وهابیت: تفاوت بین نسخهها
Saeed zamani (بحث | مشارکتها) (رده) |
|||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
− | |||
− | |||
یکی از فرقههای افراطی اسلامی که در قرون اخیر به وجود آمده که با نظرات خلاف کتاب و سنت موجب مشکلات فراوانی در جوامع اسلامی شده، فرقه وهابیت است. | یکی از فرقههای افراطی اسلامی که در قرون اخیر به وجود آمده که با نظرات خلاف کتاب و سنت موجب مشکلات فراوانی در جوامع اسلامی شده، فرقه وهابیت است. | ||
سطر ۹: | سطر ۷: | ||
==فقه و عقیده وهابیت== | ==فقه و عقیده وهابیت== | ||
− | وهّابیان در فقه، پیرو مذهب حنبلیاند و در عقاید و برخی فروع بر روش ابن تیمیه (م. ۷۲۸ ق.) هستند. اینان خود را «سلفیه» میخوانند و مدّعیاند که بر سیره سَلَف صالح- یعنی اصحاب پیامبر | + | وهّابیان در فقه، پیرو مذهب حنبلیاند و در عقاید و برخی فروع بر روش ابن تیمیه (م. ۷۲۸ ق.) هستند. اینان خود را «سلفیه» میخوانند و مدّعیاند که بر سیره سَلَف صالح - یعنی اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله - مشی میکنند. |
− | وهّابیان به ظاهر قرآن و سنت | + | |
+ | وهّابیان به ظاهر [[قرآن]] و سنت تمسک دارند و هر آنچه را در کتاب و سنت نیابند، بدعت میشمارند و از این رو تنها خود را موحد میدانند و دیگر مسلمانان را در [[عبادت]]، مشرک میپندارند و اهل بدعت میانگارند.<ref>کشف الارتیاب، ص۷-۱۲.</ref> <ref>فرق و مذاهب کلامی، ص۱۸۱.</ref> | ||
==ابن تیمیه منشا وهابیت== | ==ابن تیمیه منشا وهابیت== | ||
− | بنیان آرا و عقاید | + | بنیان آرا و عقاید وهابیت بر نظریههای ابوعباس احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه حرّانی دمشقی استوار است. او در قرن ۸ هجری میزیست و حنبلی مذهب بود و عقاید و آرایی را بر این مذهب افزود که پیش از آن در هیچ یک از مذاهب اسلامی وجود نداشتند.<ref>بحوث فی الملل والنّحل ج۴، ص۳۳۱.</ref> فقهای بزرگ زمان ابن تیمیّه، اقوال وی را مردود و محکوم دانستند و بسیاری از علمای دینی در بلاد اسلامی با او مخالفت کردند؛ چونان که برخی او را کافر دانستند و برخی دیگر خواستار حبس او شدند.<ref>بحوث فی الملل والنّحل، ج۴، ص۳۵-۶۳ .</ref> <ref>وهابیّت از دیدگاه مذاهب اهل سنّت، ص۵۷-۴۳.</ref>بدین روی، عقاید ابن تیمیّه تا ق.۱۲ هجری رونق نیافت. |
==عبدالوهاب و آلسعود احیاگران وهابیت== | ==عبدالوهاب و آلسعود احیاگران وهابیت== | ||
− | در قرن ۱۲ هجری بود که محمد بن عبدالوهاب نجدی به احیای نظریّههای او پرداخت. | + | در قرن ۱۲ هجری بود که محمد بن عبدالوهاب نجدی به احیای نظریّههای او پرداخت. عبدالوهاب نیز در آغاز هواخواهی نیافت و به سال ۱۱۶۰ ق. به شهر دِرعیه از شهرهای مشهور نجد رفت. امیر آن دیار، محمد بن مسعود - جد آل سعود - بود و عقاید عبدالوهّاب را برای تقویت حکومت خویش مناسب دید. |
− | عبدالوهاب نیز در آغاز هواخواهی نیافت و به سال ۱۱۶۰ ق. به شهر دِرعیه از شهرهای مشهور نجد رفت. امیر آن دیار، محمد بن مسعود- جد آل سعود- بود و عقاید عبدالوهّاب را برای تقویت حکومت خویش مناسب دید. | + | |
− | محمّد بن مسعود با محمّد بن | + | محمّد بن مسعود با محمّد بن عبدالوهاب قرار گذاشت تا نیروی حکومتی خویش را برای تبلیغ و ترویج مذهب او بکار اندازد؛ به شرط آن که محمد بن عبدالوهّاب نیز از گذر جایگاه دینی خویش، حکومت را تأیید و تقویت کند.<ref>وهّابیان، ص۷۸.</ref> <ref>وهّابیان، ص۷۹. </ref> از آن پس، این دو تن به شهرهای بسیاری لشکر کشیدند و هر کس را با عقاید خویش ناسازگار یافتند، کافر خواندند و کشتند. |
===واگذاری عربستان به آل سعود=== | ===واگذاری عربستان به آل سعود=== | ||
− | بدین سان، روز به روز قدرت آل سعود روی به فزونی گذاشت و در سایه | + | |
+ | بدین سان، روز به روز قدرت آل سعود روی به فزونی گذاشت و در سایه آن آیین وهّابی نیز گسترش یافت. چون امپراتوری عثمانی بدست کشورهای استعمارگر تجزیه شد، عربستان به آل سعود واگذار گشت؛ زیرا آنان بسیار قدرت یافته بودند و باورهایشان با اهداف استعمارگران ناسازگار نبود. از آن پس تاکنون وهابیّت مذهب رسمی کشور عربستان است و وهابیان میکوشند تا مذهب خویش را در دیگر کشورهای اسلامی ترویج دهند.<ref>آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ص۱۴۴.</ref> | ||
==عقاید وهابیت== | ==عقاید وهابیت== | ||
− | ویژگی بنیادی مذهب وهّابی، نفی و انکار است. عقاید وهّابی بر نفی عقاید و اعمال دیگر مسلمانان استوار است. | + | ویژگی بنیادی مذهب وهّابی، نفی و انکار است. عقاید وهّابی بر نفی عقاید و اعمال دیگر مسلمانان استوار است. آنان برخی اعتقادات و اعمال مسلمانان را با توحید عبادی ناسازگار میپندارند. |
− | آنان برخی اعتقادات و اعمال مسلمانان را با توحید عبادی ناسازگار میپندارند. | ||
===استمداد از خدا=== | ===استمداد از خدا=== | ||
− | وهّابیان توسل به اولیای الهی و استمداد از آنان را | + | |
+ | وهّابیان توسل به اولیای الهی و استمداد از آنان را برنمیتابند و معتقدند که باید خدا را بیواسطه خواند و تنها باید از او استمداد کرد و اگر کسی جز این کند، کافر است.<ref>مجموعة الوسائل والمسائل، ج۳-۱، ص۲۰-۲۱.</ref> <ref>مجموعة الوسائل والمسائل ج۱-۳، ص۴۲-۴۶.</ref><ref>کشف الارتیاب، ص۱۴۳-۱۱۹.</ref> | ||
====جواب عقلی شیعیان==== | ====جواب عقلی شیعیان==== | ||
− | شیعیان در برابر وهّابیان، بر آناند که اگر استمداد از | + | |
+ | شیعیان در برابر وهّابیان، بر آناند که اگر استمداد از غیرخدا شرک است، باید همه انسانها و از جمله وهّابیان را مشرک دانست؛ زیرا همه انسانها محتاج یکدیگرند و خداوند آنان را به یکدیگر نیازمند ساخته است. شرک آنگاه تحقّق مییابد که استمداد از مخلوق، همراهِ خدا پنداشتن و مستقل پنداشتن او صورت گیرد. | ||
====جواب از قرآن و سنت==== | ====جواب از قرآن و سنت==== | ||
− | از قرآن و سنت برمیآید که واسطه کردن بندگان صالح خدا برای حوایج و آمرزش، نه تنها شرک نیست که امری پسندیده است؛ زیرا آدمی در این حال از خداوند مدد میطلبد و در | + | |
+ | از قرآن و سنت برمیآید که واسطه کردن بندگان صالح خدا برای حوایج و آمرزش، نه تنها شرک نیست که امری پسندیده است؛ زیرا آدمی در این حال از خداوند مدد میطلبد و در حقیقت از او یاری میخواهد.<ref>[[سوره نساء]]/سوره۴، آیه۶۴.</ref> <ref> اصل الشّیعة و اصولها، ص۱۰۰.</ref> | ||
===شفاعت اولیاءالله و زیارت قبور=== | ===شفاعت اولیاءالله و زیارت قبور=== | ||
− | |||
− | ===سوگند به | + | برخی از عقاید و اعمال که در نظر وهّابیان شرک به شمار میآیند، عبارتاند از: توسّل به اولیای الهی، طلب شفاعت از آنان تعمیر و بنا و زیارت قبور مقدس و نیز تبرّک و استشفا از اولیای الهی. |
− | وهّابیان سوگند به | + | |
+ | ===سوگند به غیرخدا=== | ||
+ | |||
+ | وهّابیان سوگند به غیرخدا و عقیده به نیروی غیبی بندگان خاصّ خدا را نیز برنمیتابند. | ||
====جواب علمای شیعه==== | ====جواب علمای شیعه==== | ||
− | علمای اسلام، به اشکالهای وهابیان پاسخهای مفصّلی دادهاند. | + | |
− | سوگند به | + | علمای اسلام، به اشکالهای وهابیان پاسخهای مفصّلی دادهاند. سوگند به غیرخدا و شرک و استشفاء از اولیای الهی نیز با شرایطی ویژه در [[قرآن]] و سنت روا شمرده شدهاند.<ref>[[سوره یوسف]]/سوره۱۲، آیه۹۳. </ref> <ref>[[سوره حجر]]/سوره۱۵، آیه۷۲. </ref> <ref>[[سوره آل عمران]]/سوره۳، آیه۳۵.</ref> <ref>وسائل الشّیعة، ج۱۶، ص۱۹۰.</ref> <ref>بحوث فی الملل والنّحل، ج۴.</ref> |
− | درباره نیروی غیبی انبیا و اولیا نیز آیاتی روشن در قرآن به چشم میآید. <ref>بقره/سوره۲، آیه۶۰. </ref> <ref>آل عمران/سوره۳، آیه۴۹. </ref> | + | درباره نیروی غیبی انبیا و اولیا نیز آیاتی روشن در قرآن به چشم میآید. <ref>[[سوره بقره]]/سوره۲، آیه۶۰. </ref> <ref>[[سوره آل عمران]]/سوره۳، آیه۴۹. </ref> |
===سایر عقائد وهابیان=== | ===سایر عقائد وهابیان=== | ||
− | وهّابیان، باورهای ویژه دیگری نیز دارند؛ از | + | |
− | آنان معتقدند که خدا را در آخرت میتوان دید.<ref> | + | وهّابیان، باورهای ویژه دیگری نیز دارند؛ از جمله نخستین پیامبر را نوح (علی نبینا و آله و علیه السلام) میشمارند. <ref>فرهنگ فرق اسلامی، ص۴۵۹.</ref> |
− | نیز بر آناند که پیامبران تنها در مقام تبلیغ معصوماند و در غیر این مقام ممکن است گناه کنند و خلاف آیین خویش گام بردارند <ref>منهاج السّنّة النبویّة، ج۱-۲، ص۲۲۸-۲۲۶. </ref> <ref> ادیان الهی و فرق اسلامی، ص۱۹۴. </ref> | + | |
+ | آنان معتقدند که خدا را در آخرت میتوان دید.<ref>منهاج السّنّة النبویّة، ج۱-۲، ص۲۱۵-۲۱۶. </ref> نیز بر آناند که [[پیامبران]] تنها در مقام تبلیغ معصوماند و در غیر این مقام ممکن است گناه کنند و خلاف آیین خویش گام بردارند.<ref>منهاج السّنّة النبویّة، ج۱-۲، ص۲۲۸-۲۲۶.</ref> <ref> ادیان الهی و فرق اسلامی، ص۱۹۴. </ref> | ||
==کتب علمای اسلام در رد وهابیت== | ==کتب علمای اسلام در رد وهابیت== | ||
− | علمای شیعه و سنی در | + | علمای [[شیعه]] و سنی در رد وهابیّت، کتابهای فراوانی نوشتهاند.<ref>فرقه وهّابی و پاسخ شبهات آنها، ص۲۱-۱۵.</ref> نخستین کتاب در این باره را برادرِ سنی مذهبِ محمّد بن عبدالوهّاب نوشته و نام آن را الصّواعق الالهیّة فی الرّدّ علی الوهّابیّة نهاده است. |
− | نخستین کتاب در این باره را برادرِ | ||
از نخستین آثار شیعه در این باره کتاب منهج الارشاد لِمَن اراد السّداد، نوشته شیخ جعفر کاشف الغطاء است. | از نخستین آثار شیعه در این باره کتاب منهج الارشاد لِمَن اراد السّداد، نوشته شیخ جعفر کاشف الغطاء است. | ||
− | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
سطر ۶۷: | سطر ۷۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
− | تاليف شده توسط جمعى از | + | تاليف شده توسط جمعى از نويسندگان، کتاب فرهنگ شيعه، ص۴۶۵-۴۶۷. |
− | |||
[[:رده:منابع شناخت وهابیت]] | [[:رده:منابع شناخت وهابیت]] | ||
− | |||
[[رده:وهابیت]] | [[رده:وهابیت]] | ||
[[رده:فرقه های انحرافی در اسلام]] | [[رده:فرقه های انحرافی در اسلام]] |
نسخهٔ ۲۱ فوریهٔ ۲۰۱۳، ساعت ۰۸:۲۰
یکی از فرقههای افراطی اسلامی که در قرون اخیر به وجود آمده که با نظرات خلاف کتاب و سنت موجب مشکلات فراوانی در جوامع اسلامی شده، فرقه وهابیت است.
محتویات
مؤسس وهابیّت
وهابیّت نام فرقهای است که محمد بن عبدالوهاب (م. ۱۲۰۶ ق) بنیان نهاد.
فقه و عقیده وهابیت
وهّابیان در فقه، پیرو مذهب حنبلیاند و در عقاید و برخی فروع بر روش ابن تیمیه (م. ۷۲۸ ق.) هستند. اینان خود را «سلفیه» میخوانند و مدّعیاند که بر سیره سَلَف صالح - یعنی اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله - مشی میکنند.
وهّابیان به ظاهر قرآن و سنت تمسک دارند و هر آنچه را در کتاب و سنت نیابند، بدعت میشمارند و از این رو تنها خود را موحد میدانند و دیگر مسلمانان را در عبادت، مشرک میپندارند و اهل بدعت میانگارند.[۱] [۲]
ابن تیمیه منشا وهابیت
بنیان آرا و عقاید وهابیت بر نظریههای ابوعباس احمد بن عبدالحلیم بن تیمیه حرّانی دمشقی استوار است. او در قرن ۸ هجری میزیست و حنبلی مذهب بود و عقاید و آرایی را بر این مذهب افزود که پیش از آن در هیچ یک از مذاهب اسلامی وجود نداشتند.[۳] فقهای بزرگ زمان ابن تیمیّه، اقوال وی را مردود و محکوم دانستند و بسیاری از علمای دینی در بلاد اسلامی با او مخالفت کردند؛ چونان که برخی او را کافر دانستند و برخی دیگر خواستار حبس او شدند.[۴] [۵]بدین روی، عقاید ابن تیمیّه تا ق.۱۲ هجری رونق نیافت.
عبدالوهاب و آلسعود احیاگران وهابیت
در قرن ۱۲ هجری بود که محمد بن عبدالوهاب نجدی به احیای نظریّههای او پرداخت. عبدالوهاب نیز در آغاز هواخواهی نیافت و به سال ۱۱۶۰ ق. به شهر دِرعیه از شهرهای مشهور نجد رفت. امیر آن دیار، محمد بن مسعود - جد آل سعود - بود و عقاید عبدالوهّاب را برای تقویت حکومت خویش مناسب دید.
محمّد بن مسعود با محمّد بن عبدالوهاب قرار گذاشت تا نیروی حکومتی خویش را برای تبلیغ و ترویج مذهب او بکار اندازد؛ به شرط آن که محمد بن عبدالوهّاب نیز از گذر جایگاه دینی خویش، حکومت را تأیید و تقویت کند.[۶] [۷] از آن پس، این دو تن به شهرهای بسیاری لشکر کشیدند و هر کس را با عقاید خویش ناسازگار یافتند، کافر خواندند و کشتند.
واگذاری عربستان به آل سعود
بدین سان، روز به روز قدرت آل سعود روی به فزونی گذاشت و در سایه آن آیین وهّابی نیز گسترش یافت. چون امپراتوری عثمانی بدست کشورهای استعمارگر تجزیه شد، عربستان به آل سعود واگذار گشت؛ زیرا آنان بسیار قدرت یافته بودند و باورهایشان با اهداف استعمارگران ناسازگار نبود. از آن پس تاکنون وهابیّت مذهب رسمی کشور عربستان است و وهابیان میکوشند تا مذهب خویش را در دیگر کشورهای اسلامی ترویج دهند.[۸]
عقاید وهابیت
ویژگی بنیادی مذهب وهّابی، نفی و انکار است. عقاید وهّابی بر نفی عقاید و اعمال دیگر مسلمانان استوار است. آنان برخی اعتقادات و اعمال مسلمانان را با توحید عبادی ناسازگار میپندارند.
استمداد از خدا
وهّابیان توسل به اولیای الهی و استمداد از آنان را برنمیتابند و معتقدند که باید خدا را بیواسطه خواند و تنها باید از او استمداد کرد و اگر کسی جز این کند، کافر است.[۹] [۱۰][۱۱]
جواب عقلی شیعیان
شیعیان در برابر وهّابیان، بر آناند که اگر استمداد از غیرخدا شرک است، باید همه انسانها و از جمله وهّابیان را مشرک دانست؛ زیرا همه انسانها محتاج یکدیگرند و خداوند آنان را به یکدیگر نیازمند ساخته است. شرک آنگاه تحقّق مییابد که استمداد از مخلوق، همراهِ خدا پنداشتن و مستقل پنداشتن او صورت گیرد.
جواب از قرآن و سنت
از قرآن و سنت برمیآید که واسطه کردن بندگان صالح خدا برای حوایج و آمرزش، نه تنها شرک نیست که امری پسندیده است؛ زیرا آدمی در این حال از خداوند مدد میطلبد و در حقیقت از او یاری میخواهد.[۱۲] [۱۳]
شفاعت اولیاءالله و زیارت قبور
برخی از عقاید و اعمال که در نظر وهّابیان شرک به شمار میآیند، عبارتاند از: توسّل به اولیای الهی، طلب شفاعت از آنان تعمیر و بنا و زیارت قبور مقدس و نیز تبرّک و استشفا از اولیای الهی.
سوگند به غیرخدا
وهّابیان سوگند به غیرخدا و عقیده به نیروی غیبی بندگان خاصّ خدا را نیز برنمیتابند.
جواب علمای شیعه
علمای اسلام، به اشکالهای وهابیان پاسخهای مفصّلی دادهاند. سوگند به غیرخدا و شرک و استشفاء از اولیای الهی نیز با شرایطی ویژه در قرآن و سنت روا شمرده شدهاند.[۱۴] [۱۵] [۱۶] [۱۷] [۱۸] درباره نیروی غیبی انبیا و اولیا نیز آیاتی روشن در قرآن به چشم میآید. [۱۹] [۲۰]
سایر عقائد وهابیان
وهّابیان، باورهای ویژه دیگری نیز دارند؛ از جمله نخستین پیامبر را نوح (علی نبینا و آله و علیه السلام) میشمارند. [۲۱]
آنان معتقدند که خدا را در آخرت میتوان دید.[۲۲] نیز بر آناند که پیامبران تنها در مقام تبلیغ معصوماند و در غیر این مقام ممکن است گناه کنند و خلاف آیین خویش گام بردارند.[۲۳] [۲۴]
کتب علمای اسلام در رد وهابیت
علمای شیعه و سنی در رد وهابیّت، کتابهای فراوانی نوشتهاند.[۲۵] نخستین کتاب در این باره را برادرِ سنی مذهبِ محمّد بن عبدالوهّاب نوشته و نام آن را الصّواعق الالهیّة فی الرّدّ علی الوهّابیّة نهاده است.
از نخستین آثار شیعه در این باره کتاب منهج الارشاد لِمَن اراد السّداد، نوشته شیخ جعفر کاشف الغطاء است.
پانویس
- ↑ کشف الارتیاب، ص۷-۱۲.
- ↑ فرق و مذاهب کلامی، ص۱۸۱.
- ↑ بحوث فی الملل والنّحل ج۴، ص۳۳۱.
- ↑ بحوث فی الملل والنّحل، ج۴، ص۳۵-۶۳ .
- ↑ وهابیّت از دیدگاه مذاهب اهل سنّت، ص۵۷-۴۳.
- ↑ وهّابیان، ص۷۸.
- ↑ وهّابیان، ص۷۹.
- ↑ آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، ص۱۴۴.
- ↑ مجموعة الوسائل والمسائل، ج۳-۱، ص۲۰-۲۱.
- ↑ مجموعة الوسائل والمسائل ج۱-۳، ص۴۲-۴۶.
- ↑ کشف الارتیاب، ص۱۴۳-۱۱۹.
- ↑ سوره نساء/سوره۴، آیه۶۴.
- ↑ اصل الشّیعة و اصولها، ص۱۰۰.
- ↑ سوره یوسف/سوره۱۲، آیه۹۳.
- ↑ سوره حجر/سوره۱۵، آیه۷۲.
- ↑ سوره آل عمران/سوره۳، آیه۳۵.
- ↑ وسائل الشّیعة، ج۱۶، ص۱۹۰.
- ↑ بحوث فی الملل والنّحل، ج۴.
- ↑ سوره بقره/سوره۲، آیه۶۰.
- ↑ سوره آل عمران/سوره۳، آیه۴۹.
- ↑ فرهنگ فرق اسلامی، ص۴۵۹.
- ↑ منهاج السّنّة النبویّة، ج۱-۲، ص۲۱۵-۲۱۶.
- ↑ منهاج السّنّة النبویّة، ج۱-۲، ص۲۲۸-۲۲۶.
- ↑ ادیان الهی و فرق اسلامی، ص۱۹۴.
- ↑ فرقه وهّابی و پاسخ شبهات آنها، ص۲۱-۱۵.
منابع
تاليف شده توسط جمعى از نويسندگان، کتاب فرهنگ شيعه، ص۴۶۵-۴۶۷.