصاً علی تغییر هذا و انکاره»؛<ref>مقاتل الطالبیین، ص ۴۶۴-۴۷۰.</ref> خدایا تو مى‌دانى که من براى دگرگونى این اوضاع قیام کرده‌ام.
  
عامل نسا كه از مهاجرت محمد باخبر شده بود، طى عملياتى وى را دستگير و به نزد عبدالله بن طاهر فرستاد. عبدالله بن طاهر نيز وى را در غل و زنجير كرد و به نزد معتصم عباسى در [[بغداد]] ارسال نمود.
+
معتصم سپس محمد بن قاسم را در نزد "مسرور کبیر" در جایگاهى تنگ و تاریک زندانى نمود و بر وى بسیار سخت گرفت. پس از سه روز وى را از سلول انفرادى و جایگاه تنگ و طاقت‌فرسا بیرون آورد و در اتاقى دیگر زندانى نمود.
 
 
محمد بن قاسم در نيمه [[ربیع الثانی]] و به قولى در نيمه [[ربیع الاول]] سال 219 قمرى بر معتصم وارد شد و معتصم وى را در نزد "مسرور كبير" در جايگاهى تنگ و تاريك زندانى نمود و بر وى بسيار سخت گرفت. پس از سه روز وى را از سلول انفرادى و جايگاه تنگ و طاقت‌فرسا بيرون آورد و در اتاقى ديگر زندانى نمود.
 
 
 
محمد بن قاسم در زندان معتصم، شب و روز را سپرى مى‌ كرد و از درد و ناراحتى مى‌ ناليد و به نقل مورخان اهل سنت در شب [[عيد فطر]] كه همگى مشغول جشن و شادمانى بوده و از وى غافل بودند، از زندان گريخت و خود را از بند دژخيمان عباسى رهانيد. اما كسى ندانست كه وى چگونه گريخت، به كجا رفت، زندگى او چگونه بود و يا به دست چه كسى كشته شد.<ref> البداية والنهاية، ج 1، ص 309؛ تاريخ ابن خلدون، ج 2، ص 398.</ref>
 
 
 
ولى بى‌ ترديد فرار وى از زندان نقشه خود دستگاه خلافت بود تا از اين راه وى را سر به نيست كرده و بدون اين كه حساسيتى در ميان مخالفان خود به وجود آورند، وى را از سر راه خويش بردارند. برخى معتقدند كه وى را در همان جا مسموم كرده و با زهر جفا شهيدش نمودند.<ref> [[مروج الذهب]]، ج 4، ص 61.</ref>
 
  
 +
محمد بن قاسم بعد از مدتى از نمدهاى همان زندان طنابى مى‌سازد و شبانه از زندان فرار مى‌کند و در منطقه «[[واسط|واسط‍‌]]» در [[عراق]] پنهان مى‌شود. وى همواره پنهان زندگى مى‌کرد تا اینکه پس از سپرى شدن ایام معتصم و [[واثق عباسی|واثق]]، در زمان [[متوکل (خلیفه عباسی)|متوکل عباسی]] در سال ۲۳۲ قمری مخفیگاه وى شناسایى مى‌شود. بعد از دستگیرى مجدد زندانى شده و در زندان رحلت مى‌کند. بر طبق نقل دیگر، او را در زندان مسموم نموده به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] مى‌رسانند.<ref> مقاتل الطالبیین، ص ۴۶۶ تا ۴۷۳، مروج الذهب، ج ۳، ص ۴۶۴ و ۴۶۵، تاریخ یعقوبى، ج ۲، ص ۴۶۴.</ref>
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
  
سيد تقى واردى، روز شمار تاريخ اسلام، جلد سوم، ماه ربیع الثانی
+
*سید تقى واردى، روزشمار تاریخ اسلام، جلد سوم، ماه ربیع الثانی.
 +
*امام هادی علیه السلام الگوی زندگی، حبیب‌الله احمدی، [https://hawzah.net/fa/Book/View/45384/45819/1-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A8%D9%86-%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%89#footnote5 پایگاه اطلاع رسانی حوزه].
  
 
[[رده:وقایع ماه ربیع الثانی]]
 
[[رده:وقایع ماه ربیع الثانی]]
[[رده:سال ۲۱۹ هجری قمری]]
+
[[رده:امامزادگان]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۰

"محمد بن قاسم بن عمر بن على بن الحسین علیه‌السلام"، نَسَبش با چهار واسطه به "امام علی علیه‌السلام" مى‌ رسد و بدین منظور به "محمد بن قاسم علوى" شهرت پیدا کرد.

او در عصر "معتصم عباسى" (هشتمین خلیفه عباسى) با خراسانیان همراه شد و بر علیه حاکمان معتصم در منطقه خراسان، قیام کرد. وى در آغاز در منطقه "جوزجان" (که هم‌اکنون در کشور افغانستان قرار دارد) مقیم شد و مردم آن ناحیه را به "الرضا من آل محمد" دعوت کرد و گروهى بسیار، دعوتش را اجابت کردند.

در آن زمان از جانب معتصم بالله در خراسان و شرق عالم اسلام، عبدالله بن طاهر حکومت مى‌ راند و سیطره کاملى بر منطقه داشت. بدین جهت وجود این سید علوى را در آن ناحیه برنمى‌تافت و به حاکمان محلى و سرداران نظامى خویش دستور داد که با وى مبارزه کرده و نهضتش را خاموش گردانند. فشارهاى روزافزون و تندروى‌ هاى حاکمان محلى و سرداران نظامى عبدالله بن طاهر، مردم را به جوش و خروش آورد و آنان را در "طالقان" به رهبرى "محمد بن قاسم علوى" وادار به قیام و شورش سراسرى و علنى نمود.

از آن پس میان یاران سید علوى و سپاهیان عبدالله بن طاهر درگیرى‌ هاى متعددى به وقوع پیوست، ولى به خاطر برترى نیروهاى عبدالله بن طاهر و ضعف انقلابیون، محمد ناچار شد از جوزجان و طالقان به "نسا" (شهری در خراسان) مهاجرت کند. عامل نسا که از مهاجرت محمد باخبر شده بود، طى عملیاتى وى را دستگیر و به نزد عبدالله بن طاهر فرستاد. عبدالله بن طاهر نیز وى را در غل و زنجیر کرد و به نزد معتصم عباسى در بغداد ارسال نمود.

محمد بن قاسم در نیمه ربیع الثانی و به قولى در نیمه ربیع الاول سال ۲۱۹ قمرى بر معتصم وارد شد. وقتى محمد را وارد بر معتصم کردند، در مجلس عیش وى «فراغنه»[۱] در حال رقص و پاى‌کوبى بودند. هنگامى که محمد بن قاسم آن منظره را دید گریه کرد، گفت «اللهم انک تعلم انی لم أزل حریصاً علی تغییر هذا و انکاره»؛[۲] خدایا تو مى‌دانى که من براى دگرگونى این اوضاع قیام کرده‌ام.

معتصم سپس محمد بن قاسم را در نزد "مسرور کبیر" در جایگاهى تنگ و تاریک زندانى نمود و بر وى بسیار سخت گرفت. پس از سه روز وى را از سلول انفرادى و جایگاه تنگ و طاقت‌فرسا بیرون آورد و در اتاقى دیگر زندانى نمود.

محمد بن قاسم بعد از مدتى از نمدهاى همان زندان طنابى مى‌سازد و شبانه از زندان فرار مى‌کند و در منطقه «واسط‍‌» در عراق پنهان مى‌شود. وى همواره پنهان زندگى مى‌کرد تا اینکه پس از سپرى شدن ایام معتصم و واثق، در زمان متوکل عباسی در سال ۲۳۲ قمری مخفیگاه وى شناسایى مى‌شود. بعد از دستگیرى مجدد زندانى شده و در زندان رحلت مى‌کند. بر طبق نقل دیگر، او را در زندان مسموم نموده به شهادت مى‌رسانند.[۳]

پانویس

  1. منطقه ای از ماوراءالنهر یکى از زیستگاه‌هاى ترک‌ها بود.
  2. مقاتل الطالبیین، ص ۴۶۴-۴۷۰.
  3. مقاتل الطالبیین، ص ۴۶۶ تا ۴۷۳، مروج الذهب، ج ۳، ص ۴۶۴ و ۴۶۵، تاریخ یعقوبى، ج ۲، ص ۴۶۴.

منابع

  • سید تقى واردى، روزشمار تاریخ اسلام، جلد سوم، ماه ربیع الثانی.
  • امام هادی علیه السلام الگوی زندگی، حبیب‌الله احمدی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.