نمایش مبدأ برای الدمعة الساکبه فی احوال النبی و العترة الطاهره (کتاب)

[[پرونده:Ketab86.jpg|بندانگشتی]]
'''«الدمعة الساکبة فی أحوال النبی و العترة الطاهرة»'''، تألیف محمدباقر بن عبدالکریم بهبهانی (م، ۱۲۸۵ ق)، کتابی است به زبان عربی در زندگی‌نامه و بیان احوال [[اهل البیت|چهارده معصوم]] (علیهم‌السلام).

==معرفی کتاب==
نویسنده در آغاز کتاب گفته است که نام آن را «الدمعة الساکبة و المصیبة الراتبة و المناقب الثاقبة و المثالب العائبة» گذاشتم، اما این نام در چاپ حاضر دگرگون شده است.

واعظ تبریزی خیابانی در کتاب «وقائع الأیام فی تتمة محرم الحرام»، نویسنده این کتاب را ستوده و به نقل از شیخ محمود عراقی در کتاب «دار الإسلام فی من فاز بسلام الإمام(ع)» گفته است: «او در عبارات عربیه دستی نداشت، زیرا که او را سواد عربی درستی نبود و بااین‌حال، توفیق ربانی چنان شامل او گردید که کتابی کبیر و عربی [الدمعة الساکبة] در احوالات [[اهل البیت|چهارده معصوم]](ع) که زیاده بر یک‌صد هزار بیت بود، نوشت که مقبول اهل نظر و مطبوع طبع علمای معتبر گردید؛ به‌طوری‌که در زمان حیات خود او، جمعی از کُتاب مشغول استنساخ آن کتاب از برای علمای معتبر عصر و افاضل طلاب بودند».

در آغاز جلد اول این کتاب، [[تقریظ]] یازده تن از عالمان به چاپ رسیده است از جمله: [[محمد فاضل ایروانی|فاضل ایروانی]]؛ میرزا حبیب‌الله غروی جیلانی؛ سید حسین محامی؛ سید علی بحرالعلوم؛ ملاعلی بن حاج میرزا خلیل رازی؛ شیخ هاشم کاظمی؛ شیخ عبدالحسین بن نعمت طریحی؛ شیخ جعفر بن شیخ محسن اعسم.

گزیده‌ای از کتاب «الدمعة الساکبة»، با اضافات و ترجمه آن، به قلم محمد رفیع گرمرودی با عنوان «ذریعة النجاة»، در سال ۱۳۰۲ق. فراهم آمده و چاپ شده است.

==محتوای کتاب==
کتاب «الدمعة الساکبة» با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در هشت جلد، در سیزده باب و هر باب در چندین فصل، تنظیم شده است. در مقدمه، ضمن معرفی منابع مورد استفاده در کتاب و فهرست ابواب، به بیان [[ثواب]] گریه و حزن بر [[پیامبر اسلام|سیدالمرسلین]](ص) و [[ائمه اطهار|ائمه]](ع) پرداخته شده است.

جلد اول، باب اول و دوم را در خود جای داده است. باب نخست، در احوال و بیان زندگی‌نامه [[پیامبر اسلام|پیامبر]](ص) بوده و باب دوم، به زندگانی دخت گرامی ایشان [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه]](س)، اختصاص یافته است.

جلد دوم، بخش عظیمی از باب سوم را در بر گرفته است. این باب درباره زندگانی و ذکر احوال [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین]](ع) است و در ضمن سه فصل زیر سامان یافته است: تاریخ و کیفیت ولادت آن حضرت و ذکر اسامی ایشان و علل آن‌ها؛ نسب و گوشه‌ای از احوال والدین آن حضرت و فضایل، مناقب و [[معجزات]] ایشان.

جلد سوم، دربردارنده تتمه باب سوم و تمام باب چهارم است. باب چهارم درباره زندگی [[امام حسن علیه السلام|امام حسن]](ع) است. از جمله مطالب این باب عبارت است از: تاریخ ولادت، تسمیه، [[کنیه]] و لقب آن حضرت؛ بعضی از مناقب و نصوص دال بر [[امامت]] ایشان؛ مکارم اخلاق، علم و فضل و جلالت آن حضرت؛ علت [[صلح امام حسن علیه السلام|صلح]] با [[معاویه]]؛ اصحاب آن حضرت.

جلد چهارم و پنجم، دربردارنده زندگی [[امام حسین]](ع) است و بیان‌کننده نظر رایج [[شیعه]] درباره آن حضرت می‌باشد. این دو جلد، شامل چهارده فصل است و هر فصل معمولا به چند مجلس و رزیه و مطلب تقسیم گردیده است. جلد چهارم مشتمل بر این مطالب است: اخبار مربوط به ولادت آن حضرت؛ برخی از فضایل و معجزات و مکارم اخلاقی ایشان؛ خبر دادن خداوند به پیامبران(ع) درباره شهادت امام حسین(ع)؛ خبر دادن پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و امام حسن(ع) به آن حضرت درباره شهادتش؛ اخبار درباره [[ماه محرم]] و [[روز عاشورا|عاشورا]] و [[اشک در عزای امام حسین علیه السلام|گریه]]؛ سبب خروج آن حضرت از [[مدینه]] و رفتن به [[مکه]]؛ روانه کردن [[مسلم بن عقیل]] به [[کوفه]]؛ خروج آن حضرت از مکه و ورود به [[کربلا]]؛ رخدادهای در کربلا تا هنگام جنگ؛ شهادت اصحاب و اهل‌بیت ایشان و شهادت آن حضرت(ع). جلد پنجم نیز شامل این مطالب است: کرامات آن حضرت و اصحاب او پس از شهادت؛ چگونگی دفن شهدا؛ شرح حال فرزندان و همسران آن حضرت و مدت حیات او؛ روانه کردن اسیران به کوفه و [[شام]] و رخدادهای در این مسیر؛ دگرگونی‌های در جهان آفرینش پس از شهادت امام (گریستن آسمان و زمین، خسوف و کسوف)؛ مجازات قاتلان و دشمنان امام در این دنیا؛ [[قیام مختار]] و خونخواهی او.

جلد ششم، زندگی‌نامه [[امام سجاد(ع)|امام سجاد]](ع)، [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]](ع) و [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق]](ع) را در خود جای داده و جلد هفتم، زندگی‌نامه [[امام موسی کاظم علیه السلام|امام کاظم]](ع) و [[امام رضا(ع)|امام رضا]](ع) را. زندگی‌نامه و شرح احوال [[امام جواد علیه السلام|امام جواد]](ع)، [[امام هادی علیه السلام|امام هادی]](ع) و [[امام حسن عسکری(ع)|امام حسن عسکری]](ع) نیز در جلد هشتم آمده است.

==منابع کتاب==
مطالب کتاب «الدمعة الساکبة» توصیفی است و اغلب آن را نقل قول تشکیل می‌دهد. برخی از منقولات کتاب برگرفته از «[[وقعة الطف|مقتل ابومخنف]]» و «[[منتخب طریحی (کتاب)|المنتخب فی جمع المراثی والخطب]]» [[فخرالدین طریحی|طریحی]] است، که اعتبار آن‌ها محل بحث است.

از دیگر منابع مورد استفاده نویسنده، می‌توان از کتب زیر نام برد: «مقتل الحسین(ع)»، «[[بصائر الدرجات (کتاب)|بصائر الدرجات]]» [[محمد بن حسن صفار|محمد بن حسن بن صفار]]؛ «التنزیل و التحریف» احمد بن محمد بن صبار؛ «المحاسن و الآداب» [[احمد بن محمد بن خالد برقی]]؛ «قرب الإسناد» محمد بن عبدالله بن جعفر بن حسین بن جامع بن مالک قمی؛ «الرد علی فرق الشیعة ما خلا الإمامیة» حسن بن موسی نوبختی؛ «[[الکافی (کتاب)|الکافی]]» [[شیخ کلینی]]؛ «[[الغیبة نعمانى (کتاب)|الغیبة]]» نعمانی؛ «إثبات الوصیة» و «[[مروج الذهب و معادن الجوهر|مروج الذهب]]» [[علی بن حسین مسعودی|مسعودی]]؛ «البدع المحدثة» علی بن احمد کوفی؛ «هدایة فی تاریخ النبی و الأئمة معجزاتهم(ع)» حسین بن حمدان حضینی جنبلائی.
==منابع==

* "کتاب‌شناسی تاریخی امام حسین(ع)؛ به ضمیمه امام حسین(ع) در الذریعة"، محمد اسفندیاری، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ، ۱۳۸۰.
* "الدمعة الساکبة فی أحوال النبی و العترة الطاهرة"، ویکی نور.

[[رده:کتابهای با موضوع اهل البیت علیهم السلام]]