خیرخواهی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ خيرخواهى را به خیرخواهی منتقل کرد)
 
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
«خیرخواهى» با «نصیحت» هم معناست و نصیحت یعنى درخواست عمل یا سخنى كه مصلحتِ كننده آن كار و گوینده آن سخن را در پى داشته باشد یا دعوت به آنچه كه صلاح مخاطب در آن باشد و نهى از چیزى كه تباهى و فساد در پى دارد.<ref> مفردات، راغب اصفهانى، المنجد، لغت نامه دهخدا، واژه نصح و نصیحت.</ref> بنابراین، ناصح و خیرخواه كسى است كه به كردار و گفتار نیك راهنمایى كند.
+
{{خوب}}
 +
«خیرخواهى» یا «نصیحت»، یعنى درخواست عمل یا سخنى که مصلحتِ کننده آن کار را در پى داشته باشد، یا دعوت به آنچه که صلاح مخاطب در آن باشد و نهى از چیزى که تباهى و فساد در پى دارد.<ref> مفردات، راغب اصفهانى، المنجد، لغت نامه دهخدا، واژه نصح و نصیحت.</ref> بنابراین، ناصح و خیرخواه کسى است که به کردار و گفتار نیک راهنمایى کند. نصیحت و خیرخواهى نسبت به مردم، در [[قرآن]] و [[حدیث|روایات]] از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
  
 
==ضرورت خیرخواهى==
 
==ضرورت خیرخواهى==
  
خرد انسان با كم ترین توجه درمى یابد كه انسان هاى عاقل و باتجربه بایستى اندیشه صائب و تجربیات اندوخته خویش را بدون كم ترین شائبه در اختیار همنوعان خود گذارند، از سوى دیگر مخاطبان را ملزم مى داند كه اندیشه و تجربه خردمندان را بكار گیرند تا به سعادت و خوشبختى  نایل آیند وگرنه در دیدگاه امیرمؤمنان صلوات اللّه علیه اجتماعى كه فاقد «نصیحت‌گر» و «نصیحت پذیر» باشد، فاقد خیر و نیكى است: «لاخَیْرَ فى  قَوْمٍ لَیْسُوا بِناصِحینَ وَلا یُحِبُّونَ النَّاصِحینَ؛<ref> شرح غررالحكم، ج ص 427.</ref> در مردمى كه ناصح نباشد و ناصحان را دوست نداشته باشند، خیرى نیست».
+
انسان هاى عاقل و باتجربه بایستى اندیشه صائب و تجربیات اندوخته خویش را بدون کمترین شائبه در اختیار همنوعان خود گذارند، از سوى دیگر مخاطبان باید اندیشه و تجربه خردمندان را بکار گیرند تا به سعادت و خوشبختى  نایل آیند وگرنه در دیدگاه [[امام علی علیه السلام|امیرمؤمنان]] صلوات اللّه علیه، اجتماعى که فاقد «نصیحت‌گر» و «نصیحت پذیر» باشد، فاقد خیر و نیکى است: «لا خَیْرَ فى  قَوْمٍ لَیْسُوا بِناصِحینَ وَلا یُحِبُّونَ النَّاصِحینَ؛<ref> شرح غررالحکم، ج ۶، ص ۴۲۷.</ref> در مردمى که ناصح نباشد و ناصحان را دوست نداشته باشند، خیرى نیست».
  
بدون تردید كسى كه در برابر خیرخواهى دیگران، بى‌تفاوتى نشان دهد یا به جاى پذیرش نصیحت ناصح، در برابر او جبهه گیرى كند هرگز به موفقیت نخواهد رسید و طعم تلخ شكست را خواهد چشید همان امام فرمود: «لَمْ یُوَفَّقْ مَنِ اسْتَحْسَنَ الْقَبیحَ وَاعْرَضَ عَنْ قَوْلِ النَّصیحِ؛<ref> شرح غررالحكم، ج ص 104.</ref> كسى كه زشتى را نیكو شمارد و سخن نصیحت‌گر را نپذیرد، موفق نخواهد شد».
+
بدون تردید کسى که در برابر خیرخواهى دیگران، بى‌تفاوتى نشان دهد یا به جاى پذیرش نصیحت ناصح، در برابر او جبهه گیرى کند، هرگز به موفقیت نخواهد رسید. همان امام فرمود: «لَمْ یُوَفَّقْ مَنِ اسْتَحْسَنَ الْقَبیحَ وَاعْرَضَ عَنْ قَوْلِ النَّصیحِ؛<ref> شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۱۰۴.</ref> کسى که زشتى را نیکو شمارد و سخن نصیحت‌گر را نپذیرد، موفق نخواهد شد».
  
دانشمندان و آگاهان نیز اگر از خیرخواهى امتناع ورزند و دیگران را راهنمایى نكنند، دچار لغزش شده؛ خیانت پیشه كرده اند.
+
دانشمندان و آگاهان نیز اگر از خیرخواهى امتناع ورزند و دیگران را راهنمایى نکنند، دچار لغزش شده و خیانت پیشه کرده اند. [[امام باقر]] علیه‌السلام مى فرماید: «الْعُلَماءُ فى انْفُسِهِمْ خانَةٌ إنْ کتَمُوا النَّصیحَةَ؛<ref> فروع کافى، ج ۸، ص ۵۴.</ref> دانشمندان، اگر نصیحت را پنهان دارند، خود خائنند».
  
[[امام باقر]] علیه‌السلام مى فرماید: «الْعُلَماءُ فى  انْفُسِهِمْ خانَةٌ انْ كَتَمُوا النَّصیحَةَ؛<ref> فروع كافى، ج ص 54.</ref> دانشمندان، اگر نصیحت را پنهان دارند، خود خائنند».
+
بر این اساس، هم بر آگاهان و مجربان فرض است که نسبت به جامعه  خیرخواهى کنند و راه را از چاه نشان دهند و هم بر نصیحت شوندگان لازم است نصیحت خیرخواهان را به گوش گیرند و بکار بندند. همان امام همام پیرامون گروه نخست فرمود: «یَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ النَّصیحَةُ؛<ref> اصول کافى، ج ۲، ص ۲۰۸.</ref> خیرخواهى مؤمن بر مؤمن، واجب است».
  
بر این اساس، هم بر آگاهان و مجربان فرض است كه نسبت به جامعه  خیرخواهى كنند و راه را از چاه نشان دهند و هم بر نصیحت شوندگان لازم است نصیحت خیرخواهان را به گوش گیرند و بكار بندند. همان امام همام پیرامون گروه نخست فرمود: «یَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ النَّصیحَةُ؛<ref> اصول كافى، ج 2، ص 208.</ref> خیرخواهى مؤمن بر مؤمن، واجب است».
+
و [[امام على]] علیه‌السلام به گروه دیگر فرمود: «اجْتَلِبُوا النَّصیحَةَ مِمَّنْ اهْداها الَیْکمْ وَ اعْقِلُوها عَلى  انْفُسِکمْ؛<ref> نهج البلاغه، خطبه ۱۲۰، ص ۳۷۳.</ref> نصیحت را از کسى که آن را به شما هدیه مى کند، بپذیرید و آن را بر خود لازم شمارید».
  
و [[امام على]] علیه‌السلام به گروه دیگر فرمود: «اجْتَلِبُوا النَّصیحَةَ مِمَّنْ اهْداها الَیْكُمْ وَ اعْقِلُوها عَلى  انْفُسِكُمْ؛<ref> [[نهج البلاغه]]، خطبه 120، ص 373.</ref> نصیحت را از كسى كه آن را به شما هدیه مى كند، بپذیرید و آن را بر خود لازم شمارید».
+
==جایگاه خیرخواهى==
  
==منزلت خیرخواهى==
+
با توجه به مطالب یاد شده، خیرخواهى در فرهنگ انسان‌ساز [[اسلام]] از منزلتى والا برخوردار شده، در ردیف اصول [[اخلاق اجتماعی|اخلاق اجتماعى]] جاى مى گیرد و نصیحت‌گر مقامى بس رفیع مى یابد.
  
با توجه به مطالب یاد شده، خیرخواهى در فرهنگ انسان‌ساز اسلام از منزلتى والا برخوردار شده، در ردیف اصول اخلاق اجتماعى جاى مى گیرد و نصیحت‌گر مقامى بس رفیع مى یابد.
+
[[پیامبر اسلام|رسول گرامى اسلام]] صلى الله علیه و آله فرمود: [[دین]] یعنى خیرخواهى. پرسیدند: براى چه کسى؟ فرمود: براى خدا، پیامبرش، پیشوایان دین و انبوه مسلمانان.<ref> وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۵۹۵.</ref>
  
رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: دین یعنى خیرخواهى. پرسیدند: براى چه كسى؟ فرمود: براى خدا، پیامبرش، پیشوایان دین و انبوه مسلمانان.<ref> وسائل الشیعه، ج 11، ص 595.</ref>
+
و در سخنى دیگر انسان کوشا در اطاعت و نصیحت‌گر را در برخى مقامات، همراه خویش دانسته مى فرماید: «ما نَظَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إلى وَلِىّ لَهُ یَجْهَدُ نَفْسَهُ بِالطَّاعَةِ لِامامِهِ وَ النَّصیحَةِ الَّا کانَ مَعَنا فِى الرَّفیقِ الْاعْلى؛<ref> بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۷۲.</ref> خداوند به دوستدار خود - که خویشتن را در پیروى از پیشوایش و خیرخواهى (براى او) به زحمت افکنده باشد - نظر نمى کند مگر آن که وى (در اثر نظر لطف الهى) در جایگاه برتر (بهشت) با ما خواهد بود».
  
و در سخنى دیگر انسان كوشا در اطاعت و نصیحت‌گر را در برخى مقامات، همراه خویش دانسته مى فرماید: «ما نَظَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ الى  وَلِىّ لَهُ یَجْهَدُ نَفْسَهُ بِالطَّاعَةِ لِامامِهِ وَ النَّصیحَةِ الَّا كانَ مَعَنا فِى الرَّفیقِ الْاعْلى؛<ref> [[بحارالانوار]]، ج 27، ص 72.</ref> خداوند به دوستدار خود - كه خویشتن را در پیروى از پیشوایش و خیرخواهى (براى او) به زحمت افكنده باشد - نظر نمى كند مگر آن كه وى (در اثر نظر لطف الهى) در جایگاه برتر (بهشت) با ما خواهد بود».
+
از این رو امیرمؤمنان علیه‌السلام مى فرماید: «اصحابى که بیش از دیگران، مسلمانان را نصیحت مى کردند نزد پیامبر صلى الله علیه و آله جایگاه برترى داشتند».<ref> همان، ج ۱۶، ص ۱۵۱.</ref>
  
از این رو امیرمؤمنان علیه‌السلام مى فرماید: «اصحابى كه بیش از دیگران، مسلمانان را نصیحت مى كردند نزد پیامبر صلى الله علیه و آله جایگاه برترى داشتند».<ref> همان، ج 16، ص 151.</ref>
+
[[امام صادق]] علیه‌السلام فرمود: «عَلَیْک بِالنُّصْحِ لِلَّهِ فِى خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقاهُ بِعَمَلٍ افْضَلَ مِنْهُ؛<ref> اصول کافى، ج ۲، ص ۱۶۴.</ref> بر تو باد که به خاطر خدا در میان خلق او خیرخواهى کنى (یا خیرخواهِ خلق خدا باشى) که او را با کردارى بهتر از نصیحت ملاقات نخواهى کرد».
  
[[امام صادق]] علیه‌السلام فرمود: «عَلَیْكَ بِالنُّصْحِ لِلَّهِ فِى خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقاهُ بِعَمَلٍ افْضَلَ مِنْهُ؛<ref> اصول كافى، ج 2، ص 164.</ref> بر تو باد كه به خاطر خدا در میان خلق او خیرخواهى كنى (یا خیرخواهِ خلق خدا باشى) كه او را با كردارى بهتر از نصیحت ملاقات نخواهى كرد».
+
'''خیرخواهی، ویژگى پیامبران:'''
  
آنچه یاد شد، نمونه اى از ارج‌گذارى اسلام و پیشوایان معصوم به موضوع خیرخواهى نسبت به رهبرى و آحاد جامعه اسلامى است.
+
نصیحت و خیرخواهى - به معناى واقعى کلمه - از اصول ادیان الهى به شمار مى رود و همه [[پیامبران]]، بدان متصف بودند و با تمام وجود تلاش  مى کردند مردم را به راه خیر و صلاح، رهنمون شوند و در این راه از هیچ کوششى دریغ نداشتند.
  
'''ویژگى پیامبران '''
+
خداوند از خیرخواهى و دلسوزى رسول اکرم صلى الله علیه و آله چنین یاد مى کند: «{{متن قرآن|لَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک الَّا یَکونُوا مُؤْمِنینَ}}؛<ref> [[سوره شعرا]](۲۶)، آیه ۳.</ref> گویا از شدت اندوهِ این که آن‌ها ایمان نمى آورند، مى خواهى جانت را از دست بدهى!».
  
نصیحت و خیرخواهى - به معناى واقعى كلمه - از اصول ادیان الهى به شمار مى رود و همه [[پیامبران]]، بدان متصف بودند و با تمام وجود تلاش  مى كردند مردم را به راه خیر و صلاح، رهنمون شوند و در این راه از هیچ كوششى دریغ نداشتند.
+
این [[آیه]] و [[آیه 6 سوره کهف|آیه ۶ سوره کهف]]، تصریح دارند که [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله جان خویش را در راه نصیحت و هدایت مردم در طبق اخلاص نهاده بود و بدون هیچ گونه چشم‌داشتى، آنان را به خیر و صلاح دعوت مى کرد.
  
خداوند از خیرخواهى و دلسوزى رسول اكرم صلى الله علیه و آله چنین یاد مى كند: «لَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ الَّا یَكُونُوا مُؤْمِنینَ؛<ref> [[سوره شعرا]](26)، آیه 3.</ref> گویا از شدت اندوهِ این كه آن‌ها ایمان نمى آورند، مى خواهى جانت را از دست بدهى!».
+
[[امام على]] علیه السلام (در بیان فضیلت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله) فرمودند: [خداوند] زمانى او را به رسالت برانگیخت که مردم در سرگردانى، گمراه و در فتنه غرق بودند... خیرخواهى را به نهایت رساند و در مسیر راست، ره پیمود و [مردم را] به حکمت و اندرز نیکو فراخواند.
  
این آیه و آیه ششم [[سوره كهف]]، تصریح دارند كه [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله جان خویش را در راه نصیحت و هدایت مردم در طبق اخلاص نهاده بود و بدون هیچ گونه چشم‌داشتى، آنان را به خیر و صلاح دعوت مى كرد.
+
دیگر پیامبران الهى نیز این ویژگى را در حد اعلا دارا بودند که [[قرآن|قرآن مجید]] به عنوان نمونه از چهار نفر آنان یاد کرده است:
  
[[امام على]] عليه السلام (ـ در بيان فضيلت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ:) فرمودند: [خداوند،] زمانى او را به رسالت برانگيخت كه مردم در سرگردانى، گمراه و در فتنه غرق بودند... خيرخواهى را به نهايت رساند و در مسير راست، ره پيمود و [مردم را] به حكمت و اندرز نيكو فراخواند.
+
*[[حضرت نوح]] علیه‌السلام؛ آن حضرت، ۹۵۰ سال به تبلیغ آیین آسمانى خویش پرداخت و به ویژگى نصیحت‌گرى خویش اشاره کرد و فرمود: «{{متن قرآن|ابَلّغُکمْ رِسالاتِ رَبّى وَانْصَحُ لَکمْ وَاعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لاتَعْلَمُونَ}}؛<ref> [[سوره اعراف]](۷)، آیه ۶۳.</ref> من پیام هاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى کنم و خیرخواه شما هستم و از خداوند چیزهایى مى دانم که شما نمى دانید».
  
دیگر [[پیامبران]] الهى نیز این ویژگى را در حد اعلا دارا بودند كه قرآن مجید به عنوان نمونه از چهار نفر آنان یاد كرده است:
+
*[[حضرت هود]] علیه‌السلام؛ آن بزرگوار نیز با تلاش و کوشش وصف  ناپذیرى به خیرخواهى مردم زمان خویش پرداخت و به آنان فرمود: «{{متن قرآن|ابْلّغُکمْ رِسالاتِ رَبّى وَ أنَا لَکمْ ناصِحٌ امینٌ}}؛<ref> همان، آیه ۶۸.</ref> من رسالت هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و من براى شما خیرخواه و امینم».
  
# [[حضرت نوح]] علیه‌السلام؛ آن حضرت، 950 سال به تبلیغ آیین آسمانى خویش پرداخت و به ویژگى نصیحت‌گرى خویش اشاره كرد و فرمود: «ابَلّغُكُمْ رِسالاتِ رَبّى  وَانْصَحُ لَكُمْ وَاعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لاتَعْلَمُونَ؛<ref> [[سوره اعراف]](7)، آیه 63.</ref> من پیام هاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى كنم و خیرخواه شما هستم و از خداوند چیزهایى مى دانم كه شما نمى دانید».
+
*[[حضرت صالح]] علیه‌السلام؛ آن پیامبر معصوم نیز سالیان دراز به نصیحت و خیرخواهى مردم منطقه خویش پرداخت و با آوردن ناقه - به عنوان [[معجزه]] - حجت را بر آنان تمام کرد ولى نابخردان، نصیحت آن فرستاده خدا را نادیده انگاشتند و با عذاب الهى از پاى درآمدند و آن حضرت آخرین سخن خود را در حالی که از آنان روى برتافته بود، این گونه به گوش آنان رساند: «{{متن قرآن|...یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُکمْ رِسالَةَ رَبّى  وَ نَصَحْتُ لَکمْ وَلکنْ لاتُحِبُّونَ النَّاصِحینَ}}؛<ref> [[سوره اعراف]](۷)، آیه ۷۹.</ref> اى قوم من! همانا من رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و برایتان خیرخواهى نمودم ولى شما خیرخواهان را دوست ندارید!».
  
# [[حضرت هود]] علیه‌السلام؛ آن بزرگوار نیز با تلاش و كوشش وصف  ناپذیرى به خیرخواهى مردم زمان خویش پرداخت و به آنان فرمود: «ابْلّغُكُمْ رِسالاتِ رَبّى  وَ انَا لَكُمْ ناصِحٌ امینٌ؛<ref> همان، آیه 68.</ref> من رسالت هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و من براى شما خیرخواه و امینم».
+
*[[حضرت شعیب]] علیه‌السلام؛ قوم شعیب نیز فرجامى چون فرجام قوم صالح  داشتند و سخن حضرت شعیب علیه‌السلام نیز نظیر سخن حضرت صالح علیه‌السلام بود: «{{متن قرآن|فَتَوَلّى عَنْهُمْ وَ قالَ یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُکمْ رِسالاتِ رَبّى  وَ نَصَحْتُ لَکمْ...}}؛<ref> همان، آیه ۹۳.</ref> سپس از آنان روى برتافت و گفت: اى قوم من! همانا من رسالت هاى پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و برایتان خیرخواهى نمودم».
 
 
# [[حضرت صالح]] علیه‌السلام؛ آن پیامبر معصوم نیز سالیان دراز به نصیحت و خیرخواهى مردم منطقه خویش پرداخت و با آوردن ناقه - به عنوان معجزه - حجت را بر آنان تمام كرد ولى نابخردان، نصیحت آن فرستاده خدا را نادیده انگاشتند و با عذاب الهى از پاى درآمدند و آن حضرت آخرین سخن خود را در حالی كه از آنان روى برتافته بود، این گونه به گوش آنان رساند: «...یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُكُمْ رِسالَةَ رَبّى  وَ نَصَحْتُ لَكُمْ وَلكِنْ لاتُحِبُّونَ النَّاصِحینَ؛<ref> [[سوره اعراف]](7)، آیه 79.</ref> اى قوم من! همانا من رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ كردم و برایتان خیرخواهى نمودم ولى شما خیرخواهان را دوست ندارید!».
 
 
 
# [[حضرت شعیب]] علیه‌السلام؛ قوم شعیب نیز فرجامى چون فرجام قوم صالح  داشتند و سخن حضرت شعیب علیه‌السلام نیز نظیر سخن حضرت صالح علیه‌السلام بود: «فَتَوَلّى عَنْهُمْ وَ قالَ یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُكُمْ رِسالاتِ رَبّى  وَ نَصَحْتُ لَكُمْ...؛<ref> همان، آیه 93.</ref> سپس از آنان روى برتافت و گفت: اى قوم من! همانا من رسالت هاى پروردگارم را به شما ابلاغ كردم و برایتان خیرخواهى نمودم».
 
  
 
==آداب خیرخواهى==
 
==آداب خیرخواهى==
 
   
 
   
هر كس مى خواهد به چنین كار شریفى دست یازد باید شرایط آن را نیز در خویشتن فراهم آورد و آن را با آداب مخصوصى به جاى آورد تا اثر مطلوب را در پى داشته باشد، در اینجا به برخى از آن آداب و شرایط به طور فشرده اشاره مى كنیم:
+
هر کس مى خواهد به چنین کار شریفى دست یازد باید شرایط آن را نیز در خویشتن فراهم آورد و آن را با آداب مخصوصى به جاى آورد تا اثر مطلوب را در پى داشته باشد، در اینجا به برخى از آن آداب و شرایط به طور فشرده اشاره مى کنیم:
 
 
'''1- نیت خالص :'''
 
  
هدف نهایى ناصح، بایستى قرب به خدا باشد و بندگانش را براى رهپویى به سوى او نصیحت كند زیرا منبع خیر و بركت جز او نیست و هر كار نیكى به سوى او مى رود و به او مى پیوندد. [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله نامه‌هایى را تنظیم كرد تا براى سران كشورهاى جهان ارسال دارد، پیك هاى آن حضرت به خدمت رسیدند. پیامبر ضمن ابلاغ مأموریتشان، فرمود: «انْصَحُوا لِلَّهِ فى  عِبادِهِ فَانَّهُ مَنِ اسْتَرْعى  شَیْئاً مِنْ امُورِ النَّاسِ ثُمَ  لَمْ یَنْصَحْ لَهُمْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ؛<ref> مكاتیب الرسول، على احمدى، ص 31.</ref> (تنها) به خاطر خدا در میان بندگانش خیرخواهى كنید زیرا اگر كسى مسئولیت بخشى از امور مردم را به عهده گیرد و برایشان خیرخواهى نكند، خداوند [[بهشت]] را بر او [[حرام]] می‌كند».
+
'''۱- نیت خالص:'''
  
خاصیت قصد قربت این است كه ناصح هرگز به بندگان خدا خیانت نكند و آنچه را كه صلاح است با آنان در میان گذارد.
+
هدف نهایى ناصح، بایستى [[قرب الهی|قرب به خدا]] باشد و بندگانش را براى رهپویى به سوى او نصیحت کند زیرا منبع خیر و برکت جز او نیست و هر کار نیکى به سوى او مى رود و به او مى پیوندد. [[رسول خدا]] صلى الله علیه و آله نامه‌هایى را تنظیم کرد تا براى سران کشورهاى جهان ارسال دارد، پیک هاى آن حضرت به خدمت رسیدند. پیامبر ضمن ابلاغ مأموریتشان، فرمود: «انْصَحُوا لِلَّهِ فى  عِبادِهِ فَانَّهُ مَنِ اسْتَرْعى  شَیْئاً مِنْ امُورِ النَّاسِ ثُمَ  لَمْ یَنْصَحْ لَهُمْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ؛<ref> مکاتیب الرسول، على احمدى، ص ۳۱.</ref> (تنها) به خاطر خدا در میان بندگانش خیرخواهى کنید زیرا اگر کسى مسئولیت بخشى از امور مردم را به عهده گیرد و برایشان خیرخواهى نکند، خداوند [[بهشت]] را بر او حرام می‌کند». خاصیت قصد قربت این است که ناصح هرگز به بندگان خدا خیانت نکند و آنچه را که صلاح است با آنان در میان گذارد.
  
'''2- آزادگى و تدین :'''
+
'''۲- آزادگى و تدین:'''
  
نصیحت‌گر باید از حریت و دیانت برخوردار باشد تا خیرخواهى او امضاى  شرعى داشته باشد و از شائبه بزدلى و سازشكارى مصون باشد. [[امام صادق]] علیه‌السلام در این  باره مى فرماید: «...الثَّانِیَةُ انْ یَكُونَ حُرّاً مُتَدَیّناً... وَ اذا كانَ حُرّاً مُتَدَیِّناً اجْهَدَ نَفْسَهُ فِى النَّصیحَةِ لَكَ...؛<ref> وسائل الشیعه، ج ص 428.</ref> دومین شرط این است كه ناصح، آزاده و دیندار باشد اگر چنین بود خود را در خیرخواهى تو به تلاش و كوشش وامى دارد».
+
نصیحت‌گر باید از حریت و دیانت برخوردار باشد تا خیرخواهى او امضاى  شرعى داشته باشد. [[امام صادق]] علیه‌السلام در این  باره مى فرماید: «...الثَّانِیَةُ أنْ یَکونَ حُرّاً مُتَدَیّناً... وَ اذا کانَ حُرّاً مُتَدَیِّناً اجْهَدَ نَفْسَهُ فِى النَّصیحَةِ لَک...؛<ref> وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۴۲۸.</ref> دومین شرط این است که ناصح، آزاده و دیندار باشد اگر چنین بود خود را در خیرخواهى تو به تلاش و کوشش وامى دارد».
  
'''3- پاكى درون :'''
+
'''۳- پاکى درون:'''
  
ناصح باید خود از آلودگى ها پاك باشد، [[شیطان]] را از خویش دور سازد، طوق بندگى خدا را بر گردن نهد و پس از منزه شدن از شر و زشتى به خیرخواهى دیگران همت  گمارد؛ امیرمؤمنان صلوات الله علیه با شگفتى مى پرسد: «كَیْفَ یَنْصَحُ غَیْرَهُ مَنْ یَغُشَّ نَفْسَهُ؛<ref> شرح غررالحكم، ج ص 565.</ref> كسى كه به خویشتن خیانت كند، چگونه خیرخواه دیگران مى شود؟!».
+
ناصح باید خود از آلودگى ها پاک باشد، [[شیطان]] را از خویش دور سازد، طوق بندگى خدا را بر گردن نهد و پس از منزه شدن از شرّ و زشتى به خیرخواهى دیگران همت  گمارد؛ امیرمؤمنان صلوات الله علیه با شگفتى مى پرسد: «کیْفَ یَنْصَحُ غَیْرَهُ مَنْ یَغُشَّ نَفْسَهُ؛<ref> شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۵۶۵.</ref> کسى که به خویشتن خیانت کند، چگونه خیرخواه دیگران مى شود؟!».
  
[[امام صادق]] علیه‌السلام نیز خیرخواهى از انسان هاى آلوده را بس بعید مى داند و حتى برخى رذایل را مانع اصلى خیرخواهى معرفى كرده، مى فرماید: «النَّصیحَةُ مِنَ الْحاسِدِ مُحالٌ؛<ref> من لایحضره الفقیه، ج ص 58.</ref> خیرخواهى از حسود محال است».
+
[[امام صادق]] علیه‌السلام نیز خیرخواهى از انسان هاى آلوده را بس بعید مى داند و حتى برخى رذایل را مانع اصلى خیرخواهى معرفى کرده، مى فرماید: «النَّصیحَةُ مِنَ الْحاسِدِ مُحالٌ؛<ref> من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۵۸.</ref> خیرخواهى از حسود محال است».
  
عكس آن نیز صحیح است یعنى كسى كه بیشتر به صفاى درون خویش بپردازد و خیرخواه خود باشد براى مردم هم بهتر خیرخواهى مى كند؛ امام على علیه‌السلام فرمود: «انَّ انْصَحَ النَّاسِ انْصَحُهُمْ لِنَفْسِهِ وَ اطْوَعُهُمْ لِرَبّهِ؛<ref> شرح غررالحكم، ج ص 531.</ref> خیرخواه ترین مردم كسى است كه براى خودش خیرخواه تر و براى پروردگارش مطیع ترباشد».
+
عکس آن نیز صحیح است یعنى کسى که بیشتر به صفاى درون خویش بپردازد و خیرخواه خود باشد براى مردم هم بهتر خیرخواهى مى کند؛ [[امام علی علیه السلام|امام على]] علیه‌السلام فرمود: «انَّ انْصَحَ النَّاسِ انْصَحُهُمْ لِنَفْسِهِ وَ اطْوَعُهُمْ لِرَبّهِ؛<ref> شرح غررالحکم، ج ۲، ص ۵۳۱.</ref> خیرخواه ترین مردم کسى است که براى خودش خیرخواه تر و براى پروردگارش مطیع ترباشد».
  
'''4- آداب دیگر:'''
+
'''۴- آداب دیگر:'''
  
همچنین نصیحت‌گر باید موقعیت نصیحت پذیر را در نظر بگیرد و با عقل و تدبیر پیش رود، با زبان خوش و نرمخویى به نصیحت بپردازد، مخاطب را به جاى خویش فرض كند و هر چه براى خود مى خواهد براى او هم بپسندد و...
+
همچنین نصیحت‌گر باید موقعیت نصیحت پذیر را در نظر بگیرد و با عقل و تدبیر پیش رود، با زبان خوش و نرمخویى به نصیحت بپردازد، مخاطب را به جاى خویش فرض کند و هر چه براى خود مى خواهد براى او هم بپسندد و... .
  
 
==آثار خیرخواهى==
 
==آثار خیرخواهى==
  
اگر انسان هاى شایسته با آداب و شرایط لازم به خیرخواهى مردم بپردازند و آن‌ها هم بدون شائبه، نصیحت خیرخواهان را بكار بندند، خیر و سلامت جامعه را فرامى گیرد و شر و پلیدى از آن رخت برمى بندد؛ كاستى ها به تكامل، فقر به غنا، وحشت به امنیت، كینه توزى به محبت، ضعف به قدرت تبدیل مى شود و نارسایى ها جبران مى گردد و استعدادهاى خفته شكوفا مى شود. در روایات اسلامى  به برخى از آثار گرانقدر خیرخواهى اشاره شده است، از میان آن‌ها به سه روایت از [[امام على]] علیه‌السلام بسنده مى كنیم:
+
اگر انسان هاى شایسته با آداب و شرایط لازم به خیرخواهى مردم بپردازند و آن‌ها هم بدون شائبه، نصیحت خیرخواهان را بکار بندند، خیر و سلامت جامعه را فرامى گیرد و شر و پلیدى از آن رخت برمى بندد؛ کاستى ها به تکامل، فقر به غنا، وحشت به امنیت، [[کینه|کینه توزى]] به محبت، ضعف به قدرت تبدیل مى شود و نارسایى ها جبران مى گردد و استعدادهاى خفته شکوفا مى شود. در روایات اسلامى  به برخى از آثار گرانقدر خیرخواهى اشاره شده است، از میان آن‌ها به سه روایت از [[امام على]] علیه‌السلام بسنده مى کنیم:
  
# «النَّصیحَةُ یُثْمِرُ الَمحَبَّةَ؛<ref> همان، ج ص 161.</ref> محبت، ثمره خیرخواهى است».
+
#«النَّصیحَةُ یُثْمِرُ المَحَبَّةَ؛<ref> همان، ج ۱، ص ۱۶۱.</ref> محبت، ثمره خیرخواهى است».
# «مَنْ قَبِلَ النَّصیحَةَ امِنَ مِنَ الْفَضیحَةِ؛<ref> شرح غررالحكم، ج ص 277.</ref> هر كسى نصیحت را بپذیرد از رسوایى ایمن مى شود».
+
#«مَنْ قَبِلَ النَّصیحَةَ أمِنَ مِنَ الْفَضیحَةِ؛<ref> شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۲۷۷.</ref> هر کسى نصیحت را بپذیرد از رسوایى ایمن مى شود».
# «اقْبَلِ النَّصیحَةَ كَىْ تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛<ref> [[بحارالانوار]]، ج ص 180.</ref> نصیحت را بپذیر تا از عذاب رهایى یابى».
+
#«اقْبَلِ النَّصیحَةَ کىْ تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛<ref> بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۸۰.</ref> نصیحت را بپذیر تا از عذاب رهایى یابى».
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* اصول اخلاق اجتماعی، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه.
+
 
* محمد محمدی ری شهری، دانشنامه قرآن و حديث 15، قم: دارالحدیث، چاپ اول، 1390، جلد16، ص191،[http://www.hadith.net/n692-e6658-p191.html پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه]، بازیابی: 6 اردیبهشت 1393.
+
*اصول اخلاق اجتماعی، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه.
 +
*محمد محمدی ری شهری، [[دانشنامه قرآن و حدیث (کتاب)|دانشنامه قرآن و حدیث]]، ج۱۶ ص۱۹۱، [http://www.hadith.net/n692-e6658-p191.html پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه]، بازیابی: ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳.
  
 
[[رده:اخلاق اجتماعی پسندیده]]
 
[[رده:اخلاق اجتماعی پسندیده]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۹

«خیرخواهى» یا «نصیحت»، یعنى درخواست عمل یا سخنى که مصلحتِ کننده آن کار را در پى داشته باشد، یا دعوت به آنچه که صلاح مخاطب در آن باشد و نهى از چیزى که تباهى و فساد در پى دارد.[۱] بنابراین، ناصح و خیرخواه کسى است که به کردار و گفتار نیک راهنمایى کند. نصیحت و خیرخواهى نسبت به مردم، در قرآن و روایات از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ضرورت خیرخواهى

انسان هاى عاقل و باتجربه بایستى اندیشه صائب و تجربیات اندوخته خویش را بدون کمترین شائبه در اختیار همنوعان خود گذارند، از سوى دیگر مخاطبان باید اندیشه و تجربه خردمندان را بکار گیرند تا به سعادت و خوشبختى نایل آیند وگرنه در دیدگاه امیرمؤمنان صلوات اللّه علیه، اجتماعى که فاقد «نصیحت‌گر» و «نصیحت پذیر» باشد، فاقد خیر و نیکى است: «لا خَیْرَ فى قَوْمٍ لَیْسُوا بِناصِحینَ وَلا یُحِبُّونَ النَّاصِحینَ؛[۲] در مردمى که ناصح نباشد و ناصحان را دوست نداشته باشند، خیرى نیست».

بدون تردید کسى که در برابر خیرخواهى دیگران، بى‌تفاوتى نشان دهد یا به جاى پذیرش نصیحت ناصح، در برابر او جبهه گیرى کند، هرگز به موفقیت نخواهد رسید. همان امام فرمود: «لَمْ یُوَفَّقْ مَنِ اسْتَحْسَنَ الْقَبیحَ وَاعْرَضَ عَنْ قَوْلِ النَّصیحِ؛[۳] کسى که زشتى را نیکو شمارد و سخن نصیحت‌گر را نپذیرد، موفق نخواهد شد».

دانشمندان و آگاهان نیز اگر از خیرخواهى امتناع ورزند و دیگران را راهنمایى نکنند، دچار لغزش شده و خیانت پیشه کرده اند. امام باقر علیه‌السلام مى فرماید: «الْعُلَماءُ فى انْفُسِهِمْ خانَةٌ إنْ کتَمُوا النَّصیحَةَ؛[۴] دانشمندان، اگر نصیحت را پنهان دارند، خود خائنند».

بر این اساس، هم بر آگاهان و مجربان فرض است که نسبت به جامعه خیرخواهى کنند و راه را از چاه نشان دهند و هم بر نصیحت شوندگان لازم است نصیحت خیرخواهان را به گوش گیرند و بکار بندند. همان امام همام پیرامون گروه نخست فرمود: «یَجِبُ لِلْمُؤْمِنِ عَلَى الْمُؤْمِنِ النَّصیحَةُ؛[۵] خیرخواهى مؤمن بر مؤمن، واجب است».

و امام على علیه‌السلام به گروه دیگر فرمود: «اجْتَلِبُوا النَّصیحَةَ مِمَّنْ اهْداها الَیْکمْ وَ اعْقِلُوها عَلى انْفُسِکمْ؛[۶] نصیحت را از کسى که آن را به شما هدیه مى کند، بپذیرید و آن را بر خود لازم شمارید».

جایگاه خیرخواهى

با توجه به مطالب یاد شده، خیرخواهى در فرهنگ انسان‌ساز اسلام از منزلتى والا برخوردار شده، در ردیف اصول اخلاق اجتماعى جاى مى گیرد و نصیحت‌گر مقامى بس رفیع مى یابد.

رسول گرامى اسلام صلى الله علیه و آله فرمود: دین یعنى خیرخواهى. پرسیدند: براى چه کسى؟ فرمود: براى خدا، پیامبرش، پیشوایان دین و انبوه مسلمانان.[۷]

و در سخنى دیگر انسان کوشا در اطاعت و نصیحت‌گر را در برخى مقامات، همراه خویش دانسته مى فرماید: «ما نَظَرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إلى وَلِىّ لَهُ یَجْهَدُ نَفْسَهُ بِالطَّاعَةِ لِامامِهِ وَ النَّصیحَةِ الَّا کانَ مَعَنا فِى الرَّفیقِ الْاعْلى؛[۸] خداوند به دوستدار خود - که خویشتن را در پیروى از پیشوایش و خیرخواهى (براى او) به زحمت افکنده باشد - نظر نمى کند مگر آن که وى (در اثر نظر لطف الهى) در جایگاه برتر (بهشت) با ما خواهد بود».

از این رو امیرمؤمنان علیه‌السلام مى فرماید: «اصحابى که بیش از دیگران، مسلمانان را نصیحت مى کردند نزد پیامبر صلى الله علیه و آله جایگاه برترى داشتند».[۹]

امام صادق علیه‌السلام فرمود: «عَلَیْک بِالنُّصْحِ لِلَّهِ فِى خَلْقِهِ فَلَنْ تَلْقاهُ بِعَمَلٍ افْضَلَ مِنْهُ؛[۱۰] بر تو باد که به خاطر خدا در میان خلق او خیرخواهى کنى (یا خیرخواهِ خلق خدا باشى) که او را با کردارى بهتر از نصیحت ملاقات نخواهى کرد».

خیرخواهی، ویژگى پیامبران:

نصیحت و خیرخواهى - به معناى واقعى کلمه - از اصول ادیان الهى به شمار مى رود و همه پیامبران، بدان متصف بودند و با تمام وجود تلاش مى کردند مردم را به راه خیر و صلاح، رهنمون شوند و در این راه از هیچ کوششى دریغ نداشتند.

خداوند از خیرخواهى و دلسوزى رسول اکرم صلى الله علیه و آله چنین یاد مى کند: «لَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک الَّا یَکونُوا مُؤْمِنینَ؛[۱۱] گویا از شدت اندوهِ این که آن‌ها ایمان نمى آورند، مى خواهى جانت را از دست بدهى!».

این آیه و آیه ۶ سوره کهف، تصریح دارند که رسول خدا صلى الله علیه و آله جان خویش را در راه نصیحت و هدایت مردم در طبق اخلاص نهاده بود و بدون هیچ گونه چشم‌داشتى، آنان را به خیر و صلاح دعوت مى کرد.

امام على علیه السلام (در بیان فضیلت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله) فرمودند: [خداوند] زمانى او را به رسالت برانگیخت که مردم در سرگردانى، گمراه و در فتنه غرق بودند... خیرخواهى را به نهایت رساند و در مسیر راست، ره پیمود و [مردم را] به حکمت و اندرز نیکو فراخواند.

دیگر پیامبران الهى نیز این ویژگى را در حد اعلا دارا بودند که قرآن مجید به عنوان نمونه از چهار نفر آنان یاد کرده است:

  • حضرت نوح علیه‌السلام؛ آن حضرت، ۹۵۰ سال به تبلیغ آیین آسمانى خویش پرداخت و به ویژگى نصیحت‌گرى خویش اشاره کرد و فرمود: «ابَلّغُکمْ رِسالاتِ رَبّى وَانْصَحُ لَکمْ وَاعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لاتَعْلَمُونَ؛[۱۲] من پیام هاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى کنم و خیرخواه شما هستم و از خداوند چیزهایى مى دانم که شما نمى دانید».
  • حضرت هود علیه‌السلام؛ آن بزرگوار نیز با تلاش و کوشش وصف ناپذیرى به خیرخواهى مردم زمان خویش پرداخت و به آنان فرمود: «ابْلّغُکمْ رِسالاتِ رَبّى وَ أنَا لَکمْ ناصِحٌ امینٌ؛[۱۳] من رسالت هاى پروردگارم را به شما مى رسانم و من براى شما خیرخواه و امینم».
  • حضرت صالح علیه‌السلام؛ آن پیامبر معصوم نیز سالیان دراز به نصیحت و خیرخواهى مردم منطقه خویش پرداخت و با آوردن ناقه - به عنوان معجزه - حجت را بر آنان تمام کرد ولى نابخردان، نصیحت آن فرستاده خدا را نادیده انگاشتند و با عذاب الهى از پاى درآمدند و آن حضرت آخرین سخن خود را در حالی که از آنان روى برتافته بود، این گونه به گوش آنان رساند: «...یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُکمْ رِسالَةَ رَبّى وَ نَصَحْتُ لَکمْ وَلکنْ لاتُحِبُّونَ النَّاصِحینَ؛[۱۴] اى قوم من! همانا من رسالت پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و برایتان خیرخواهى نمودم ولى شما خیرخواهان را دوست ندارید!».
  • حضرت شعیب علیه‌السلام؛ قوم شعیب نیز فرجامى چون فرجام قوم صالح داشتند و سخن حضرت شعیب علیه‌السلام نیز نظیر سخن حضرت صالح علیه‌السلام بود: «فَتَوَلّى عَنْهُمْ وَ قالَ یا قَوْمِ لَقَدْ ابْلَغْتُکمْ رِسالاتِ رَبّى وَ نَصَحْتُ لَکمْ...؛[۱۵] سپس از آنان روى برتافت و گفت: اى قوم من! همانا من رسالت هاى پروردگارم را به شما ابلاغ کردم و برایتان خیرخواهى نمودم».

آداب خیرخواهى

هر کس مى خواهد به چنین کار شریفى دست یازد باید شرایط آن را نیز در خویشتن فراهم آورد و آن را با آداب مخصوصى به جاى آورد تا اثر مطلوب را در پى داشته باشد، در اینجا به برخى از آن آداب و شرایط به طور فشرده اشاره مى کنیم:

۱- نیت خالص:

هدف نهایى ناصح، بایستى قرب به خدا باشد و بندگانش را براى رهپویى به سوى او نصیحت کند زیرا منبع خیر و برکت جز او نیست و هر کار نیکى به سوى او مى رود و به او مى پیوندد. رسول خدا صلى الله علیه و آله نامه‌هایى را تنظیم کرد تا براى سران کشورهاى جهان ارسال دارد، پیک هاى آن حضرت به خدمت رسیدند. پیامبر ضمن ابلاغ مأموریتشان، فرمود: «انْصَحُوا لِلَّهِ فى عِبادِهِ فَانَّهُ مَنِ اسْتَرْعى شَیْئاً مِنْ امُورِ النَّاسِ ثُمَ لَمْ یَنْصَحْ لَهُمْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّةَ؛[۱۶] (تنها) به خاطر خدا در میان بندگانش خیرخواهى کنید زیرا اگر کسى مسئولیت بخشى از امور مردم را به عهده گیرد و برایشان خیرخواهى نکند، خداوند بهشت را بر او حرام می‌کند». خاصیت قصد قربت این است که ناصح هرگز به بندگان خدا خیانت نکند و آنچه را که صلاح است با آنان در میان گذارد.

۲- آزادگى و تدین:

نصیحت‌گر باید از حریت و دیانت برخوردار باشد تا خیرخواهى او امضاى شرعى داشته باشد. امام صادق علیه‌السلام در این باره مى فرماید: «...الثَّانِیَةُ أنْ یَکونَ حُرّاً مُتَدَیّناً... وَ اذا کانَ حُرّاً مُتَدَیِّناً اجْهَدَ نَفْسَهُ فِى النَّصیحَةِ لَک...؛[۱۷] دومین شرط این است که ناصح، آزاده و دیندار باشد اگر چنین بود خود را در خیرخواهى تو به تلاش و کوشش وامى دارد».

۳- پاکى درون:

ناصح باید خود از آلودگى ها پاک باشد، شیطان را از خویش دور سازد، طوق بندگى خدا را بر گردن نهد و پس از منزه شدن از شرّ و زشتى به خیرخواهى دیگران همت گمارد؛ امیرمؤمنان صلوات الله علیه با شگفتى مى پرسد: «کیْفَ یَنْصَحُ غَیْرَهُ مَنْ یَغُشَّ نَفْسَهُ؛[۱۸] کسى که به خویشتن خیانت کند، چگونه خیرخواه دیگران مى شود؟!».

امام صادق علیه‌السلام نیز خیرخواهى از انسان هاى آلوده را بس بعید مى داند و حتى برخى رذایل را مانع اصلى خیرخواهى معرفى کرده، مى فرماید: «النَّصیحَةُ مِنَ الْحاسِدِ مُحالٌ؛[۱۹] خیرخواهى از حسود محال است».

عکس آن نیز صحیح است یعنى کسى که بیشتر به صفاى درون خویش بپردازد و خیرخواه خود باشد براى مردم هم بهتر خیرخواهى مى کند؛ امام على علیه‌السلام فرمود: «انَّ انْصَحَ النَّاسِ انْصَحُهُمْ لِنَفْسِهِ وَ اطْوَعُهُمْ لِرَبّهِ؛[۲۰] خیرخواه ترین مردم کسى است که براى خودش خیرخواه تر و براى پروردگارش مطیع ترباشد».

۴- آداب دیگر:

همچنین نصیحت‌گر باید موقعیت نصیحت پذیر را در نظر بگیرد و با عقل و تدبیر پیش رود، با زبان خوش و نرمخویى به نصیحت بپردازد، مخاطب را به جاى خویش فرض کند و هر چه براى خود مى خواهد براى او هم بپسندد و... .

آثار خیرخواهى

اگر انسان هاى شایسته با آداب و شرایط لازم به خیرخواهى مردم بپردازند و آن‌ها هم بدون شائبه، نصیحت خیرخواهان را بکار بندند، خیر و سلامت جامعه را فرامى گیرد و شر و پلیدى از آن رخت برمى بندد؛ کاستى ها به تکامل، فقر به غنا، وحشت به امنیت، کینه توزى به محبت، ضعف به قدرت تبدیل مى شود و نارسایى ها جبران مى گردد و استعدادهاى خفته شکوفا مى شود. در روایات اسلامى به برخى از آثار گرانقدر خیرخواهى اشاره شده است، از میان آن‌ها به سه روایت از امام على علیه‌السلام بسنده مى کنیم:

  1. «النَّصیحَةُ یُثْمِرُ المَحَبَّةَ؛[۲۱] محبت، ثمره خیرخواهى است».
  2. «مَنْ قَبِلَ النَّصیحَةَ أمِنَ مِنَ الْفَضیحَةِ؛[۲۲] هر کسى نصیحت را بپذیرد از رسوایى ایمن مى شود».
  3. «اقْبَلِ النَّصیحَةَ کىْ تَنْجُوَ مِنَ الْعَذابِ؛[۲۳] نصیحت را بپذیر تا از عذاب رهایى یابى».

پانویس

  1. مفردات، راغب اصفهانى، المنجد، لغت نامه دهخدا، واژه نصح و نصیحت.
  2. شرح غررالحکم، ج ۶، ص ۴۲۷.
  3. شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۱۰۴.
  4. فروع کافى، ج ۸، ص ۵۴.
  5. اصول کافى، ج ۲، ص ۲۰۸.
  6. نهج البلاغه، خطبه ۱۲۰، ص ۳۷۳.
  7. وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۵۹۵.
  8. بحارالانوار، ج ۲۷، ص ۷۲.
  9. همان، ج ۱۶، ص ۱۵۱.
  10. اصول کافى، ج ۲، ص ۱۶۴.
  11. سوره شعرا(۲۶)، آیه ۳.
  12. سوره اعراف(۷)، آیه ۶۳.
  13. همان، آیه ۶۸.
  14. سوره اعراف(۷)، آیه ۷۹.
  15. همان، آیه ۹۳.
  16. مکاتیب الرسول، على احمدى، ص ۳۱.
  17. وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۴۲۸.
  18. شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۵۶۵.
  19. من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۵۸.
  20. شرح غررالحکم، ج ۲، ص ۵۳۱.
  21. همان، ج ۱، ص ۱۶۱.
  22. شرح غررالحکم، ج ۵، ص ۲۷۷.
  23. بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۸۰.

منابع