مروج الذهب (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
(←مسعودی) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | '''«مُروج الذهب و معادن الجوهر»''' تألیف [[علی بن حسین مسعودی]] (حدود ۲۸۰-۳۴۵ ق)، یکی از کتابهای مهم [[تاریخ|تاریخی]] قرن چهارم هجری است که در آن به شرح مشاهدات، مسافرت‌ها، وضع سیاسی و اجتماعی مناطق مختلف دنیای آن روز پرداخته شده است. «مروج الذهب» تاریخی است عمومى، كه علاوه بر تاريخ مسلمانان، به تاريخ جهان و احوال ديگر ملل نيز می‌پردازد. | |
| + | {{مشخصات کتاب | ||
| − | + | |عنوان= | |
| − | مروج الذهب | + | |تصویر=[[پرونده:مروج الذهب.jpg|۲۴۰px|وسط]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | |نویسنده=علی بن حسین مسعودی | |
| − | + | |موضوع=تاریخ اسلام و جهان | |
| − | + | |زبان=عربی | |
| − | + | |تعداد جلد=۲ | |
| − | + | |عنوان افزوده1= | |
| − | + | |افزوده1= | |
| − | + | |عنوان افزوده2= | |
| − | + | |افزوده2= | |
| − | + | |لینک= | |
| − | + | }} | |
| − | + | ==مؤلف== | |
| + | ابوالحسن على بن حسين بن على بن عبداللّه هذلى مسعودی (حدود ۲۸۰-۳۴۵ ق)، متکلم، مورخ و جغرافیدان بزرگ [[شیعه]] در قرن چهارم هجری است. [[عبدالله بن جعفر حمیری]]، [[محمد بن یعقوب کلینی]] و [[محمد بن جریر طبری]] را از اساتید او برشمرده اند. [[مسعودی]] علاوه بر بهره‌گيرى از علوم مختلف مانند لغت، ادبيات، [[فقه]]، تاريخ، جغرافيا و [[فلسفه]]، به زبان‌هاى فارسى، هندى، يونانى، رومى و سريانى آشنا شد. | ||
| − | + | شرح‌حال نگاران شيعه، مسعودى را از اصحاب [[اماميه]] دانسته و به تشيع وى تصريح كرده‌اند. وى اهتمام بسيارى براى ثبت زندگانى [[حضرت على|امام على]] علیه‌السلام و ذكر مناقب و فضائل آن حضرت كرده است. | |
| + | مسعودی در میان تاریخ‌نگاران مسلمان و غیرمسلمان، جایگاه ویژه‌ای دارد و او را مورد تمجید قرار داده‌اند. برخی از تألیفات او عبارتند از: [[مروج الذهب]]، [[التنبیه والاشراف|التنبیه و الإشراف]]، حدائق الاذهان فی اخبار اهل بیت النبی، اثبات الوصیة لعلی بن ابی‌طالب، اخبار الزمان و من اباده الحدثان، الاستبصار فی الامامة. | ||
| − | + | ==معرفی کتاب== | |
| − | + | [[مسعودی]] ابتدا كتابى با عنوان «اخبارالزمان و من أباده الحدثان» در ۳۰ جلد نگاشت، سپس آن را مختصر كرد و «الكتاب الاوسط» ناميد، اختصارى از اين كتاب را نيز برگزيد و '''«مُروج الذهب»''' ناميد. او بهترين و عالی‌ترین مطالب ديگر کتاب‌هايش را برگزيد و در اين كتاب آورد. از اين رو كتاب را «مروج الذهب»<ref>مُروج جمع "مَرج" به معنای چمنزار یا مرغزار و مروج الذهب یعنی مرغزارهای زر و معادن گوهر است.</ref> ناميد. | |
| − | + | «مُروج الذهب و معادن الجوهر» در نیمه اول قرن چهارم هجری توسط مسعودی تالیف شده است. این جهانگرد تیزبین و مورخ چیره دست، حاصل یک عمر جهانگردی و مطالعه عمیق خود را در اندیشه و رفتار اقوام مختلف در این کتاب به رشته تحریر درآورده است. | |
| − | و | + | «مروج الذهب» از این جهت که شامل تاریخ ملل قدیم از جمله ایرانیان است و اطلاعاتی دقیق و کمیاب از خصایص زندگی این اقوام بدست می دهد، از منابع معتبر مطالعات شرقی به شمار می رود. این کتاب از مهمترین منابع [[اسطوره|اساطیر]] و [[تاریخ]] قبل و بعد از [[اسلام]]، خاصه [[ایران]] دوره ساسانی و تاریخ صدر اسلام محسوب می شود.<ref>ترجمه فارسی مروج الذهب، مقدمه.</ref> |
| − | + | «مروج الذهب» یکی از تألیفات قابل توجه در زمینه تاریخ عمومی در قرن چهارم ه.ق است که به دلیل توّجه ویژه به منابع دست اول، مشاهده و معاینه و سنجش درستی اخبار، جایگاه ممتازی در میان تواریخ عمومی اسلامی دارد. روش تاریخ نگاری مسعودی در این کتاب مورد توّجه مورخان مسلمان و برخی از مستشرقان قرارگرفته است و تحسین آنها را به واسطه در پیش گرفتن این شیوه در قرن چهارم هجری در پی داشته است. مورخين پس از مسعودى همچون ابن كثير در «البداية و النهاية» و مقريزى در «الخبر عن البشر» و [[ابن خلدون]] در «العبر» از کتاب‌هاى مسعودى بهره برده‌اند. | |
| − | + | مسعودى در مقدمه «مروج الذهب» فهرستى ارزشمند از مهمترين کتاب‌هاى تاريخى موجود تا آن عصر را آورده و از منابع مورد استفاده خود نام برده است. او «[[تاريخ طبرى]]» را كتابى پرفايده و سودمند دانسته است. عده‌اى از كسانى كه مسعودى از طريق آنان مطالب را نقل كرده است عبارتند از: هيثم بن عدى ابن اسحاق، [[ابومخنف]]، محمد بن سائب کلبی، [[محمد بن عمر واقدی]]، مدائنى و... . | |
| − | با | + | كتاب «مروج الذهب و معادن الجوهر»، توسط ابوالقاسم پاينده به فارسى ترجمه شده است. |
| + | |||
| + | ==محتوای کتاب== | ||
| + | «مروج الذهب» داراى دو بخش است؛ در بخش نخست، تاريخ خلقت و انبياء و ملل مختلف تا قبل از [[بعثت]] پيامبر بررسى شده است. بخش دوم كتاب با بعثت [[پیامبر اسلام]] (صلی الله علیه وآله) آغاز شده و با ذكر حوادث تا سال ۳۳۶ ق. پايان مى‌يابد. | ||
| + | |||
| + | مروج الذهب تاریخی است عمومى كه علاوه بر تاريخ مسلمانان، به تاريخ جهان و احوال ديگر ملل نيز پرداخته است. روش مسعودى در تاريخنگارى، شيوه موضوعى است، هرچند او بين روش موضوعى و سالشمار جمع كرده و هنگام پرداختن به يك موضوع ترتيب زمانى را رعايت كرده است. | ||
| + | |||
| + | مسعودى در ارائه مطالب تاريخى، از جغرافيا نیز بهره برده است و در عين آشنايى با علوم مختلف بويژه جغرافيا، به تاريخ پرداخته است. امتياز او بر «[[ابن واضح یعقوبی|يعقوبى]]» در اين است كه تاريخ و جغرافيا را با هم درآميخته و در يك متن ديده است. | ||
| + | |||
| + | احاطه او بر علوم مختلف و آشنايى وى با چندين زبان از جمله زبان فارسى، موجب شده نگاه او به حوادث فراتر از نگاهى صرفا تاريخى باشد. او با سفرهاى بسيار، از «مشاهده و معاينه» در تدوين كتابش بهره كافى برده است. آثار اين سفرها كه همراه با برداشت جامعه شناسانه و روانشناسانه وى از زندگى اجتماعى مردمان مختلف بوده، در «مروج الذهب» آشكار است. | ||
| + | |||
| + | او با وارد كردن عنصر استدلال عقلائى به قلمرو مباحث تاريخى، از مرز «ديدن حادثه و نقل آن» گذشته و در وراى حوادث به دنبال علل و اسباب وقوع گشته است. طرح مباحث تمدن و فرهنگ و اهتمام به تاريخ و تفكر اقليتها و مذاهب، در «مروج الذهب» چشمگير است. | ||
| + | |||
| + | مسعودى در لابلاى مطالب علمى و تاريخى، داستانها و لطايف و ظرايفى را چاشنى كرده است تا خواننده را ملال حاصل نشده و رغبت به خواندن آن هميشگى باشد. | ||
| + | |||
| + | ==پانویس== | ||
| + | {{پانویس}} | ||
| + | ==منابع== | ||
| + | *[[نرم افزار نور السیرة ۲|نرم افزار نور السیرة]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | ||
| + | *[http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D۹%۸۵%D۸%B۱%D۹%۸۸%D۸%AC+%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۸%B۰%D۹%۸۷%D۸%A۸&SSOReturnPage=Check&Rand=۰ "مروج الذهب"، دانشنامه رشد]، بازیابی: ۱۷ بهمن ماه ۱۳۹۲. | ||
| + | *ترجمه فارسی مروج الذهب، ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴؛ جلد اول. | ||
| + | *"شیوه تاریخنگاری مروج الذهب مسعودی"، پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه، ۱۳۹۹. | ||
| + | [[رده:منابع تاریخ اسلام]] | ||
| + | [[رده: کتابهای تاریخی]] | ||
| + | [[رده:آثار علی بن حسین مسعودی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۴
«مُروج الذهب و معادن الجوهر» تألیف علی بن حسین مسعودی (حدود ۲۸۰-۳۴۵ ق)، یکی از کتابهای مهم تاریخی قرن چهارم هجری است که در آن به شرح مشاهدات، مسافرت‌ها، وضع سیاسی و اجتماعی مناطق مختلف دنیای آن روز پرداخته شده است. «مروج الذهب» تاریخی است عمومى، كه علاوه بر تاريخ مسلمانان، به تاريخ جهان و احوال ديگر ملل نيز می‌پردازد.
 | |
| نویسنده | علی بن حسین مسعودی |
| موضوع | تاریخ اسلام و جهان |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
|
| |
محتویات
مؤلف
ابوالحسن على بن حسين بن على بن عبداللّه هذلى مسعودی (حدود ۲۸۰-۳۴۵ ق)، متکلم، مورخ و جغرافیدان بزرگ شیعه در قرن چهارم هجری است. عبدالله بن جعفر حمیری، محمد بن یعقوب کلینی و محمد بن جریر طبری را از اساتید او برشمرده اند. مسعودی علاوه بر بهره‌گيرى از علوم مختلف مانند لغت، ادبيات، فقه، تاريخ، جغرافيا و فلسفه، به زبان‌هاى فارسى، هندى، يونانى، رومى و سريانى آشنا شد.
شرح‌حال نگاران شيعه، مسعودى را از اصحاب اماميه دانسته و به تشيع وى تصريح كرده‌اند. وى اهتمام بسيارى براى ثبت زندگانى امام على علیه‌السلام و ذكر مناقب و فضائل آن حضرت كرده است. مسعودی در میان تاریخ‌نگاران مسلمان و غیرمسلمان، جایگاه ویژه‌ای دارد و او را مورد تمجید قرار داده‌اند. برخی از تألیفات او عبارتند از: مروج الذهب، التنبیه و الإشراف، حدائق الاذهان فی اخبار اهل بیت النبی، اثبات الوصیة لعلی بن ابی‌طالب، اخبار الزمان و من اباده الحدثان، الاستبصار فی الامامة.
معرفی کتاب
مسعودی ابتدا كتابى با عنوان «اخبارالزمان و من أباده الحدثان» در ۳۰ جلد نگاشت، سپس آن را مختصر كرد و «الكتاب الاوسط» ناميد، اختصارى از اين كتاب را نيز برگزيد و «مُروج الذهب» ناميد. او بهترين و عالی‌ترین مطالب ديگر کتاب‌هايش را برگزيد و در اين كتاب آورد. از اين رو كتاب را «مروج الذهب»[۱] ناميد.
«مُروج الذهب و معادن الجوهر» در نیمه اول قرن چهارم هجری توسط مسعودی تالیف شده است. این جهانگرد تیزبین و مورخ چیره دست، حاصل یک عمر جهانگردی و مطالعه عمیق خود را در اندیشه و رفتار اقوام مختلف در این کتاب به رشته تحریر درآورده است.
«مروج الذهب» از این جهت که شامل تاریخ ملل قدیم از جمله ایرانیان است و اطلاعاتی دقیق و کمیاب از خصایص زندگی این اقوام بدست می دهد، از منابع معتبر مطالعات شرقی به شمار می رود. این کتاب از مهمترین منابع اساطیر و تاریخ قبل و بعد از اسلام، خاصه ایران دوره ساسانی و تاریخ صدر اسلام محسوب می شود.[۲]
«مروج الذهب» یکی از تألیفات قابل توجه در زمینه تاریخ عمومی در قرن چهارم ه.ق است که به دلیل توّجه ویژه به منابع دست اول، مشاهده و معاینه و سنجش درستی اخبار، جایگاه ممتازی در میان تواریخ عمومی اسلامی دارد. روش تاریخ نگاری مسعودی در این کتاب مورد توّجه مورخان مسلمان و برخی از مستشرقان قرارگرفته است و تحسین آنها را به واسطه در پیش گرفتن این شیوه در قرن چهارم هجری در پی داشته است. مورخين پس از مسعودى همچون ابن كثير در «البداية و النهاية» و مقريزى در «الخبر عن البشر» و ابن خلدون در «العبر» از کتاب‌هاى مسعودى بهره برده‌اند.
مسعودى در مقدمه «مروج الذهب» فهرستى ارزشمند از مهمترين کتاب‌هاى تاريخى موجود تا آن عصر را آورده و از منابع مورد استفاده خود نام برده است. او «تاريخ طبرى» را كتابى پرفايده و سودمند دانسته است. عده‌اى از كسانى كه مسعودى از طريق آنان مطالب را نقل كرده است عبارتند از: هيثم بن عدى ابن اسحاق، ابومخنف، محمد بن سائب کلبی، محمد بن عمر واقدی، مدائنى و... .
كتاب «مروج الذهب و معادن الجوهر»، توسط ابوالقاسم پاينده به فارسى ترجمه شده است.
محتوای کتاب
«مروج الذهب» داراى دو بخش است؛ در بخش نخست، تاريخ خلقت و انبياء و ملل مختلف تا قبل از بعثت پيامبر بررسى شده است. بخش دوم كتاب با بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) آغاز شده و با ذكر حوادث تا سال ۳۳۶ ق. پايان مى‌يابد.
مروج الذهب تاریخی است عمومى كه علاوه بر تاريخ مسلمانان، به تاريخ جهان و احوال ديگر ملل نيز پرداخته است. روش مسعودى در تاريخنگارى، شيوه موضوعى است، هرچند او بين روش موضوعى و سالشمار جمع كرده و هنگام پرداختن به يك موضوع ترتيب زمانى را رعايت كرده است.
مسعودى در ارائه مطالب تاريخى، از جغرافيا نیز بهره برده است و در عين آشنايى با علوم مختلف بويژه جغرافيا، به تاريخ پرداخته است. امتياز او بر «يعقوبى» در اين است كه تاريخ و جغرافيا را با هم درآميخته و در يك متن ديده است.
احاطه او بر علوم مختلف و آشنايى وى با چندين زبان از جمله زبان فارسى، موجب شده نگاه او به حوادث فراتر از نگاهى صرفا تاريخى باشد. او با سفرهاى بسيار، از «مشاهده و معاينه» در تدوين كتابش بهره كافى برده است. آثار اين سفرها كه همراه با برداشت جامعه شناسانه و روانشناسانه وى از زندگى اجتماعى مردمان مختلف بوده، در «مروج الذهب» آشكار است.
او با وارد كردن عنصر استدلال عقلائى به قلمرو مباحث تاريخى، از مرز «ديدن حادثه و نقل آن» گذشته و در وراى حوادث به دنبال علل و اسباب وقوع گشته است. طرح مباحث تمدن و فرهنگ و اهتمام به تاريخ و تفكر اقليتها و مذاهب، در «مروج الذهب» چشمگير است.
مسعودى در لابلاى مطالب علمى و تاريخى، داستانها و لطايف و ظرايفى را چاشنى كرده است تا خواننده را ملال حاصل نشده و رغبت به خواندن آن هميشگى باشد.
پانویس
منابع
- نرم افزار نور السیرة، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- "مروج الذهب"، دانشنامه رشد، بازیابی: ۱۷ بهمن ماه ۱۳۹۲.
- ترجمه فارسی مروج الذهب، ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴؛ جلد اول.
- "شیوه تاریخنگاری مروج الذهب مسعودی"، پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه، ۱۳۹۹.
