|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{الگو:منبع الکترونیکی معتبر|ماخذ=پایگاه}}
| + | #REDIRECT [[ کفران نعمت]] |
| − | | |
| − | | |
| − | __toc__
| |
| − | | |
| − | واژه کفران، به معنای پوشاندن چیزی است<ref>اصفهانی، راغب؛ ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن کریم، ترجمه خسروی حسینی، سید غلامرضا، تهران، انتشارات مرتضوی، 1375، چاپ دوم، ص451، ذیل ماده کفر.</ref> و از آنجا که شخص در واقع سعی در پوشاندن ارزش نعمت می کند به عمل او کفران نعمت می گویند.
| |
| − | | |
| − | شخص در مواجهه با نعمات الهی، یا نعمت را در قلب خود بی اهمیت می شمارد، یا با زبان سخنی می گوید که نشانه بی اعتنایی نسبت به نعمت و بی ارزش بودن آن است و یا گاهی در عمل به آن اهمیت نمی دهد و بجای استفاده نیکو و بجا از آن، نعمت های الهی را در مسیر سوء و نابجا استفاده می کند که این همان مصداق کفران نعمت است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر؛ اخلاق در [[قرآن]]، [[قم]]، انتشارات [[امام علی]] بن ابیطالب، 1378، ج3، ص60</ref> لذا [[امام صادق]] علیه السلام می فرمایند: شکر نعمت آن است که از گناهان پرهیز شود.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق؛ اصول کافی، ترجه مصطفوی، سید جواد، تهران، دفتر نشر فرهنگ [[اهل بیت]] علیهم السلام، ج2، ص95.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==کفران نعمت در آیات==
| |
| − | | |
| − | در قرآن آیات بسیاری در نکوهش کفران نعمت وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم: «و (همچنین به خاطر بیاورید) هنگامی را که پروردگارتان اعلام داشت، اگر شکرگزاری کنید (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است».<ref> [[سوره ابراهیم]]/ 7.</ref>
| |
| − | | |
| − | در آیه دیگری در [[سوره نمل]] خداوند، شکر و کفران نعمت را فایده و ضرری برای خود بنده می داند؛ زیرا اگر خداوند بندگان را از ناسپاسى برحذر مى دارد و به سپاسگزارى دعوت مى نماید بخاطر این نیست که براى او تفاوتى مى کند؛ چرا که خداوند در فرض ناسپاسى نیز در بسیارى از اوقات به لطف و کرم خویش ادامه مى دهد شاید بیدار شوند و خود را از انعام پروردگار، بر اثر ناسپاسى محروم نکنند بلکه این شکرگزاری به سود خود بنده می باشد: «...و هر کس شکر کند به نفع خود شکر می کند و هر کس کفران نماید (به زیان خویش نموده است که) پروردگار من غنی و کریم است».<ref>[[سوره نمل]]/40</ref>
| |
| − | | |
| − | و در آیه ای دیگر برای کسانی که کفران نعمت می کنند مثلی زده و می فرماید: «خداوند (براى آنها كه كفران نعمت می كنند) مثلى زده است: منطقه آبادى را كه امن و آرام و مطمئن بوده و همواره روزيش به طور وافر از هر مكانى فرا می رسيد اما نعمت خدا را كفران كردند و خداوند بخاطر اعمالى كه انجام می دادند لباس گرسنگى و ترس را در اندامشان پوشانيد».<ref>[[سوره نحل]]/112.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==کفران نعمت در روایات==
| |
| − | | |
| − | با توجه به روایات بسیار گسترده در باب کفران نعمت درمی یابیم که یکی از بزرگ ترین موانعی که در مسیر تکامل روح انسان و تهذیب نفس موجود است، ناسپاسی از نعمات خداوند و ترک تشکر از آنهاست که ائمه معصومین علیهم السلام در بیانات متعددی زشتی و عواقب شوم آن را بیان کرده اند:
| |
| − | | |
| − | # در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است که می فرمایند: گناهی که زودتر از همه گناهان عقوبتش دامان انسان را می گیرد، کفران نعمت است.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ [[بحارالانوار]]، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1403 ق، چاپ دوم، ج66، ص70.</ref>
| |
| − | # [[امام علی]] علیه السلام می فرمایند: کفران نعمت، سبب لغزش قدم ها و سلب نعمت ها می گردد.<ref>آمدي، عبدالواحد بن محمد؛ غررالحکم و دررالکلم، ترجمه: هاشم رسولي محلاتي، قم، دارالکتاب الاسلامي، 1381، ج4، ص630.</ref> | |
| − | # [[امام سجاد]] علیه السلام می فرمایند: گناهانی که نعمت های الهی را تغییر می دهند، ظلم بر مردم و تغییر دادن عادت در امور خیر و کفران نعمت و ترک شکر است.<ref>مجلسی، محمدباقر؛ پیشین، ج70، ص375.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==عوامل کفران نعمت==
| |
| − | | |
| − | '''1. داشتن آرزوهای دراز:'''
| |
| − | | |
| − | داشتن آرزوهای دراز، انسان را به آنچه ندارد و شاید هرگز هم به آنها نرسد، دلبسته و امیدوار می کند. به همین جهت آدمی نعمت های الهی را که در دست دارد کوچک می شمرد و نسبت به آنها بی اعتناست و شکر آنها را بجا نمی آورد، لذا پیامدهای شوم کفران نعمت در دنیا و آخرت گریبانگیر او می شود.
| |
| − | | |
| − | [[امام علی]] علیه السلام می فرمایند: از آرزوهای دراز بپرهیزید که زیبایی نعمت های الهی را از نظر شما می برد و آنها را نزد شما کوچک می کند و به کمی شکر (و کفران نعمت) از سوی شما منتهی می شود.<ref>آمدي، عبدالواحد بن محمد؛ پیشین، حدیث 1375.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''2. عدم معرفت نسبت به نعمت ها:'''
| |
| − | | |
| − | گاهی قصور در شکر نعمت ها از این سرچشمه می گیرد که انسان نسبت به نعمت ها، معرفت کامل و وافی ندارد و اصولاً به نعمت های الهی نمی اندیشد. توجه به نعمت های مادی و معنوی، از جمله هدایت انبیاء و نزول کتاب آسمانی و... به انسان نشان خواهد داد که خداوند چه مواهب عظیمی را در اختیار او قرار داده است<ref>مکارم شیرازی، ناصر؛ پیشین، ج3، ص63 و 64.</ref> و موجب برانگیخته شدن حس شکرگزاری در انسان خواهد شد، اما متأسفانه بشر تا نعمتی از او سلب نشود قدر و منزلت آن را ندانسته و شکر آن را بجا نمی آورد.
| |
| − | | |
| − | '''3. ناچیزشمردن نعمت ها:'''
| |
| − | | |
| − | یکی دیگر از عوامل ناشکری، به حساب نیاوردن نعمت های ارزشمند خداوند است که در اختیار ما قرار داده است و ادعا کردن به این که خداوند نعمتی به من نداده است. لذا خداوند در قرآن کریم درباره فزونی نعمت ها می فرماید: «و اگر نعمت های خدا را بشمارید، هرگز نمی توانید آن را احصا<ref>به معنی شمارش کردن</ref> کنید».<ref>[[سوره نحل]]/18.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''4. مقایسه کردن خود با سایر افراد:'''
| |
| − | | |
| − | یکی دیگر از عوامل ناسپاسی و کفران نعمت مقایسه کردن سطح زندگی افراد با هم است. هر چقدر توجه انسان نسبت به زندگی دیگران بیشتر می شود، به همان اندازه توجه و رضایتش از زندگی خود کاسته می شود و به مرور زمان و با پیش روی آن منجر به کفران نعمت و طلبکاری از خداوند می گردد.
| |
| − | | |
| − | ==عواقب کفران نعمت==
| |
| − | | |
| − | ناسپاسى و کفران نعمت آثار سوء گسترده اى از نظر معنوى و مادى در زندگى انسان ها دارد که به بیان برخی می پردازیم:
| |
| − | | |
| − | '''1. عدم معرفت خدا:'''
| |
| − | | |
| − | ناسپاسى از نعمات خداوند سبب می شود كه انسان از معرفت خدا دور بماند و اين بزرگترين خسران و زيان است. بزرگان علم در مورد انگيزه معرفة الله به سراغ اين مسأله رفته اند كه شكر نعمت، نخستين انگيزه شناخت پروردگار است؛ زيرا تشكر و سپاسگزارى از بخشنده نعمت، يك امر وجدانى است؛ انسان هنگامى كه خود را غرق نعمت می بيند و می داند اين همه نعمت در درون و برون وجود او است و این ها از خود او نيست به فكر تشكر از بخشنده نعمت می افتد و همين امر راه خداشناسى را براى او هموار می سازد ولى ناسپاسان نه اعتنائى به نعمت دارند و نه بخشنده نعمت ولذا از معرفة الله نيز محروم می شوند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر؛ پیشین، ج3، ص62.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''2. عدم تشکر از مخلوق:'''
| |
| − | | |
| − | ناسپاسى در برابر نعمت هاى خالق سبب می شود كه انسان در برابر مخلوق نيز ناسپاس می شود، نه تنها ارزشى براى محبت ها و خدمات بى شائبه ديگران قائل نشود بلكه خود را طلبكار آنان بداند و اين صفت سبب تنفر و بيزارى مردم از چنين افرادی می شود و به اين ترتيب ناسپاسان گرفتار انزواى اجتماعى و نداشتن يار و ياور، در برابر مشكلات زندگى خواهند شد.<ref>همان.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''3. زوال نعمت:'''
| |
| − | | |
| − | کفران نعمت منجر به زوال نعمت ها می شود؛ زيرا خداوند حكيم است نه بى حساب چيزى به كسى می بخشد و نه بى جهت چيزى را از كسى می گيرد اما آنها كه ناسپاسى می كنند با زبان حال می گويند ما لايق اين نعمت نيستيم و [[حكمت]] خداوند ايجاب می كند كه اين نعمت را از آنها بگيرد و آنها كه شكر نعمت را بجا می آورند در واقع می گويند ما لايق و شايسته ايم، نعمت را بر ما افزون کن.
| |
| − | | |
| − | [[امام صادق]] علیه السلام در این باره می فرمایند: اگر سپاسگزاری کنی نعمت ها پایدار است و اگر کفران ورزی، دیری نمی پاید.<ref> کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق؛ پیشین، ج2، ص77.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''4. مجازات زود رس:'''
| |
| − | | |
| − | کفران نعمت یکی از صفات مهلکه ای است که مجازاتش خیلی زود در همین دنیا نیز گریبان انسان را می گیرد. [[امام رضا]] علیه السلام در این باره می فرمایند: سریع ترین مجازات ها، مجازات کفران نعمت است.<ref> حر عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعه، بیروت لبنان، احیاء تراث عربی، 1370، ج16، ص312.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''5. عدم احساس خوشبختی:'''
| |
| − | | |
| − | کسانی که نعمت های ارزشمند و بی شمار خداوند را نمی بینند و آن را انکار می کنند و همیشه نق می زند که خدا به ما چیزی نداده و یا کسانی که از نعمت های خدا در راه گناه استفاده می کنند، هیچ وقت در دنیا احساس خوشبختی و رضایت نمی کنند و پیوسته احساس کمبود و خلأ می کنند.
| |
| − | | |
| − | '''6. سلب آرامش:'''
| |
| − | | |
| − | یکی از عواقب کفران نعمت، سلب آرام از زندگی آدمی است. خداوند در آيات 15 تا 17 [[سوره سبا]] به اين علل و عوامل اشاره مي كند و از مردم مي خواهد كه با بهره گيري درست از نعمت ها و شكر و سپاس آن زمينه های بقاء و استمرار آسایش را فراهم آورند.<ref>[[سوره سبا]]/15-17.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==راه درمان==
| |
| − | | |
| − | '''1. کسب معرفت نسبت به انواع نعمت ها:'''
| |
| − | | |
| − | نخستین راه تحصیل شکرگزاری، کسب معرفت و تفکر در انواع نعمت های ظاهری و باطنی خداوند است؛ چرا که توجه و تفکر در این نعمات، ریشه های ناسپاسی را در انسان می سوزاند و روح شکرگزاری را در انسان تقویت می کند.<ref>نراقی، احمد؛ معراج السعاده، قم، موسسه فرهنگی انتشاراتی طوبای محبت، چاپ اول، 1385، ص680.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''2. توجه به زندگی افراد پایین تر:'''
| |
| − | | |
| − | یکی دیگر از راه های مؤثر در درمان ناسپاسی توجه به زندگی افرادی است که در سطح پایین تری قرار دارند و از نعمات کمتری برخوردار هستند.
| |
| − | | |
| − | انسان هر قدر در زندگی افراد کم بضاعت بنگرد، روح شکرگزاری در او تقویت می شود؛ چرا که خود را در جایگاه او تصور می کند و از این که زندگی مانند او ندارد، خدا را شکر می کند. اما بر عکس هر چه به زندگی انسان های بالاتر بنگرد وسوسه های شیطانی او را به ناسپاسی و ناشکری دعوت می کنند.
| |
| − | | |
| − | '''3. توجه به اهمیت شکرگزاری:'''
| |
| − | | |
| − | توجه به آیات و روایاتی که در باب شکرگزاری وارد شده است، انسان را به کسب این صفت و بهره مندی از عواقب آن ترغیب می کند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می فرمایند: کسی که چیزی بخورد و شکر کند، اجر او مثل کسی است که برای خدا روزه گیرد و کسی که بدن او صحیح باشد و شکر نماید، اجر او مثل اجر مریضی است که صبر کند و اجر غنی شاکر، مثل اجر فقیر قانع است.<ref>همان، ص675.</ref>
| |
| − | | |
| − | '''4. توجه به بلای نازل شده:'''
| |
| − | | |
| − | انسان باید به این مسأله بيانديشد كه هر مصيبت و بلايى از بلاهاى دنيا که بر او فرود آيد بدتر از آن هم تصور می شود، لذا باید شكر كند كه گرفتار بدتر از آن نشود.
| |
| − | | |
| − | نقل شده است كسى به يكى از بزرگان شكايت برد و گفت: دزد به خانه من آمده و همه چيز را با خود برده است، به او گفت: برو شكر خدا كن كه اگر به جاى آن دزد شيطان به خانه تو می آمد و ايمان تو را می برد چه می كردى؟<ref> فیض کاشانی، محسن؛ المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم، ج7، ص227.</ref>
| |
| − | | |
| − | ==پانویس==
| |
| − | <references/>
| |
| − | | |
| − | ==منابع==
| |
| − | [http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=43871 کفران نعمت، سیده معصومه جوادی زاویه، سایت پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام (بخش فرهنگ علوم انسانی و اسلامی)]، تاریخ بازیابی: 3 خرداد، 1391.
| |
| − | | |
| − | [[رده:اخلاق فردی]]
| |
| − | [[رده:صفات ناپسند]]
| |
