رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آغاز خلافت امام حسن علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{تقویم|روز= 21 رمضان|سال= سال 40 هجری قمری}}  
+
{{تقویم|روز= 21 رمضان|سال= سال ۴۰ هجری قمری}}  
پس از شهادت اميرمؤمنان علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام و دفن بدن مطهر وي در شب بيست و يكم ماه [[رمضان]] سال چهلم قمري، در روز آن مردم [[كوفه]] و شيعيان داغدار و ماتم‌زده اين شهر در بيرون خانه آن حضرت و در مسجد اعظم كوفه به عزاداري و سوگواري پرداخته و بي‌صبرانه منتظر ورود فرزندان گرامي آن حضرت به [[مسجد كوفه]] و تعيين خليفه مسلمانان بودند.
+
پس از [[شهادت امام علی علیه السلام|شهادت امام علی]] علیه‌السلام و دفن بدن مطهر وی در شب بیست و یکم ماه [[رمضان]] سال چهلم قمری، در فردای آن شب، مردم [[کوفه]] و [[شیعه|شیعیان]] داغدار و ماتم‌زده این شهر در بیرون خانه آن حضرت و در [[مسجد کوفه|مسجد کوفه]] به عزاداری و سوگواری پرداخته و بی‌صبرانه منتظر ورود فرزندان گرامی آن حضرت به مسجد و تعیین [[خلیفه]] مسلمانان بودند.
  
ساعاتي از روز نگذشته بود كه فرزندان [[امام علی]] علیه‌السلام، از جمله امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام، [[امام حسين]] علیه‌السلام، [[محمد حنفيه]] و اصحاب و ياران خاص اميرمؤمنان علیه‌السلام از خانه‌اش بيرون آمده و به سوي مسجد حركت كردند و مردم با ديدن آن‌ها با ذكر [[صلوات]] و [[تكبير]] به استقبالشان شتافتند.
+
ساعاتی از روز نگذشته بود که فرزندان [[امام علی]] علیه‌السلام، از جمله [[امام حسن علیه السلام|امام حسن مجتبی]] علیه‌السلام، [[امام حسین]] علیه‌السلام، [[محمد بن حنفیه]] و اصحاب و یاران خاص امیرمؤمنان علیه‌السلام از خانه‌اش بیرون آمده و به سوی مسجد حرکت کردند و مردم با دیدن آن‌ها با ذکر [[صلوات]] و [[تکبیر|تکبیر]] به استقبالشان شتافتند.
  
پس از ورودشان به [[مسجد]]، امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام به عنوان وصي و جانشين پدرش حضرت علي علیه‌السلام بر فراز منبر رفت و خطبه غرّايي ايراد كرد. آن حضرت در فرازي از خطبه‌اش فرمود: در شب گذشته مردي رخت از جهان بست كه هيچ يك از پيشينيان در انجام وظيفه بر او پيش‌دستي نگرفتند و آيندگان هم نتوانند پا به پاي او به كارهاي خويش بپردازند.
+
پس از ورودشان به [[مسجد]]، امام حسن‌ مجتبی علیه‌السلام به عنوان وصی و جانشین پدرش حضرت علی علیه‌السلام بر فراز منبر رفت و [[خطبه]] غرّایی ایراد کرد. آن حضرت در فرازی از خطبه‌اش فرمود: «در شب گذشته مردی رخت از جهان بست که هیچ یک از پیشینیان در انجام وظیفه بر او پیش‌دستی نگرفتند و آیندگان هم نتوانند پا به پای او به کارهای خویش بپردازند. او در رکاب [[پیامبر اسلام|پیامبر خدا]] صلی الله علیه وآله پیکار می‌کرد و در پاسداری از او، از خودگذشتگی نشان می‌داد و رسول خدا وی را پرچم‌دار خود قرار می‌داد و [[جبرئیل]] از طرف راست و [[میکائیل]] از جانب چپ از او نگهبانی می‌کردند و او از میدان نبرد بازنمی‌گشت تا خدای متعال به کمک او لشکر [[اسلام]] را پیروز می‌ساخت. علی علیه‌السلام در شبی از دنیا رفت که در آن شب [[حضرت عیسی علیه السلام|عیسی]] علیه‌السلام به آسمان صعود کرد و [[یوشع بن نون]]، وصی [[حضرت موسی علیه السلام|موسی]] علیه‌السلام درگذشت. وی در حالی جهان را وداع گفت که برای خویش سیم و زری باقی نگذاشت و تنها هفتصد درهم از عطایایش مانده است که می‌خواست خدمتگذاری برای کسان خود فراهم کند».  
  
او در ركاب پيامبر خدا صلی الله علیه و آله پيكار مي‌كرد و در پاسداري از او، از خودگذشتگي نشان مي‌داد و [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله وي را پرچم‌دار خود قرار مي‌داد و [[جبرئيل]] از طرف راست و [[ميكائيل]] از جانب چپ از او نگهباني مي‌كردند و او از ميدان نبرد بازنمي‌گشت تا خداي متعال به كمك او لشكر [[اسلام]] را پيروز مي‌ساخت.
+
در این هنگام، گریه گلوگیر امام حسن علیه‌السلام شد و شروع کرد به گریستن و مردم نیز با او هم‌آوا شده و مسجد اعظم کوفه، یکپارچه گریه و ناله شد. آن حضرت سپس خطبه‌اش را ادامه داد و درباره خودش نیز مطالبی فرمود و در پایان با این جملات، سخنرانی‌اش را به پایان رسانید: «أنا من اهل بیت فرض الله مودّتهم فی کتابه، فقال تعالی: {{متن قرآن|"قُلْ لاأسئَلُکمْ عَلَیهِ أجْراً اِلاّ الْمَوَدَّة فِی الْقُرْبی و مَنْ یقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً"}}،<ref> [[سوره شورى]]، آیه ۲۳.</ref> فالحسنة مودّتنا اهل البیت».
  
علي علیه‌السلام در شبي از دنيا رفت كه در آن شب عيسي علیه‌السلام به آسمان صعود كرد و [[يوشع بن نون]]، وصي موسي علیه‌السلام درگذشت. وي در حالي جهان را وداع گفت كه براي خويش سيم و زري باقي نگذاشت و تنها هفتصد درهم از عطايايش مانده است كه مي‌خواست خدمتگذاري براي كسان خود فراهم كند. در اين هنگام، گريه گلوگير امام حسن علیه‌السلام شد و شروع كرد به گريستن و مردم نيز با او هم‌آوا شده و مسجد اعظم كوفه، يكپارچه گريه و ناله شد.
+
آنگاه [[عبدالله بن عباس]] برخاست و در کنار آن حضرت ایستاد و گفت: «معاشر الناس! هذا ابن نبیکم و وصی امامکم فبایعوه»؛ ای مردم! این بزرگ مرد، فرزند پیامبرتان و جانشین امامتان است. پس با او [[بیعت|بیعت]] کنید.
  
آن حضرت سپس خطبه‌اش را ادامه داد و درباره خودش نيز مطالبي فرمود و در پايان با اين جملات، سخنراني‌اش را به پايان رسانيد: أنا من اهل بيت فرض الله مودّتهم في كتابه، فقال تعالي: "قُلْ لاأسئَلُكُمْ عَلَيْهِ أجْراً اِلاّ الْمَوَدَّهَ فِي الْقُرْبي و مَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فيها حُسْناً"،<ref> [[سوره شورى]](42)، آيه 23.</ref> فالحسنه مودّتنا اهل البيت علیه‌السلام.
+
مردم که از این سخن به وجد آمده بودند، گفتند: «ما أحبّه إلینا و أوجب حقّه علینا»؛ چقدر او برای ما دوست داشتنی‌تر و حقش بر ما واجب‌تر است. سپس با کمال رغبت و اشتیاق با آن حضرت بیعت کردند و او را به عنوان خلیفه و جانشین پدرش [[امام علی]] علیه‌السلام پذیرفته و پیروی‌اش را بر عهده گرفتند.<ref> الارشاد، شیخ مفید، ص ۳۴۷؛ منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، ج ۱، ص ۲۲۴؛ زندگانی چهارده معصوم علیهم‌السلام، ترجمه اعلام الوری، ص ۳۰۰.</ref>
  
آنگاه عبدالله بن عباس برخاست و در كنار آن حضرت ايستاد و گفت: معاشر الناس! هذا ابن نبيّكم و وصيّ امامكم فبايعوه؛ اي مردم! اين بزرگ مرد، فرزند پيامبرتان و جانشين امامتان است. پس با او [[بيعت]] كنيد.
+
گفتنی است، امام حسن مجتبی علیه‌السلام پنجمین خلیفه مسلمانان بود که پس از [[رحلت پیامبر اسلام|رحلت پیامبر اکرم]] صلی الله علیه وآله به این مقام نایل شد. از میان پنج خلیفه نخستین [[ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]]، [[عثمان]]، امام علی علیه‌السلام و امام حسن علیه‌السلام، تنها دو خلیفه آخر یعنی امام علی و امام حسن‌ علیهماالسلام به صورت آزاد و مستقیم از میان مردم انتخاب شدند ولی سه خلیفه دیگر نه با رأی آزاد مردم، بلکه هر کدام به نحوی از مردم بیعت گرفته و بر اوضاع مسلط شدند.
 
 
مردم كه از اين سخن به وجد آمده بودند، گفتند: ما أحبّه الينا و أوجب حقّه علينا؛ چقدر او براي ما دوست داشتني‌تر و حقش بر ما واجب‌تر است. سپس با كمال رغبت و اشتياق با آن حضرت بيعت كردند و او را به عنوان خليفه و جانشين پدرش [[امام علی]] علیه‌السلام پذيرفته و پيروي‌اش را بر عهده گرفتند.<ref> الارشاد (شيخ مفيد)، ص 347؛ [[منتهي الآمال]] ([[شیخ عباس قمی]])، ج 1، ص 224؛ زندگاني چهارده معصوم علیهم‌السلام (ترجمه [[اعلام الوري]])، ص 300.</ref>
 
 
 
گفتني است، امام حسن مجتبي علیه‌السلام پنجمين خليفه مسلمانان بود كه پس از رحلت پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله به اين مقام نايل شد. از ميان پنج خليفه نخستين [[ابوبکر]]، [[عمر]]، [[عثمان]]، امام علي علیه‌السلام و امام حسن علیه‌السلام تنها دو خليفه آخر يعني امام علي علیه‌السلام و امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام به صورت آزاد و مستقيم از ميان مردم انتخاب شدند ولي سه خليفه ديگر نه با رأي آزاد و دموكراتيك مردم، بلكه هر كدام به نحوي از مردم بيعت گرفته و بر اوضاع مسلط شدند.
 
 
 
به هر روي، بنا به گفته [[شيخ مفيد]] بيعت با امام حسن‌مجتبي علیه‌السلام در روز جمعه بيست و يكم ماه رمضان سال 40 هجري قمري واقع گرديد و از آن پس، آن حضرت عاملان و استانداران خود را معرفي و حكومت را به طور رسمي بر عهده گرفت.<ref> الارشاد، ص 349.</ref> ولي برخي از علماي [[اهل سنت]] بيعت با آن حضرت را روز بيست و سوم ماه [[رمضان]] دانسته‌اند.<ref> [[التنبيه والاشراف]] (مسعودي)، ص 260.</ref>
 
  
 +
بنا به گفته [[شیخ مفید]]، بیعت با امام حسن‌مجتبی علیه‌السلام در روز [[جمعه]] بیست و یکم ماه [[رمضان]] سال ۴۰ هجری واقع گردید و از آن پس، آن حضرت عاملان و استانداران خود را معرفی و حکومت را به طور رسمی بر عهده گرفت.<ref> الارشاد، ص ۳۴۹.</ref> ولی برخی از علمای [[اهل سنت]] بیعت با آن حضرت را روز بیست و سوم ماه رمضان دانسته‌اند.<ref> التنبیه والاشراف، مسعودی، ص ۲۶۰.</ref>
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 
 
 
==منابع==
 
==منابع==
 
+
* نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام، مؤسسه تبیان.
موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
+
{{سنجش کیفی
 
+
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= متوسط
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= متوسط
 +
}}
 
[[رده:وقایع ماه رمضان]]
 
[[رده:وقایع ماه رمضان]]
[[رده:سال ۴۰ هجری قمری]]
+
[[رده: امام حسن علیه السلام]]
 +
[[رده:وقایع دوران امامت امام حسن علیه السلام]]
 +
{{متوسط}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۱:۳۹

تقویم هجری قمری

روز واقعه:21 رمضان
سال ۴۰ هجری قمری

پس از شهادت امام علی علیه‌السلام و دفن بدن مطهر وی در شب بیست و یکم ماه رمضان سال چهلم قمری، در فردای آن شب، مردم کوفه و شیعیان داغدار و ماتم‌زده این شهر در بیرون خانه آن حضرت و در مسجد کوفه به عزاداری و سوگواری پرداخته و بی‌صبرانه منتظر ورود فرزندان گرامی آن حضرت به مسجد و تعیین خلیفه مسلمانان بودند.

ساعاتی از روز نگذشته بود که فرزندان امام علی علیه‌السلام، از جمله امام حسن مجتبی علیه‌السلام، امام حسین علیه‌السلام، محمد بن حنفیه و اصحاب و یاران خاص امیرمؤمنان علیه‌السلام از خانه‌اش بیرون آمده و به سوی مسجد حرکت کردند و مردم با دیدن آن‌ها با ذکر صلوات و تکبیر به استقبالشان شتافتند.

پس از ورودشان به مسجد، امام حسن‌ مجتبی علیه‌السلام به عنوان وصی و جانشین پدرش حضرت علی علیه‌السلام بر فراز منبر رفت و خطبه غرّایی ایراد کرد. آن حضرت در فرازی از خطبه‌اش فرمود: «در شب گذشته مردی رخت از جهان بست که هیچ یک از پیشینیان در انجام وظیفه بر او پیش‌دستی نگرفتند و آیندگان هم نتوانند پا به پای او به کارهای خویش بپردازند. او در رکاب پیامبر خدا صلی الله علیه وآله پیکار می‌کرد و در پاسداری از او، از خودگذشتگی نشان می‌داد و رسول خدا وی را پرچم‌دار خود قرار می‌داد و جبرئیل از طرف راست و میکائیل از جانب چپ از او نگهبانی می‌کردند و او از میدان نبرد بازنمی‌گشت تا خدای متعال به کمک او لشکر اسلام را پیروز می‌ساخت. علی علیه‌السلام در شبی از دنیا رفت که در آن شب عیسی علیه‌السلام به آسمان صعود کرد و یوشع بن نون، وصی موسی علیه‌السلام درگذشت. وی در حالی جهان را وداع گفت که برای خویش سیم و زری باقی نگذاشت و تنها هفتصد درهم از عطایایش مانده است که می‌خواست خدمتگذاری برای کسان خود فراهم کند».

در این هنگام، گریه گلوگیر امام حسن علیه‌السلام شد و شروع کرد به گریستن و مردم نیز با او هم‌آوا شده و مسجد اعظم کوفه، یکپارچه گریه و ناله شد. آن حضرت سپس خطبه‌اش را ادامه داد و درباره خودش نیز مطالبی فرمود و در پایان با این جملات، سخنرانی‌اش را به پایان رسانید: «أنا من اهل بیت فرض الله مودّتهم فی کتابه، فقال تعالی: "قُلْ لاأسئَلُکمْ عَلَیهِ أجْراً اِلاّ الْمَوَدَّة فِی الْقُرْبی و مَنْ یقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً"،[۱] فالحسنة مودّتنا اهل البیت».

آنگاه عبدالله بن عباس برخاست و در کنار آن حضرت ایستاد و گفت: «معاشر الناس! هذا ابن نبیکم و وصی امامکم فبایعوه»؛ ای مردم! این بزرگ مرد، فرزند پیامبرتان و جانشین امامتان است. پس با او بیعت کنید.

مردم که از این سخن به وجد آمده بودند، گفتند: «ما أحبّه إلینا و أوجب حقّه علینا»؛ چقدر او برای ما دوست داشتنی‌تر و حقش بر ما واجب‌تر است. سپس با کمال رغبت و اشتیاق با آن حضرت بیعت کردند و او را به عنوان خلیفه و جانشین پدرش امام علی علیه‌السلام پذیرفته و پیروی‌اش را بر عهده گرفتند.[۲]

گفتنی است، امام حسن مجتبی علیه‌السلام پنجمین خلیفه مسلمانان بود که پس از رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به این مقام نایل شد. از میان پنج خلیفه نخستین ابوبکر، عمر، عثمان، امام علی علیه‌السلام و امام حسن علیه‌السلام، تنها دو خلیفه آخر یعنی امام علی و امام حسن‌ علیهماالسلام به صورت آزاد و مستقیم از میان مردم انتخاب شدند ولی سه خلیفه دیگر نه با رأی آزاد مردم، بلکه هر کدام به نحوی از مردم بیعت گرفته و بر اوضاع مسلط شدند.

بنا به گفته شیخ مفید، بیعت با امام حسن‌مجتبی علیه‌السلام در روز جمعه بیست و یکم ماه رمضان سال ۴۰ هجری واقع گردید و از آن پس، آن حضرت عاملان و استانداران خود را معرفی و حکومت را به طور رسمی بر عهده گرفت.[۳] ولی برخی از علمای اهل سنت بیعت با آن حضرت را روز بیست و سوم ماه رمضان دانسته‌اند.[۴]

پانویس

  1. سوره شورى، آیه ۲۳.
  2. الارشاد، شیخ مفید، ص ۳۴۷؛ منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، ج ۱، ص ۲۲۴؛ زندگانی چهارده معصوم علیهم‌السلام، ترجمه اعلام الوری، ص ۳۰۰.
  3. الارشاد، ص ۳۴۹.
  4. التنبیه والاشراف، مسعودی، ص ۲۶۰.

منابع

  • نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام، مؤسسه تبیان.