|
(برچسب: تغییر هدف تغییرمسیر) |
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) |
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{الگو:بخشی از یک کتاب}}
| + | #REDIRECT [[ریحانة الادب (کتاب)]] |
| − | | |
| − | ==مؤلّف==
| |
| − | | |
| − | میرزا محمدعلی مدرس خیابانی تبریزی (م 1371 هـ.ق)
| |
| − | | |
| − | ==نام کامل کتاب==
| |
| − | | |
| − | «ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب».
| |
| − | | |
| − | ==معرفی اجمالی كتاب==
| |
| − | | |
| − | كتاب ریحانه الادب حاوی شرح حال فقها، عرفا، حكما، ادبا، اطبّا و فضلای نامدار و بزرگ اسلام می باشد که به جهت فارسی بودن، سادگی و سلیس بودن جملات و عبارات، مورد توجه عموم می باشد. از امتیازات این كتاب به رعایت نظم و ترتیب در اسامی مؤلفین، ذكر مدارك و منابع هر ترجمه و چاپ عكس و خط صاحبان تراجم، می توان اشاره كرد.
| |
| − | | |
| − | مؤلّف به ترجمه حال معروفین به لقب یا كنیه و نسبت به ترتیب حروف اشاره كرده است. كتاب ریحانه الادب در یك مقدمه و پنج باب و یك خاتمه تنظیم شده است.
| |
| − | | |
| − | باب اوّل در شرح حال معروفین به لقب و چهار باب دیگر به ذكر احوال اشخاص كه با اب، ابن، امّ یا نسب معروف هستند، اختصاص یافته است.
| |
| − | | |
| − | در این كتاب به مناسبت به ذكر عقائد بعضی از فرقه ها و مذاهب مصطلح در علم رجال مثل اسماعیلیه و فطحیّه نیز اشاره شده است.
| |
| − | در مقدمه به ذكر پاره ای از مسائل و اهمیت تاریخ و مدارك و منابع كتاب و توضیح ترتیب كتاب، پرداخته شده است.
| |
| − | | |
| − | ==وضعیت نشر==
| |
| − | این كتاب در هشت جلد به زبان فارسی به همت انتشارات خیام تهران در سال 1369 به چاپ رسیده است.
| |
| − | | |
| − | اين اثر كه نام كامل آن "ريحانةالادب في تراجمالمعروفين بالكنية او اللقب يا كني والقاب" است، كتابي فارسي در ترجمه احوال و زندگاني و آثار دانشمندان، عارفان، فيلسوفان، اديبان، شاعران و پزشكاني است كه در جهان اسلام نامور بوده يا ذكري از آنان در منابع پيشين آمده است. اين كتاب اثر محمدعلي مدرس خياباني تبريزي فرزند محمدطاهر تبريزي از دانشمندان و عالمان روحاني مشهور معاصر است. مدرس در سال 1296 ق. در تبريز زاده شد و در 1373 ق./ 1333 ش. در همان شهر درگذشت.
| |
| − | | |
| − | ريحانهالادب به ترتيب الفبايي كنيه و لقب اشخاص است و كل دوره آن كه در چاپ اخير بالغ بر هشت مجلد است، مشتمل بر يك مقدمه، پنج باب و يك خاتمه است. مقدمه حاوي اطلاعاتي درباره شيوه تنظيم كتاب و نگارش آن و آگاهيهايي كلي درباره كنيه و لقب افراد صاحب شرح حال است.
| |
| − | | |
| − | بخش ديگر مقدمه به مطالبي درباره اهميت علم تاريخ با استناد به آيات قرآني اختصاص دارد. باب اول اين كتاب، مفصّلترين قسمت آن و مشتمل بر شش مجلد نخستين آن است. اين باب حاوي شرح زندگي كساني است كه شهرت آنان به لقب و نَسَب است. طبعاً عده زيادي از ناموران جهان [[اسلام]] در اين بخش جاي گرفتهاند. باب دوم مختص احوال كساني است كه نام مشهور آنان با "ابو" شروع ميشود. مؤلف در سرآغاز اين باب مقدمهاي در باب علت تقسيمبندي به اين شكل آورده است. باب سوم شامل شرح حال دانشمندان و عالماني است كه اسامي آنها با "ابن" آغاز ميگردد. باب چهارم احوال كساني است كه نام آنها با "ام و بنت" شروع ميشود.
| |
| − | | |
| − | بخش خاتمه در پايان كتاب داراي دو فصل است: فصل اول در شرح خانوادهها و قبايلي است كه شهرت آنان به "بني" بوده است چون: بني احمر، بني اسرائيل و بني اسد. البته پارهاي از عنوانها كه به نامهاي ديگر مشهورترند در ذيل همين فصل آمده است، مانند اشكانيان كه با عنوان بني اشكان از آن ياد شده است. فصل دوم مقدمه در بيان قبايل و خاندانهايي است كه واژه "آل" در آغاز نام آنان قرار گرفته است.
| |
| − | | |
| − | مدرس در تأليف اين اثر از آثار و منابع متعددي بهره برده است. اين منابع شامل كتب رجال و تذكره و جز آن است و فهرست تفصيلي آنها كه بالغ بر هفتاد و سه اثر مهم ميگردد در مقدمه كتاب آمده و براي هر يك اختصاري در نظر گرفته شده كه جمع آنها در آخر مقدمه درج گرديده است. شيوه كار مؤلف آن است كه در ذيل هر عنوان، منابع خود را با استفاده از اختصار آنها معرفي ميكند. از اين رو، آگاهي بر اصل منابع و مراجعه به آنها در صورت نياز براي هر خواننده ممكن است.
| |
| − | | |
| − | در ريحانهالادب شرح حالها تقريباً مشتمل بر اطلاعات زير است: زندگاني صاحب شرح حال به طور خلاصه؛ شرح آثار وي كه مؤلف سعي كرده تقريباً كليه آثار او حتي نوشتههاي كماهميت را نيز معرفي كند؛ توصيف تأسيسات و آثار خيريه (هرگاه صاحب شرح حال چنين آثاري از خود بر جاي نهاده)؛ و گاه بخش كوتاهي از آثار شاعران در ذكر احوال برخي عارفان نامدار چون ابراهيم ادهم، ابياتي از مثنوي مولوي نيز درباره وي به عنوان شاهد نقل شده است.
| |
| − | | |
| − | مدرس در تدوين ريحانهالادب، گذشته از كتابهايي كه در انتهاي مقدمه به توصيف آنها پرداخته چون تاريخ [[بغداد]] اثر خطيب بغدادي، الذريعه آقا بزرگ طهراني، رياضالعلما ميرزا عبدالله افندي، رجال كشي، رجال نجاشي، روضاتالجنات خوانساري، قاموسالاعلام سامي، كشفالظنون، وفياتالاعيان و دهها منبع مهم ديگر از منابع ديگري چون روزنامهها و جرايد ايران و كشورهاي عربي، مجلات و كتابهاي روز ديگر نيز استفاده كرده كه در ذيل هر زندگينامه به آن اشاره داشته، گرچه در مقدمه نامي از آنها نياورده است.
| |
| − | | |
| − | در اين كتاب، گذشته از احوال دانشمندان گاه عنوانهايي در خصوص فرقههاي مذهبي چون اثني عشريه، اسماعيليه و اشاعثه (منسوب به اشعث) وجود دارد و افزون بر آن، اصطلاحاتي همچون اصحاب اجماع، اصحاب صحاح ستّه، اصحاب صحاح سبعه، اصحاب كتب اربعه، اصحاب معلّقات سبعه و اصحاب معلّقات عشره به تفصيل معرفي شده است و مؤلف در توجيه آن ميگويد كه چون دانستن برخي عقايد مذهبي كه غالباً در ضمن تراجم احوال مذكور ميگردد محلّ توجه است، به معرفي آنها ميپردازد.
| |
| − | | |
| − | ريحانهالادب هم تاريخ ادبيات و هم تذكره شاعران، فقيهان، متكلمان و فلاسفه اسلامي است. به عبارتي زندگينامه هر كس كه در حوزه علمي جهان اسلام صاحب نام و اثر بوده در اين كتاب آمده است. گذشته از آن گاه احوال كساني درج شده كه در منابع ديگر به طور مستقل اثري از آنها نيست. از اين رو اين اثر را بايد از جمله كتابهاي مرجع مهم به شمار آورد كه هر محقّقي براي تحقيق در احوال و آثار دانشمندان جهان اسلام ناگزير از مراجعه به آن است.
| |
| − | | |
| − | نثر ريحانهالادب ساده و روان است و گاه عكس و نمونه خط تعدادي از صاحبان شرح حال نيز آمده است. با اين همه، ريحانهالادب خالي از لغزشهاي تحقيقي و تاريخي نيست، از جمله زندگينامه يغماي جندقي كه نام نخستين او رحيم و نام بعدي او ابوالحسن بوده يكبار ذيل "ميرزا رحيم يغما" و بار ديگر ذيل "ميرزا ابوالحسن يغما" آمده است؛ گو آنكه خود نگارنده نيز در صحّت دادههايش ترديد كرده است. مؤلف اين كتاب البته در پي نقّادي منابع خود نبوده و شايد چنين كاري بدين وسعت از عهده يك نفر خارج بوده است. البته، گاه برخي منابع را با هم مقايسه كرده و نكات صحيح را از ميان آنها برگزيده است.
| |
| − | | |
| − | جلد اول ريحانهالادب براي بار نخست در سال 1326 ش. و جلد دوم آن در 1328 ش. منتشر گرديد و در همان سالها اقبال آشتياني شرح كوتاهي در وصف آن نوشت. تا زمان حيات مؤلف در مجموع پنج جلد نخست آن انتشار يافت و جلد ششم پس از درگذشت وي به همت فرزندانش چاپ شد. چاپ دوم مجلدات اول در سال 1333 ش. به طبع رسيد و در سال 1349 ش. دوره كامل هشت جلدي ريحانهالادب با حروفچيني جديد به اهتمام علياصغر مدرس، فرزند مؤلف در تهران و تبريز منتشر گرديد. در مقدمه مجلدات اول و هشتم چاپ اخير مطالب مفصلي درباره شرح حال مؤلف، آثار وي و اجازاتي كه از علماي بزرگ دريافت داشته گردآوري شده كه همراه با تصاوير اين اجازات به چاپ رسيده است.
| |
| − | | |
| − | ريحانهالادب تاكنون به زبانهاي خارجي ترجمه نشده، ليكن گفته ميشود كه گروهي در يكي از كشورهاي عربيزبان درصدد ترجمه و انتشار اين اثر به زبان عربي هستند.
| |
| − | | |
| − | ==منابع==
| |
| − | * حافظ فرزانه، مرکز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه.
| |
| − | * [http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%A8.aspx دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، مدخل "ريحانةالادب" از علي آلداوود]، بازیابی: 13 مرداد 1392.
| |
| − | | |
| − | [[رده:منابع رجالی]]
| |
