امام جمعه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
از جمله عبادت های موکد در روز جمعه نماز جمعه است . و از آن جهت که نماز جمعه به صورت جماعت برپا می شود ، امام جماعت آن را امام جمعه می گویند.  
+
«[[نماز جمعه]]» یکی از [[نماز|نمازهایی]] است که به صورت [[نماز جماعت|جماعت]] در روز [[جمعه]] برپا می‌شود و به [[امام جماعت‌|امام جماعت]] آن «امام جمعه» می‌گویند. همه شرایطی که در [[امام جماعت‌|امام جماعت]] لازم است، باید در امام جمعه هم باشد، مانند: [[عقل]]، [[ایمان|ایمان]] و [[عدالت]].  
  
نماز جمعه واجب تخییری است و معناى آن اين است كه مكلّف در اداى فريضۀ واجب ظهر روز جمعه بين خواندن نماز جمعه يا نماز ظهر مخير است.<ref> خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى، توضيح المسائل (محشّٰى - امام خمينى)، 2 جلد، ج 1، ص876  دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، هشتم، 1424 ه‍ ق </ref>
+
==منصب امامت جمعه==
  
==شکل های نماز جمعه ==
+
منصب امامت [[نماز جمعه]] در زمان حضور [[ائمه اطهار|امام معصوم]] علیه‌السلام، براى امام و یا نایب منصوب از جانب ایشان است و در جواز، وجوب یا حرمت اقامه نماز جمعه در زمان [[غیبت امام زمان (عج)|غیبت]] براى دیگران اختلاف است.<ref>جواهر الکلام، ۱۱/۱۵۱-۱۹۳.</ref> همچنین جواز اقامه آن در زمان غیبت براى غیرمجتهد جامع الشرایط محل خلاف است.<ref>الحدائق الناضرة، ۹/۴۴۵.</ref> برخى از معاصران، تصدى منصب امامت جمعه در زمان حکومت اسلامى را منوط به اذن [[ولی فقیه|ولى فقیه]] دانسته‌اند.<ref>استفتائات (امام خمینى)، ۱/۲۶۸.</ref>
  
نماز جمعه بر دو نوع برگزار می‌شود:
+
امامت جمعه در جهان [[شیعه]] و [[ایران]] سابقه طولانی دارد و بعضی از علما و [[مرجعیت|مراجع]] که آن را از نظر فقهی [[واجب]] می دانستند، بطور غیررسمی بعنوان امام جمعه، به اقامه آن می پرداختند. اما امامت رسمی آن از ناحیه حکومت های وقت بوده است که نمونه بارز آن، بعد از انقلاب اسلامی است که افرادی بعنوان امام جمعه از سوی ولی فقیه در شهرها، متولی این امر می شوند.
 +
==شرایط امام جمعه==
 +
همه شرایطی که در [[امام جماعت‌|امام جماعت]] لازم است، باید در امام جمعه هم باشد مانند: [[عقل]]، [[ایمان|ایمان]]، حلال زادگی و [[عدالت]]. ولی امامت کودکان و زنان در [[نماز جمعه]] جایز نیست، اگر چه در [[نماز|نمازهای]] دیگر برای خودشان جایز باشد.<ref> [http://portal.anhar.ir/node/۹۵۱۹/?ref=sbttl#gsc.tab=۰ فتاوای آیات عظام: امام، فاضل، تبریزی، نوری، مکارم: نماز جمعه، پورتال انهار] </ref>
  
•نماز جمعه‌ای که اهل سنت برگزار می‌کنند. این نماز جمعه در هر شهر می‌تواند در هر مسجدی برگزار شود. هر شخص مورد تایید یک مسجد می‌تواند امام جمعه آن مسجد شود.
+
==وظایف امام جمعه==
  
•نوع دیگر نماز جمعه شیعیان است که می‌بایست طبق احکام شیعی فقط یک نماز جمعه در هر شهر برگزار شود.  
+
امام جمعه که متصدی اقامه [[نماز جمعه]] است، لازم است به نکاتی توجه کند که برخی از آن نکات [[واجب]] و بعضی دیگر [[مستحب]] است.  
امام خمینی (ره) در خصوص شرائط اقامه نماز جمعه معتقدند:
 
  
نماز جمعۀ ديگرى در فاصله كمتر از سه ميلى اين نماز جمعه نباشد، بنابراين اگر بين دو نماز جمعه سه ميل فاصله باشد، هر دو نماز صحيح است و معيار آن فاصله‌اى است كه بين دو نماز جمعه است، نه فاصله ميان دو شهرى كه نماز جمعه در آنها منعقد مى‌شود. <ref> خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحرير الوسيلة - ترجمه، 4 جلد، ج1، ص421 دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، 21، 1425 ه‍ ق </ref>
+
'''واجبات:'''
  
امام جمعه علاوه بر مسائل و احکام دینی باید تسلط بر احکام سیاسی و اجتماعی وقت جامعه داشته باشد، چرا که باید در نماز جمعه دو خطبه بخواند که یکی درباره مسائل اجتماعی و دیگری در مورد مسائل روز و سیاسی جامعه است. <ref> دانشنامه رشد، تیر. ۱۳۸۸. </ref>
+
۱- نماز جمعه داری دو [[خطبه]] است‌ که توسط امام جمعه ایراد می شود و این دو خطبه مانند اصل [[نماز]] واجب مى‌باشد و بدون آنها، نماز جمعه منعقد نمى‌گردد.<ref> ترجمه تحریر الوسیلة، ج‌۱، ص۴۲۱ </ref>  
  
==امامت جمعه در ایران==
+
۲- حمد [[الله|خدا]] در هر یک از دو خطبه: در مورد وجوب حمد الهی در خطبه ها، [[امام خمینی]] (ره) معتقدند: خدا را حمد کردن در هر یک از دو خطبه واجب است، و احتیاط آن است که پس از آن خداى تعالى را ثنا گوید (و مدح کند) و احتیاط آن است که حمد خدا با لفظ جلاله «[[الله|اللّه]]» باشد.<ref> خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد، ج۱، ص۴۲۳ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق</ref>
  
امامت جمعه در جهان شیعه و ایران سابقه دور و زیادی دارد و بعضی از علما و مراجع که آن را از نظر فقهی واجب می دانستند بطور غیررسمی بعنوان امام جمعه به اقامه آن می پرداختند. اما امامت رسمی آن از ناحیه حکومت های وقت بوده است که نمونه بارز آن در بعد از انقلاب است که افرادی بعنوان امام جمعه در شهرها متولی این امرند.
+
۳- خطیب، ایستاده باشد. و باید خطیب و امام یکى باشد؛ پس اگر خطیب نتواند بایستد، باید دیگرى خطبه بخواند و امامت نماز جمعه را خود به عهده بگیرد و اگر غیر از همین شخصى که از ایستادن عاجز است کس دیگرى نباشد، ظاهر این است وظیفه‌شان به [[نماز ظهر]] منتقل مى‌شود.<ref> خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد ج۱، ص ۴۲۷ ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق </ref>
  
==نماز جمعه قبل از انقلاب ==
+
۴- واجب است که هر دو خطبه، قبل از نماز جمعه باشند، پس اگر نماز را قبل از خطبه‌ها بخواند، باطل است.<ref> خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد، ج۱، ص۴۲۷ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق </ref>
  
در عهد قاجار هنگامیکه فتحعلیشاه مسجد شاه را در تهران بنا کرد تصمیم گرفت میر سید مهدی خاتون آبادی امامت جماعت اصفهان را برای امام جمعه در مسجد شاه، به تهران بیاورد.
+
'''مستحبات:'''
  
وی دارای مقام علمی والایی بود و در سال ۱۲۸۳ شمسی پس از بازگشت از زیارت خانه خدا در سن ۶۳ سالگی دارفانی را وداع گفت و از تمام ولایات ایران علماء و بزرگان برای تشیع به تهران آمدند.  
+
۱ - خطبه‌ هاى نماز جمعه، طولانى نباشد. [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلى الله علیه وآله فرمودند: بعد از شما اقوامى مى‌آیند که خطبه‌ها را طولانى و نماز را کوتاه مى‌خوانند: «سیأتى بعدکم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلوة». اما شما نماز را طولانى بخوانید و خطبه‌ها را کوتاه کنید: «اطیلوا الصلوة و اقصروا الخطبة».
  
میرزا ابوالقاسم امام جمعه فرزند ارشد میر محمد حسین «سلطان العلماء» هم به تهران آمد (میرمحمد حسین برادر میر سید مهدی از جمله اهل علم و شخص اول اصفهان بود و تا هنگام مرگ در آن شهر زندگی می‌کرد) چون می‌رسید مهدی امام جمعه تهران دارای اولاد ذکور نبود، برحسب امر فتحعلیشاه، میرزا ابوالقاسم در تهران توقف کرد و بعد از رحلت عمو به مقام امامت جمعه تهران رسید.
+
۲- هنگامى که امام جمعه از منبر بالا مى‌رود و رو به مردم مى‌ایستد به مردم [[سلام]] کند؛ «من السّنة اذا صعد الامام المنبر ان یُسلّم اذا استقبل الناس».<ref> شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۴۳ </ref>
  
میرزا ابوالقاسم که سالها بعد با امیرکبیر نیز معاصر بوده است. پس از وی منصب امام جمعه ئی به فرزندش میرزا زین العابدین امام جمعه رسید که به عضویت لژ فراماسونی درآمد و بعد از او نیز به فرزندش سید ابوالقاسم دوم امام جمعه شد که در جریان مشروطیت بر کنار شد و برای مدتی برادرش عهده دار سمت امام جمعه ئی بود .
+
۳- خواندن [[سوره جمعه]] و [[سوره منافقون]] در نماز جمعه. پیامبر اکرم‌ صلى الله علیه وآله در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را قرائت مى‌فرمودند؛ سوره جمعه را براى بشارت دادن به مؤمنان و برحذر داشتن آنان از دنیا و سوره منافقون را براى مأیوس کردن و توبیخ منافقان.  
  
در عهد پهلوی دوم در سال ۱۳۲۴ فرزند سید ابوالقاسم، سید حسن امامی به فرمان محمدرضا شاه امام جمعه تهران شد. سلسله امام جمعه یا امامی توسط شاه و فرمان او به امام جمعه ئی انتخاب می‌شدند این روحانیون توسط مردم آخوند درباری خوانده می‌شدند و تحت فرمان و مطیع اوامر شاه بودند و سیاست را در دین و حکومت دخالت نداده و منتقد دولت نبودند و در کنار مردم قرار نداشتند.  
+
۴- آگاه نمودن مردم را به مسائل روز. [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]] علیه السلام فرمود: نماز جمعه یک گردهمایى عمومى است تا امام جمعه مردم را به [[عبادت]] و اطاعت ترغیب کند و از [[گناه]] پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آنها روى مى‌دهد و از آنچه برایشان مفید و یا مضّر است، آگاه کند. «و یخبرهم بما ورد علیهم من الآفاق و من الاهوال التى لهم فیها المضرّة و المنفعة.<ref> مرحوم مجلسی، بخارالانوار، ج۸۹، ص۳۷۸ </ref> در خصوص این وظیفه، امام خمینی(ره) معتقد است:
 +
براى امام جمعه که خطبه مى‌خواند سزاوار است در ضمن خطبه‌اش آنچه را که از مصالح دینى و دنیایى مسلمین است بیان کند، و آنها را از حوادث و اخبارى که در کشورهاى مسلمان و جهان مى‌گذرد، از مسائل دیگرى که در آنها نفع و ضرر مسلمین مطرح است آگاه نماید و مطالبى را که مسلمانان در زندگى دنیا و [[آخرت]] و در شئون سیاسى و اقتصادى به آن نیازمندند، از امورى که در استقلال و شخصیت آنها و در کیفیت روابط و رفتار آنها با سایر ملل مؤثر است، بازگو کند و مسلمین را از دخالت دولت‌هاى ظالم استعمارگر در امور مسلمین، مخصوصا در امور سیاسى و اقتصادى آنها که به استعمار و استثمارشان کشانده مى‌شود بترساند.<ref>تحریر الوسیلة، امام خمینى، ترجمه على اسلامى، ج۱، ص۴۲۵. </ref>
  
 +
۵- امام جمعه علاوه بر مسائل و [[احکام|احکام]] دینی، باید بر احکام سیاسی و اجتماعی وقت جامعه تسلط داشته باشد، چرا که باید در نماز جمعه دو خطبه بخواند که یکی درباره مسائل اجتماعی و دیگری در مورد مسائل روز و سیاسی جامعه است.<ref> دانشنامه رشد، تیر. ۱۳۸۸. </ref>
  
==وظایف امام جمعه ==
+
۶- مستحب است امام جمعه از صفات [[بلاغت]]، [[شجاعت]]، مواظبت بر اوقات [[نماز]] برخوردار بوده و عامل به سخنان خود باشد.<ref>همان،‌ ۳۲۹ و تحریر الوسیلة ۱/۲۳۵.</ref>
  
در اسلام روز جمعه روز عبادی سیاسی می باشد که یک نفر از طرف حاکم شرع به ایراد سخنرانی پرداخته و اوضاع سیاسی اجتماعی و اقتصادی کشور را به سمع مردم می رساند سپس در دو خطبه سخنرانی می کنند و بعد نماز جمعه به جای نماز ظهر خوانده می شود و بعد از آن نماز عصر خوانده می شود.
+
==پانویس==
 
+
{{پانویس}}
1.خطبه‌هاى نماز، طولانى نباشد. پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله فرمودند: بعد از شما اقوامى مى‌آیند كه خطبه‌ها را طولانى و نماز را كوتاه مى‌خوانند: «سیأتى بعدكم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلوة» اما شما نماز را طولانى بخوانید و خطبه‌ها را كوتاه كنید: «اطیلوا الصلوة و اقصروا الخطبة»
 
 
 
2.خداوند، در نماز جمعه دو خطبه را قرار داد تا یكى از آنها به حمد و ثناى الهى و تقدیس خداوند، و دیگرى به حوائج مردم و هشدار و آموزش آنان و نیایش اختصاص یابد.
 
در حال قیام، به ایراد خطبه بپردازد. «ما رأیت رسول اللّه خطب الاّ و هو قائم»<ref> مرحوم مجلسی، بحارالانوار، ج89، ص131 </ref>
 
 
 
در مورد وجوب حمد الهی در خطبه ها امام خمینی (ره) معتقدند:
 
 
 
خدا را حمد كردن در هر يك از دو خطبه واجب است
 
، و احتياط آن است كه پس از آن خداى تعالى را ثنا گويد (و مدح كند) و احتياط آن است كه حمد خدا با لفظ جلاله «اللّه» باشد.<ref> خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحرير الوسيلة - ترجمه، 4 جلد، ج1، ص423 دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، 21، 1425 ه‍ ق</ref>
 
 
 
3.خطیب، اسلحه دست گیرد و البته ایستاده باشد . <ref> خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحرير الوسيلة - ترجمه، 4 جلد ج1، ص 427 ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، 21، 1425 ه‍ ق </ref> ولى آن را به كار نبرد، بلكه به موعظه و ارشاد بپردازد. (یعنى قدرت داریم ولى در عین حال، دلسوز و مهربانیم) چنانكه پیامبر به كمان یا عصا تكیه مى‌دادند و خطبه مى‌خواندند. «یتوكأ على قوسٍ او عصا»
 
  
4.هنگامى كه امام جمعه از منبر بالا مى‌رود و رو به مردم مى‌ایستد به مردم سلام كند. «من السّنة اذا صعد الامام المنبر ان یُسلّم اذا استقبل الناس»<ref> شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج5، ص43 </ref>
+
==منابع==
  
5.خواندن سوره جمعه و منافقون در نماز جمعه. پیامبر اكرم‌صلى الله علیه وآله در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را قرائت مى‌فرمودند؛ سوره جمعه را براى بشارت دادن به مؤمنان و برحذر داشتن آنان از دنیا و سوره منافقون را براى مأیوس كردن و توبیخ منافقان.  
+
*[[تحرير الوسيلة (کتاب)|تحریر الوسیله]]، امام خمينى، ترجمه على اسلامى، دفتر انتشارات اسلامى، قم، ۱۴۲۵ ق.
 +
*[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]، جمعى از پژوهشگران زیر نظر [[سید محمود هاشمی شاهرودی|سید محمود شاهرودى]]، ج۱، ص۶۴۸.
 +
*[http://portal.anhar.ir/node/9519/?ref=sbttl#gsc.tab=0 فتاوای آیات عظام: امام، فاضل، تبریزی، نوری، مکارم: نماز جمعه، پورتال انهار].
  
6.آگاه نمودن مردم را به مسائل روز. امام رضا علیه السلام فرمود: نماز جمعه یك گردهمایى عمومى است تا امام جمعه مردم را به عبادت و اطاعت ترغیب كند و از گناه و معصیت پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آنها روى مى‌دهد و از آنچه برایشان مفید و یا مضّر است، آگاه كند. «و یخبرهم بما ورد علیهم من الافاق و من الاهوال التى لهم فیها المضرّة و المنفعة<ref> مرحوم مجلسی، بخارالانوار، ج89، ص378 </ref>
+
[[رده:نماز]]
 
+
<references />
در خصوص این وظیفه، امام خمینی(ره) معتقد است :
 
براى امام جمعه كه خطبه مى‌خواند سزاوار است در ضمن خطبه‌اش آنچه را كه از مصالح دينى و دنيايى مسلمين است بيان كند
 
، و آنها را از حوادث و اخبارى كه در كشورهاى مسلمان و جهان مى‌گذرد، از مسائل ديگرى كه در آنها نفع و ضرر مسلمين مطرح است، آگاه نمايد، و مطالبى را كه مسلمانان در زندگى دنيا و آخرت و در شئون سياسى و اقتصادى به آن نيازمندند از امورى كه در استقلال و شخصيّت آنها و در كيفيّت روابط و رفتار آنها با ساير ملل مؤثر است، بازگو كند و مسلمين را از دخالت دولت‌هاى ظالم استعمارگر در امور مسلمين، مخصوصا در امور سياسى و اقتصادى آنها كه به استعمار و استثمارشان كشانده مى‌شود بترساند (و به آنها هشدار بدهد)<ref>خمينى، سيد روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحرير الوسيلة - ترجمه، 4 جلد، ج1، ص425 دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، 21، 1425 ه‍ ق </ref>
 
 
 
 
 
7.امام جمعه، مردم را از آنچه خداوند به آن امر كرده و آنچه از آن نهى فرموده و آنچه مایه‌ى صلاح و فساد آنان است، آگاه سازد و آنان را تعلیم دهد. «ان یعلّمهم من امره و نهیه ما فیه الصلاح و الفساد»<ref> شیخ حرعاملی، وسائل الشیعه، ج5،  ص 40 </ref>
 
 
 
 
 
 
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۷

«نماز جمعه» یکی از نمازهایی است که به صورت جماعت در روز جمعه برپا می‌شود و به امام جماعت آن «امام جمعه» می‌گویند. همه شرایطی که در امام جماعت لازم است، باید در امام جمعه هم باشد، مانند: عقل، ایمان و عدالت.

منصب امامت جمعه

منصب امامت نماز جمعه در زمان حضور امام معصوم علیه‌السلام، براى امام و یا نایب منصوب از جانب ایشان است و در جواز، وجوب یا حرمت اقامه نماز جمعه در زمان غیبت براى دیگران اختلاف است.[۱] همچنین جواز اقامه آن در زمان غیبت براى غیرمجتهد جامع الشرایط محل خلاف است.[۲] برخى از معاصران، تصدى منصب امامت جمعه در زمان حکومت اسلامى را منوط به اذن ولى فقیه دانسته‌اند.[۳]

امامت جمعه در جهان شیعه و ایران سابقه طولانی دارد و بعضی از علما و مراجع که آن را از نظر فقهی واجب می دانستند، بطور غیررسمی بعنوان امام جمعه، به اقامه آن می پرداختند. اما امامت رسمی آن از ناحیه حکومت های وقت بوده است که نمونه بارز آن، بعد از انقلاب اسلامی است که افرادی بعنوان امام جمعه از سوی ولی فقیه در شهرها، متولی این امر می شوند.

شرایط امام جمعه

همه شرایطی که در امام جماعت لازم است، باید در امام جمعه هم باشد مانند: عقل، ایمان، حلال زادگی و عدالت. ولی امامت کودکان و زنان در نماز جمعه جایز نیست، اگر چه در نمازهای دیگر برای خودشان جایز باشد.[۴]

وظایف امام جمعه

امام جمعه که متصدی اقامه نماز جمعه است، لازم است به نکاتی توجه کند که برخی از آن نکات واجب و بعضی دیگر مستحب است.

واجبات:

۱- نماز جمعه داری دو خطبه است‌ که توسط امام جمعه ایراد می شود و این دو خطبه مانند اصل نماز واجب مى‌باشد و بدون آنها، نماز جمعه منعقد نمى‌گردد.[۵]

۲- حمد خدا در هر یک از دو خطبه: در مورد وجوب حمد الهی در خطبه ها، امام خمینی (ره) معتقدند: خدا را حمد کردن در هر یک از دو خطبه واجب است، و احتیاط آن است که پس از آن خداى تعالى را ثنا گوید (و مدح کند) و احتیاط آن است که حمد خدا با لفظ جلاله «اللّه» باشد.[۶]

۳- خطیب، ایستاده باشد. و باید خطیب و امام یکى باشد؛ پس اگر خطیب نتواند بایستد، باید دیگرى خطبه بخواند و امامت نماز جمعه را خود به عهده بگیرد و اگر غیر از همین شخصى که از ایستادن عاجز است کس دیگرى نباشد، ظاهر این است وظیفه‌شان به نماز ظهر منتقل مى‌شود.[۷]

۴- واجب است که هر دو خطبه، قبل از نماز جمعه باشند، پس اگر نماز را قبل از خطبه‌ها بخواند، باطل است.[۸]

مستحبات:

۱ - خطبه‌ هاى نماز جمعه، طولانى نباشد. پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمودند: بعد از شما اقوامى مى‌آیند که خطبه‌ها را طولانى و نماز را کوتاه مى‌خوانند: «سیأتى بعدکم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلوة». اما شما نماز را طولانى بخوانید و خطبه‌ها را کوتاه کنید: «اطیلوا الصلوة و اقصروا الخطبة».

۲- هنگامى که امام جمعه از منبر بالا مى‌رود و رو به مردم مى‌ایستد به مردم سلام کند؛ «من السّنة اذا صعد الامام المنبر ان یُسلّم اذا استقبل الناس».[۹]

۳- خواندن سوره جمعه و سوره منافقون در نماز جمعه. پیامبر اکرم‌ صلى الله علیه وآله در نماز جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را قرائت مى‌فرمودند؛ سوره جمعه را براى بشارت دادن به مؤمنان و برحذر داشتن آنان از دنیا و سوره منافقون را براى مأیوس کردن و توبیخ منافقان.

۴- آگاه نمودن مردم را به مسائل روز. امام رضا علیه السلام فرمود: نماز جمعه یک گردهمایى عمومى است تا امام جمعه مردم را به عبادت و اطاعت ترغیب کند و از گناه پرهیز دهد و آنان را از آنچه در اطراف آنها روى مى‌دهد و از آنچه برایشان مفید و یا مضّر است، آگاه کند. «و یخبرهم بما ورد علیهم من الآفاق و من الاهوال التى لهم فیها المضرّة و المنفعة.[۱۰] در خصوص این وظیفه، امام خمینی(ره) معتقد است: براى امام جمعه که خطبه مى‌خواند سزاوار است در ضمن خطبه‌اش آنچه را که از مصالح دینى و دنیایى مسلمین است بیان کند، و آنها را از حوادث و اخبارى که در کشورهاى مسلمان و جهان مى‌گذرد، از مسائل دیگرى که در آنها نفع و ضرر مسلمین مطرح است آگاه نماید و مطالبى را که مسلمانان در زندگى دنیا و آخرت و در شئون سیاسى و اقتصادى به آن نیازمندند، از امورى که در استقلال و شخصیت آنها و در کیفیت روابط و رفتار آنها با سایر ملل مؤثر است، بازگو کند و مسلمین را از دخالت دولت‌هاى ظالم استعمارگر در امور مسلمین، مخصوصا در امور سیاسى و اقتصادى آنها که به استعمار و استثمارشان کشانده مى‌شود بترساند.[۱۱]

۵- امام جمعه علاوه بر مسائل و احکام دینی، باید بر احکام سیاسی و اجتماعی وقت جامعه تسلط داشته باشد، چرا که باید در نماز جمعه دو خطبه بخواند که یکی درباره مسائل اجتماعی و دیگری در مورد مسائل روز و سیاسی جامعه است.[۱۲]

۶- مستحب است امام جمعه از صفات بلاغت، شجاعت، مواظبت بر اوقات نماز برخوردار بوده و عامل به سخنان خود باشد.[۱۳]

پانویس

  1. جواهر الکلام، ۱۱/۱۵۱-۱۹۳.
  2. الحدائق الناضرة، ۹/۴۴۵.
  3. استفتائات (امام خمینى)، ۱/۲۶۸.
  4. فتاوای آیات عظام: امام، فاضل، تبریزی، نوری، مکارم: نماز جمعه، پورتال انهار
  5. ترجمه تحریر الوسیلة، ج‌۱، ص۴۲۱
  6. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد، ج۱، ص۴۲۳ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق
  7. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد ج۱، ص ۴۲۷ ، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق
  8. خمینى، سید روح اللّٰه موسوى - مترجم: اسلامى، على، تحریر الوسیلة - ترجمه، ۴ جلد، ج۱، ص۴۲۷ دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، ۲۱، ۱۴۲۵ ه‍ ق
  9. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۵، ص۴۳
  10. مرحوم مجلسی، بخارالانوار، ج۸۹، ص۳۷۸
  11. تحریر الوسیلة، امام خمینى، ترجمه على اسلامى، ج۱، ص۴۲۵.
  12. دانشنامه رشد، تیر. ۱۳۸۸.
  13. همان،‌ ۳۲۹ و تحریر الوسیلة ۱/۲۳۵.


منابع