پاپیروس: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | «پاپیروس» گیاهی نی مانند است که در قدیم علاوه بر استفاده های درمانی و دارویی، از ورق پوست آن به عنوان کاغذ نیز استفاده می شد.<ref>لغت نامه دهخدا</ref> | |
==مشخصات گیاه پاپیروس== | ==مشخصات گیاه پاپیروس== | ||
| − | پاپیروس گیاهی نی مانند است | + | پاپیروس گیاهی نی مانند است که بین سه تا ده فوت رشد می کند. ساقه های این گیاه، بسیار نرم بوده و بعضی اوقات به ضخامت مچ دست انسان است. در بالای این ساقه ها، شاخه های نرم و نازکی آویزان می باشند که بیشتر شبیه یک دسته موی پشمالو هستند. برگ های این گیاه خیلی کوچک و ریشه آن خیلی محکم است.<ref> [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/5568/%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> در بیشتر آثار گیاه و داروشناسی دوره اسلامی و نیز واژه‌نامه‌های عرفی، بَردی را نام عربی این گیاه دانسته‌اند، اما برخی برای بردی چندگونه (صنف) ـ و از جمله آنها: پاپیروس ـ برشمرده‌اند. این گیاه را در [[خراسان]] «لُخ»، در [[شیراز]] «تک» و در [[اصفهان]] «پیزر» نامند.<ref> [http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=5433 دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳ مدخل "پاپیروس" از یونس کرامتی]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> |
| − | == | + | == کاربردهای درمانی و صنعتی پاپیروس == |
| + | پاپیروس گیاه مفیدی بود که استفاده های متعددی از آن می شده است. مثلاً از بافتن ساقه های نازک آن سبد و یا از ساقه های کلفت تر، حصیر و بادبان درست می کردند و حتی از جوشاندن مغز این گیاه نیز برای درست کردن نوعی غذای فقیرانه استفاده می شد.<ref> [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/5568/%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> | ||
| − | این گیاه | + | گرچه جالینوس تأکید داشت که این گیاه نه به صورت طبیعی، که تنها خاکستر آن (به ویژه حل شده در سرکه) در پزشکی کاربرد دارد، اما دیوسکوریدس برآن بود که چون خواهند سر زخم کهنه چرکین (ناسور) را باز کنند، بردی را در آب می‌افکنند و سپس پهن می‌کنند تا خشک شود. سپس نوک آن را در زخم فرو می‌کنند. بردی رطوبت زخم را به خود می‌گیرد و باد می‌کند و زخم را می‌گشاید. به نظر ماسرجویه جندی‌شاپور بوی بد دهان کسی که سیر یا پیاز خورده یا [[شراب خواری|شراب]] نوشیده است با لیسیدن بردی از میان می‌رود. ابن‌جزار نیز نوشیدن افشره برگ سبز کوبیده شده بردی را برای درمان بیماری های طحال بسیار سودمند می‌دانست اما کاربرد خاکستر بردی و نیز سوخته کاغذ فراهم آمده از پاپیروس، به ویژه به عنوان بندآورنده خوی‌ریزی و خشک‌کننده زخمها بسیار رایج‌تر بود. |
| − | == | + | نمونه‌هایی از کاربرد خاکستر بردی و به ویژه کاغذ سوخته در درمان بیماری های مختلف چنین است: درمان زخمهای چرکین دهان، بندآوردن خون دماغ، درمان زخم معده و روده، درمان بواسیر و زخمهای درونی و بیرونی آلت‌تناسلی، درمان بیماری های پوست و مو، به عنوان بندآوردنده خون‌ریزی و جوش‌دهنده زخمها.<ref> [http://www.cgie.org.ir/shavad.asp?id=130&avaid=5433 دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳ مدخل "پاپیروس" از یونس کرامتی]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> |
| + | ==استفاده از پاپیروس به عنوان کاغذ== | ||
| − | + | گیاه پاپیروس در ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد [[حضرت عیسی علیه السلام|مسیح]] به وسیله [[مصر|مصری]] ها کشف شد و برای مدتی حدود ۲۵۰۰ سال به عنوان تنها وسیله نگاشتن توسط بشر استفاده می شد. زمانی که کاغذ پاپیروس یکی از کالاهای تجارتی مهم مصری ها به شمار می رفت. حتی تمام گزارش های سیاسی، مدت چندین قرن در روی این کاغذهای پاپیروس نوشته می شده است تا این که پوست نوشتنی جایگزین کاغذ پاپیروس شد.<ref> [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/5568/%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> | |
| − | + | مسلمانان پس از فتح سرزمین های [[مصر]] و [[شام]] با پاپیروس آشنا شدند و از آن پس ظاهرا تا قبل از این که با کاغذ - که پس از فتح [[ماوراءالنهر]] با آن آشنا شدند - کتابت بر آن را به مواد دیگر ترجیح می دادند.<ref>علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی، نشر معارف، ۱۳۹۱، ص۲۸.</ref> | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | مسلمانان پس از فتح سرزمین | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | مورخ مشهور رومی، «پلینی» در یادداشتی شرح داده است که پاپیروس قدیم چطور ساخته شده است. ساقه های گیاه پاپیروس را ابتدا پوست کنده بعد پهن و مسطح می کرده اند. ساقه وسطی پهن تر و باارزش تر بوده. بعد این باریکه ها را پهلو به پهلو قرار داده و روی آنها هم از زاویه دیگر یک رشته دیگر از این باریکه ها قرار می دادند و با آب گل آلود رود نیل یا چسب مخصوصی که از آرد گندم درست می کردند، آنها را به هم می چسباندند. بعد این ورقه ها را با چکش کاملاً مسطح می کردند، بعد می گذاشتند تا در آفتاب خشک شود.<ref> [http://www.aftabir.com/lifestyle/view/5568/%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب]، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| + | [[رده:ابزار تاریخی نگارش]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۰
«پاپیروس» گیاهی نی مانند است که در قدیم علاوه بر استفاده های درمانی و دارویی، از ورق پوست آن به عنوان کاغذ نیز استفاده می شد.[۱]
محتویات
مشخصات گیاه پاپیروس
پاپیروس گیاهی نی مانند است که بین سه تا ده فوت رشد می کند. ساقه های این گیاه، بسیار نرم بوده و بعضی اوقات به ضخامت مچ دست انسان است. در بالای این ساقه ها، شاخه های نرم و نازکی آویزان می باشند که بیشتر شبیه یک دسته موی پشمالو هستند. برگ های این گیاه خیلی کوچک و ریشه آن خیلی محکم است.[۲] در بیشتر آثار گیاه و داروشناسی دوره اسلامی و نیز واژه‌نامه‌های عرفی، بَردی را نام عربی این گیاه دانسته‌اند، اما برخی برای بردی چندگونه (صنف) ـ و از جمله آنها: پاپیروس ـ برشمرده‌اند. این گیاه را در خراسان «لُخ»، در شیراز «تک» و در اصفهان «پیزر» نامند.[۳]
کاربردهای درمانی و صنعتی پاپیروس
پاپیروس گیاه مفیدی بود که استفاده های متعددی از آن می شده است. مثلاً از بافتن ساقه های نازک آن سبد و یا از ساقه های کلفت تر، حصیر و بادبان درست می کردند و حتی از جوشاندن مغز این گیاه نیز برای درست کردن نوعی غذای فقیرانه استفاده می شد.[۴]
گرچه جالینوس تأکید داشت که این گیاه نه به صورت طبیعی، که تنها خاکستر آن (به ویژه حل شده در سرکه) در پزشکی کاربرد دارد، اما دیوسکوریدس برآن بود که چون خواهند سر زخم کهنه چرکین (ناسور) را باز کنند، بردی را در آب می‌افکنند و سپس پهن می‌کنند تا خشک شود. سپس نوک آن را در زخم فرو می‌کنند. بردی رطوبت زخم را به خود می‌گیرد و باد می‌کند و زخم را می‌گشاید. به نظر ماسرجویه جندی‌شاپور بوی بد دهان کسی که سیر یا پیاز خورده یا شراب نوشیده است با لیسیدن بردی از میان می‌رود. ابن‌جزار نیز نوشیدن افشره برگ سبز کوبیده شده بردی را برای درمان بیماری های طحال بسیار سودمند می‌دانست اما کاربرد خاکستر بردی و نیز سوخته کاغذ فراهم آمده از پاپیروس، به ویژه به عنوان بندآورنده خوی‌ریزی و خشک‌کننده زخمها بسیار رایج‌تر بود.
نمونه‌هایی از کاربرد خاکستر بردی و به ویژه کاغذ سوخته در درمان بیماری های مختلف چنین است: درمان زخمهای چرکین دهان، بندآوردن خون دماغ، درمان زخم معده و روده، درمان بواسیر و زخمهای درونی و بیرونی آلت‌تناسلی، درمان بیماری های پوست و مو، به عنوان بندآوردنده خون‌ریزی و جوش‌دهنده زخمها.[۵]
استفاده از پاپیروس به عنوان کاغذ
گیاه پاپیروس در ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به وسیله مصری ها کشف شد و برای مدتی حدود ۲۵۰۰ سال به عنوان تنها وسیله نگاشتن توسط بشر استفاده می شد. زمانی که کاغذ پاپیروس یکی از کالاهای تجارتی مهم مصری ها به شمار می رفت. حتی تمام گزارش های سیاسی، مدت چندین قرن در روی این کاغذهای پاپیروس نوشته می شده است تا این که پوست نوشتنی جایگزین کاغذ پاپیروس شد.[۶]
مسلمانان پس از فتح سرزمین های مصر و شام با پاپیروس آشنا شدند و از آن پس ظاهرا تا قبل از این که با کاغذ - که پس از فتح ماوراءالنهر با آن آشنا شدند - کتابت بر آن را به مواد دیگر ترجیح می دادند.[۷]
مورخ مشهور رومی، «پلینی» در یادداشتی شرح داده است که پاپیروس قدیم چطور ساخته شده است. ساقه های گیاه پاپیروس را ابتدا پوست کنده بعد پهن و مسطح می کرده اند. ساقه وسطی پهن تر و باارزش تر بوده. بعد این باریکه ها را پهلو به پهلو قرار داده و روی آنها هم از زاویه دیگر یک رشته دیگر از این باریکه ها قرار می دادند و با آب گل آلود رود نیل یا چسب مخصوصی که از آرد گندم درست می کردند، آنها را به هم می چسباندند. بعد این ورقه ها را با چکش کاملاً مسطح می کردند، بعد می گذاشتند تا در آفتاب خشک شود.[۸]
پانویس
- ↑ لغت نامه دهخدا
- ↑ پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳ مدخل "پاپیروس" از یونس کرامتی، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳ مدخل "پاپیروس" از یونس کرامتی، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
- ↑ علی اکبر ولایتی، فرهنگ و تمدن اسلامی، نشر معارف، ۱۳۹۱، ص۲۸.
- ↑ پاپیروس چه بود؟، سایت آفتاب، بازیابی: ۲۹ دی ماه ۱۳۹۱.
