شیخ ابوعلی حائری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
−
محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار (۱۱۵۹- ۱۲۱۵ یا ۱۲۱۶ ق / ۱۷۴۶- ۱۸۰۰ یا ۱۸۰۱ م)، رجال شناس، فقیه امامی و مؤلف [[منتهی المقال]]. پدر وی مازندرانی بود<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج3، ص۴۰۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج9، ص124</ref>، اما او خود در [[کربلا]] زاده شد و کمتر از ۱۰ سال داشت که پدرش را از دست داد. پس از کسب مقدمات علوم نزد فقهای آن زمان به ویژه [[وحید بهبهانی]] به فراگیری دانش پرداخت<ref>ابوعلی، منتهی المقال،ج4، ص ۳۴۸</ref>. همچنین گفته شده که نزد سید مهدی بحرالعلوم و سید محسن اعرجی کاظمی نیز دانش آموخت<ref>نوری، مستدرک الوسائل، همانجا؛ مدرس، ریحانة الادب، ج7، ص210</ref>. ابوعلی به گفته خود سفرهای چندی نیز به نقاط مختلف چون [[حجاز]] و [[یمن]] داشته است (ص ۳۴۸). در میان شاگردان وی تنها از عبدالعلی رشتی نام برده شده است<ref>نوری، مستدرک الوسائل، همانجا</ref>.
+
'''شیخ ابوعلی حائری''' (۱۲۱۵-۱۱۵۹ ق)، [[فقیه]] و [[علم رجال|رجال]] شناس بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۳ قمری و از شاگردان [[وحید بهبهانی]] و [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|علامه بحرالعلوم]] بود. کتاب رجالی «[[منتهی المقال|منتهی المقال فی احوال الرجال]]» از مهمترین آثار او است.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = '''محمد بن اسماعیل ابوعلی حائری'''
 +
||تصویر=
 +
||زادروز =  ۱۱۵۹ قمری
 +
|زادگاه = [[کربلا]]
 +
|وفات =  ۱۲۱۵ قمری
 +
|مدفن = [[نجف]] یا [[کربلا]]
 +
|اساتید =  [[وحید بهبهانی]]، [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید مهدی بحرالعلوم]]، [[سید محسن اعرجی|سید محسن اعرجی کاظمی]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = [[منتهى المقال (کتاب)|منتهی المقال فی احوال الرجال]]، زهر الریاض، العذاب الواصب علی الجاحد الناصب،...
 +
}}
 +
==زندگی‌نامه==
 +
محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار مشهور به «ابوعلی حائری» در سال ۱۱۵۹ هجری به دنیا آمد. پدرش مازندرانی بود،<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۱۲۴</ref> اما او خود در [[کربلا]] زاده شد و کمتر از ۱۰ سال داشت که پدرش را از دست داد.  
  
 +
ابوعلی حائری پس از کسب مقدمات علوم نزد فقهای آن زمان به ویژه [[وحید بهبهانی]] به فراگیری دانش پرداخت.<ref>ابوعلی، منتهی المقال،ج۴، ص ۳۴۸</ref> همچنین گفته شده که نزد [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید مهدی بحرالعلوم]] و [[سید محسن اعرجی|سید محسن اعرجی کاظمی]] نیز دانش آموخت.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، همانجا؛ مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰</ref>
  
−
بر پایه نوشته فرزندش در حاشیه [[منتهی المقال]]، وی در بازگشت از سفر [[حج]] در [[نجف]] (۱۲۱۶ق) در گذشت و همانجا مدفون شد<ref>نک: کشمیری، نجوم السماء، ص۳۲۹؛ آقابزرگ، الذریعه؛ همو، مصفی المقال، ص۳۹۴</ref>، اما <ref>خوانساری، روضات الجنات، ج4، ص405</ref> و <ref>خراسانی، منتخب التواریخ، ص۳۱۴</ref> مرگ وی را در ۱۲۱۵ ق و در کربلا دانسته اند و  <ref>مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰</ref>نیز تأکید کرده که او در [[کربلا]] به خاک سپرده شده است.
+
ابوعلی به گفته خود، سفرهای چندی نیز به نقاط مختلف چون [[حجاز]] و [[یمن]] داشته است. در میان شاگردان وی تنها از عبدالعلی رشتی و درویش علی بغدادی حائری نام برده شده است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، همانجا</ref>
−
ابوعلی تألیفاتی داشته که معروف ترین آنها منتهی المقال فی احوال الرجال در زمینه [[رجال]] شیعه است. وی در تألیف این کتاب بیش از هر چیز به منهج المقال تعلیقات و حواشی متعددی نوشته شده که برخی از آنها را [[آقابزرگ طهرانی|آقابزرگ]] درالذریعه<ref>آقابزرگ،الذریعة، ج۲۳، ص۱۴</ref> نام برده است. مهم ترین آنها عبارتنداز: تکملة رجال ابی علی از ملادرویش علی حائری و اکمال منتهی المقال از محمدعلی آل کشکول حائری. منتهی المقال چندبار در تهران (۱۲۶۷، ۱۳۰۰ و ۱۳۰۲ ق) به چاپ سنگی رسیده است.
 
  
 +
بر پایه نوشته فرزندش در حاشیه «[[منتهى المقال (کتاب)|منتهی المقال]]»، وی در سال ۱۲۱۶ قمری هنگام بازگشت از سفر [[حج]] در [[نجف]] درگذشت و همانجا مدفون شد؛<ref>نک: کشمیری، نجوم السماء، ص۳۲۹؛ آقابزرگ، الذریعه؛ همو، مصفی المقال، ص۳۹۴</ref> اما برخی از جمله [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر خوانساری]] در [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]]، مرگ وی را در ۱۲۱۵ قمری و در [[کربلا]] دانسته اند<ref>خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۴۰۵؛ خراسانی، منتخب التواریخ، ص۳۱۴.</ref> و [[محمدعلی مدرس تبریزی|مدرس تبریزی]] نیز تأکید کرده است که او در کربلا به خاک سپرده شده است.<ref>مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰</ref>
 +
 +
==آثار و تألیفات==
 +
شیخ ابوعلی حائری تألیفاتی داشته که عبارتند از: 
  
−
آثار خطی وی عبارتند از: ۱. زهرالریاض، رساله ای است فارسی در [[طهارت]]، صلات و [[صوم]] که آن را از کتاب ریاض المسائل طباطبائی انتخاب کرده است. نسخه هایی از این کتاب در کتابخانه های دانشکده ادبیات [[تهران]]، ضمن مجموعه اهدایی [[امام جمعه]] کرمان<ref>دانش پژوه، فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، ص۹۰</ref>، مجلس شورا<ref>شورا، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد ج۷، ص۱۳۷- ۱۳۸</ref>، سپهسالار<ref>دانش پژوه، فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، ج۵، ص۸۹</ref> و وزیری یزد<ref>شیروانی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد، ج۳/ص۹۶۳- ۹۶۴، ج۵، ص۱۵۶۳</ref> نگهداری می شود؛ ۲. العذاب الواصب علی الجاحد الناصب، که ردیه ای است بر نواقص الروافض میرزا مخدوم شریفی که از آن به النقض علی نواقض الروافض نیز تعبیر می شود و نسخه ای از آن در کتابخانه [[آستان قدس رضوى|آستان قدس]] مضبوط است<ref>آستان، فهرست، ج۴، ص۲۰۵- ۲۰۶؛ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا</ref>.
+
# [[منتهى المقال (کتاب)|منتهی المقال فی احوال الرجال]]؛ معروف ترین اثر حائری در زمینه رجال [[شیعه]] است. وی در تألیف این کتاب بیش از هر چیز به [[منهج المقال (کتاب)|منهج المقال]] و تعلیقۀ [[وحید بهبهانی]] نظر داشته است.  
 +
# زهر الریاض؛ رساله ای است فارسی در [[طهارت]]، [[نماز|صلات]] و [[صوم]] که آن را از کتاب «[[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]]» [[سید علی طباطبایی|سید علی طباطبائی]] انتخاب کرده است. نسخه هایی از این کتاب در کتابخانه های دانشکده ادبیات [[تهران]] و مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود.<ref>شورا، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد ج۷، ص۱۳۷- ۱۳۸</ref>  
 +
# العذاب الواصب علی الجاحد الناصب؛ که ردیه ای است بر «نواقض الروافض» میرزا مخدوم شریفی که از آن به «النقض علی نواقض الروافض» نیز تعبیر می شود و نسخه ای از آن در کتابخانه [[آستان قدس رضوى|آستان قدس]] مضبوط است.<ref>آستان، فهرست، ج۴، ص۲۰۵- ۲۰۶؛ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا</ref>
  
 +
ابوعلی حائری در «منتهی المقال» برخی از تألیفات دیگر خود را نیز نام برده است که عبارتند از:
  
−
ابوعلی در منتهی المقال برخی از تألیفات دیگر خود را نیز نام برده است که عبارتند از: ترجمه رساله [[مناسک حج]] وحید بهبهانی؛ ترجمه رساله دیگری در مناسک حج از آقا محمدعلی فرزند [[وحید بهبهانی]]؛ رساله ای در بیان واجبات حج و محرمات و مکروهات و مستحبات آن که از ریاض المسائل طباطبائی انتخاب کرده است؛ عقدالّالی البهیّة فی الرد علی الطائفة الغبیة<ref>ابوعلی، منتهی المقال،ص۳۴۸</ref>.
+
# ترجمه رساله مناسک حج [[وحید بهبهانی]]؛
 +
# ترجمه رساله دیگری در مناسک حج از آقا محمدعلی فرزند وحید بهبهانی؛
 +
# رساله ای در بیان واجبات [[حج]] و محرمات و مکروهات و مستحبات آن که از ریاض المسائل طباطبائی انتخاب کرده است؛  
 +
# عقدالّآلی البهیّة فی الرد علی الطائفة الغبیة (در ردّ [[اخباریان]])؛<ref>ابوعلی، منتهی المقال،ص۳۴۸</ref>
 +
# النخبةالوجیزة (خلاصه‌ای از ابواب کتاب حج ریاض المسائل).
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
−
 
−
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
* آستان قدس، فهرست: آقابزرگ، الذریعة: همو مصفی المقال، به کوشش احمد منزوی، تهران، 1337ش.
+
*[[دائرة المعارف بزرگ اسلامی (کتاب)|دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج۶، ص۳۶، علی رفیعی، مدخل «ابوعلی حائری».
−
* ابوعلی حائری، محمدبن اسماعیل، منتهی المقال، تهران، 1300ق.
 
−
* امین، محسن، اعیان الشیعة، بیرت، 1403ق/1983م.
 
−
* خراسانی، محمدهاشم، منتخب التواریخ، به کوشش ابوالحسن شعرانی، تهران، 1352 ش.
 
−
* خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، تهران، 1382ق/1962م.
 
−
* دانش پژوه، محمدتقی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، تهران، 1344ش.
 
−
* همو، و علینقی منزوی، فهرست کتابخانه سپهسالار، تهران، 1356ش/1977م.
 
−
* شورا، خطی: شیروانی، محمد، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد، تهران، 1350-1358ش.
 
−
* کشمیری، محمدعلی، نجوم السماء، قم، 1394ق.
 
−
* مدرس، محمدعلی،ریحانة الادب، تبریز، 1346ش.
 
−
* نوری، حسین، مستدرک الوسائل، تهران، 1318-1321ق.
 
−
 
 
−
==منبع==
 
−
*علی رفیعی، مدخل «علی حائری» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی(ج6، ص36).
 
−
 
 
  
 
[[رده:علمای قرن دوازدهم]]
 
[[رده:علمای قرن دوازدهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۳ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۵:۵۹

شیخ ابوعلی حائری (۱۲۱۵-۱۱۵۹ ق)، فقیه و رجال شناس بزرگ شیعه در قرن ۱۳ قمری و از شاگردان وحید بهبهانی و علامه بحرالعلوم بود. کتاب رجالی «منتهی المقال فی احوال الرجال» از مهمترین آثار او است.

نام کامل محمد بن اسماعیل ابوعلی حائری
زادروز ۱۱۵۹ قمری
زادگاه کربلا
وفات ۱۲۱۵ قمری
مدفن نجف یا کربلا

Line.png

اساتید

وحید بهبهانی، سید مهدی بحرالعلوم، سید محسن اعرجی کاظمی،...


آثار

منتهی المقال فی احوال الرجال، زهر الریاض، العذاب الواصب علی الجاحد الناصب،...

زندگی‌نامه

محمد بن اسماعیل بن عبدالجبار مشهور به «ابوعلی حائری» در سال ۱۱۵۹ هجری به دنیا آمد. پدرش مازندرانی بود،[۱] اما او خود در کربلا زاده شد و کمتر از ۱۰ سال داشت که پدرش را از دست داد.

ابوعلی حائری پس از کسب مقدمات علوم نزد فقهای آن زمان به ویژه وحید بهبهانی به فراگیری دانش پرداخت.[۲] همچنین گفته شده که نزد سید مهدی بحرالعلوم و سید محسن اعرجی کاظمی نیز دانش آموخت.[۳]

ابوعلی به گفته خود، سفرهای چندی نیز به نقاط مختلف چون حجاز و یمن داشته است. در میان شاگردان وی تنها از عبدالعلی رشتی و درویش علی بغدادی حائری نام برده شده است.[۴]

بر پایه نوشته فرزندش در حاشیه «منتهی المقال»، وی در سال ۱۲۱۶ قمری هنگام بازگشت از سفر حج در نجف درگذشت و همانجا مدفون شد؛[۵] اما برخی از جمله سید محمدباقر خوانساری در روضات الجنات، مرگ وی را در ۱۲۱۵ قمری و در کربلا دانسته اند[۶] و مدرس تبریزی نیز تأکید کرده است که او در کربلا به خاک سپرده شده است.[۷]

آثار و تألیفات

شیخ ابوعلی حائری تألیفاتی داشته که عبارتند از:

  1. منتهی المقال فی احوال الرجال؛ معروف ترین اثر حائری در زمینه رجال شیعه است. وی در تألیف این کتاب بیش از هر چیز به منهج المقال و تعلیقۀ وحید بهبهانی نظر داشته است.
  2. زهر الریاض؛ رساله ای است فارسی در طهارت، صلات و صوم که آن را از کتاب «ریاض المسائل» سید علی طباطبائی انتخاب کرده است. نسخه هایی از این کتاب در کتابخانه های دانشکده ادبیات تهران و مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود.[۸]
  3. العذاب الواصب علی الجاحد الناصب؛ که ردیه ای است بر «نواقض الروافض» میرزا مخدوم شریفی که از آن به «النقض علی نواقض الروافض» نیز تعبیر می شود و نسخه ای از آن در کتابخانه آستان قدس مضبوط است.[۹]

ابوعلی حائری در «منتهی المقال» برخی از تألیفات دیگر خود را نیز نام برده است که عبارتند از:

  1. ترجمه رساله مناسک حج وحید بهبهانی؛
  2. ترجمه رساله دیگری در مناسک حج از آقا محمدعلی فرزند وحید بهبهانی؛
  3. رساله ای در بیان واجبات حج و محرمات و مکروهات و مستحبات آن که از ریاض المسائل طباطبائی انتخاب کرده است؛
  4. عقدالّآلی البهیّة فی الرد علی الطائفة الغبیة (در ردّ اخباریان)؛[۱۰]
  5. النخبةالوجیزة (خلاصه‌ای از ابواب کتاب حج ریاض المسائل).

پانویس

  1. ↑ نوری، مستدرک الوسائل، ج۳، ص۴۰۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج۹، ص۱۲۴
  2. ↑ ابوعلی، منتهی المقال،ج۴، ص ۳۴۸
  3. ↑ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا؛ مدرس، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰
  4. ↑ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا
  5. ↑ نک: کشمیری، نجوم السماء، ص۳۲۹؛ آقابزرگ، الذریعه؛ همو، مصفی المقال، ص۳۹۴
  6. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ج۴، ص۴۰۵؛ خراسانی، منتخب التواریخ، ص۳۱۴.
  7. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۷، ص۲۱۰
  8. ↑ شورا، فهرست نسخه های خطی کتابخانه وزیری یزد ج۷، ص۱۳۷- ۱۳۸
  9. ↑ آستان، فهرست، ج۴، ص۲۰۵- ۲۰۶؛ نوری، مستدرک الوسائل، همانجا
  10. ↑ ابوعلی، منتهی المقال،ص۳۴۸

منابع

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=شیخ_ابوعلی_حائری&oldid=132232»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا