حکم تأسیسی: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای جدید حاوی '{{الگو:نیازمند ویرایش فنی}} == تعریف == حکم تأسیسی در برابر حکم امضایی حکمی را گ...' ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | ==تعریف== | |
| − | + | حکم تأسیسی در برابر [[حکم امضایی]] حکمی را گویند که شارع مقدس آن را برای نخستین بار، بدون هیچ پیشینه‌ای نزد عرف و عقلا اختراع و تشریع کرده است و بدون هیچ سابقه ای نزد عرف و عقلا بر [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله [[وحی]] شده است. مانند بسیاری از احکام پنجگانه تکلیفی همچون [[نماز]]، [[روزه]] و ارث و نیز [[احکام کیفری]]، همچون قطع انگشتان دست دزد. | |
| − | + | بیشتر معاملات و عقود رایج در میان مردم، بلکه آن دسته حقوقی که مردم نسبت به یکدیگر دارند و قوام زندگی اجتماعی بر آنها است، مانند زوجیت و ملکیت از امور تأسیسی به شمار نمی‌آیند؛ برخلاف عبادات که شارع مقدس آنها را ابداع و اختراع کرده است؛ از این رو، همه عبادات تأسیسی‌اند. | |
| − | + | به احکام تأسیسی، احکام «ابتدایی» نیز می گویند. در برابر آن، احکام امضایی وجود دارد که پیش از تشریع شارع، عرف و عقلا آن را معتبر دانسته یا وضع کرده و بدان عمل نموده اند، مانند روابودن بیع پیش از نزول آیه تحلیل. بر احکام شارع، اعم از تأسیسی و امضایی، «حق» اطلاق می شود. | |
| − | + | ==تمایز حکم تأسیسی از حکم امضایی== | |
| − | + | تمایز حکم تأسیسی از حکم امضایی به این است که در حکم تأسیسی، شرایط، قلمرو و مفاد حکم، مستخرج از ادله شرعی است؛ در حالی که در حکم امضایی با رجوع به عرف و سیره عقلا و نحوه اجرای حکم توسط آنان در زمان امضای آن، می‌توان به مفاد و شرایط حکم دست یافت. | |
| − | + | ==منابع== | |
| + | *[http://islamicdoc.org/wiki/index.php/%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C_(_%D9%81%D9%82%D9%87_) احکام تأسیسی (فقه)، ویکی علوم اسلامی] تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392. | ||
| + | * دانشنامه جهان اسلام، جلد6، مدخل "تأسیسی" از سید مسعود نوری. در دسترس در پایگاه دانشنامه جهان اسلام تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392. | ||
| + | |||
| + | ==پیوندهای مفید== | ||
| − | + | * [http://www.wikifeqh.ir/%D8%AD%DA%A9%D9%85_%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DB%8C حکم تأسیسی، ویکی فقه] تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392. | |
| − | *[http:// | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[رده:انواع حکم فقهی]] | [[رده:انواع حکم فقهی]] | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۹:۴۴
تعریف
حکم تأسیسی در برابر حکم امضایی حکمی را گویند که شارع مقدس آن را برای نخستین بار، بدون هیچ پیشینه‌ای نزد عرف و عقلا اختراع و تشریع کرده است و بدون هیچ سابقه ای نزد عرف و عقلا بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وحی شده است. مانند بسیاری از احکام پنجگانه تکلیفی همچون نماز، روزه و ارث و نیز احکام کیفری، همچون قطع انگشتان دست دزد.
بیشتر معاملات و عقود رایج در میان مردم، بلکه آن دسته حقوقی که مردم نسبت به یکدیگر دارند و قوام زندگی اجتماعی بر آنها است، مانند زوجیت و ملکیت از امور تأسیسی به شمار نمی‌آیند؛ برخلاف عبادات که شارع مقدس آنها را ابداع و اختراع کرده است؛ از این رو، همه عبادات تأسیسی‌اند.
به احکام تأسیسی، احکام «ابتدایی» نیز می گویند. در برابر آن، احکام امضایی وجود دارد که پیش از تشریع شارع، عرف و عقلا آن را معتبر دانسته یا وضع کرده و بدان عمل نموده اند، مانند روابودن بیع پیش از نزول آیه تحلیل. بر احکام شارع، اعم از تأسیسی و امضایی، «حق» اطلاق می شود.
تمایز حکم تأسیسی از حکم امضایی
تمایز حکم تأسیسی از حکم امضایی به این است که در حکم تأسیسی، شرایط، قلمرو و مفاد حکم، مستخرج از ادله شرعی است؛ در حالی که در حکم امضایی با رجوع به عرف و سیره عقلا و نحوه اجرای حکم توسط آنان در زمان امضای آن، می‌توان به مفاد و شرایط حکم دست یافت.
منابع
- احکام تأسیسی (فقه)، ویکی علوم اسلامی تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392.
- دانشنامه جهان اسلام، جلد6، مدخل "تأسیسی" از سید مسعود نوری. در دسترس در پایگاه دانشنامه جهان اسلام تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392.
پیوندهای مفید
- حکم تأسیسی، ویکی فقه تاریخ بازیابی: 1 مرداد 1392.
