نمایش مبدأ برای الدر الثمین فی خمسمائة آیة نزلت فی مولانا امیرالمؤمنین (کتاب)

'''«الدرّ الثمین فی خمسمائة آیة نزلت فی مولانا أمیرالمؤمنین باتّفاق أکثر المفسّرین من أهل‌ الدین»'''، تألیف [[رجب برسی|حافظ رجب بُرسى]] (متوفى حدود ۸۱۳ ق) محدث و فقیه [[شیعه]] است. شیخ بُرسى در این اثر، پانصد [[آیه]] از [[قرآن کریم]] را که [[شأن نزول]] آنها به اتفاق اکثر مفسران، در مورد [[علی بن ابی‎طالب(ع)، امام اول|امیرالمؤمنین على]] (علیه‌‌السلام) بوده، گردآورى نموده است.
{{مشخصات کتاب

|عنوان=

|تصویر= [[پرونده:Ketab79.jpg|240px|وسط]]

|نویسنده= رجب برسی

|موضوع=	فضایل امیرالمؤمنین 

|زبان= عربی

|تعداد جلد= ۱

|عنوان افزوده1=  تحقیق

|افزوده1=  على عاشور

|عنوان افزوده2=

|افزوده2=

|لینک= 
}}
==مؤلف==
[[رجب برسی|حافظ رجب بُرسى حلّى]] (حدود ۸۱۳-۷۴۳ ق)، [[فقیه]]، [[محدث]]، شاعر، [[تصوف|صوفی]] و عالم بزرگ [[شیعه|شیعى]] در قرن هشتم و نهم هجری است. 

رجب برسی در [[حدیث]]، [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[عرفان]]، [[ادبیات عرب|ادب]] و علوم غریبه مهارت داشت و صاحب تألیفات بود. بیشتر آثار وى به منظور اظهار ارادت به [[ائمه اطهار]] علیهم السلام به ویژه [[امام على]] علیه السلام نوشته شده است. از جمله این آثار عبارتند از: [[مشارق أنوارالیقین (کتاب)|مشارق انوار الیقین فى اسرار امیرالمومنین]]، الدر الثمین فى خمسمائة آیه نزلت فى امیرالمومنین، الالفین فى وصف سادة الکونین، مشارق الامان فى لباب حقائق الایمان، اسرار النبى و فاطمه و الائمه علیهم السلام.

==انتساب کتاب==

ملا محمدتقى بن حیدرعلى زنجانى که شاگرد [[ملا خلیل قزوینی|ملا خلیل قزوینى]] بوده، در کتاب «طریق النجاة» خود از «الدر الثمین فى خمسمائة آیة نزلت فى امیرالمؤمنین» مطلب نقل مى‌کند و آن را به حافظ برسى نسبت مى‌دهد. اما صاحب [[ریاض العلماء (کتاب)|ریاض العلماء]] مى‌گوید: این نسبت خالى از تأمل نمى‌باشد و حقیقت آن است که شیخ تقى‌ الدین عبدالله حلبى (یا حلى) کتاب «[[مشارق أنوارالیقین (کتاب)|مشارق الأنوار]]» را انتخاب کرده و پاره‌اى از فواید را به ضمیمه پانصد [[آیه|آیه]] در فضل [[اهل البیت|اهل‌ بیت]](ع) بدان پیوسته است و آن را به نام «الدر الثمین فی أسرار الأنزع البطین» نامیده است.

با این حال، [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ تهرانى]] این اثر را از جمله تألیفات برسى مى‌داند و پس از آن به تأمل [[میرزا عبدالله افندی|صاحب ریاض]] و اینکه کتاب از آثار عبدالله حلبى است، اشاره کرده و مى‌افزاید: علاوه بر محمدتقى یادشده، مؤلف «ریاض المصائب» [[تفسیر قرآن|تفسیر]] برخى از آیات فضائل را از آن کتاب نقل کرده و اصل کتاب را از آثار حافظ برسى معرفى کرده است. بنابراین با نقل و انتساب این دو تن، وجهى براى منع صاحب ریاض باقى نمى‌ماند. در ذیل «[[کشف الظنون (کتاب)|کشف الظنون]]» اثر [[حاجی خلیفه]] نیز، این کتاب در زمره آثار برسى دانسته شده است. 

==محتوای کتاب==

کتاب «الدر الثمین»، مشتمل بر دو بخش است: در بخش اول، مقدمه مؤلف و متن اثر آمده است. در متن اثر، [[آیه|آیات]] به ترتیب سوره‌هاى [[قرآن کریم]] ارائه شده است. بخش دوم نیز که ثلث کتاب را تشکیل مى‌دهد، بخشى الحاقى به قلم محقق کتاب (على عاشور) است.

شیوه نگارش نویسنده به‌ صورت مزجى بوده و مطالب [[تفسیر قرآن|تفسیرى]] خود را بسیار کوتاه و موجز در اثناى کلام الهى ذکر کرده و در تأیید مطالبش به روایات [[اهل البیت|اهل‌ بیت]](ع) اشاره کرده است.

حافظ برسى در مقدمه‌اش پانصد آیه‌ى ذکرشده در کتاب را به [[اجماع]] اکثر مفسرین در فضل [[امام على]](علیه السلام) مى‌داند. وى تأکید مى‌کند که چرا چنین نباشد و حال‌آنکه آیات متشابه فراوانى در شأن پیامبران و حضرت على(ع) و نیز روایات فراوان در رفعت مقام آن حضرت از [[پیامبر اسلام]](ص) نقل شده است.

در متن اثر، به آیات مختلف از ۳۸ [[سوره]] قرآن کریم اشاره و شرح شده است؛ به‌عنوان مثال نویسنده با استناد به آیات و روایات، سعادت واقعى را در پیروى از امام على(ع) و شقاوت را در دشمنى آن حضرت مى‌داند. همچنین با ذکر [[آیه 43 سوره رعد|آیه ۴۳ سوره رعد]]، شاهد [[رسول خدا]](ص) بر امت در روز [[قیامت]] و کسى که علم الکتاب نزد اوست را [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین على(ع)]] مى‌داند.

نویسنده در خاتمه، آنچه در کتاب آمده را بخشى از فضائل آن حضرت و نسبت به آیات محکماتى که تفسیر آن را جز خداوند و راسخون در علم کسى نمى‌داند اندک دانسته است. سپس متنى چندین صفحه‌اى در وصف و ثناى آن حضرت و بیان مناقب و فضائل آن امام همام را حسن ختام اثر خود قرار مى‌دهد.

محقق اثر (على عاشور) در بخش الحاقى کتاب، به تفسیر آیاتى از قرآن کریم که در کتاب [[اصول کافی|اصول کافى]] در شأن [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین على(ع)]] و [[ولایت]] آن حضرت ذکر شده، پرداخته است. هدف وى از افزودن این بخش به کتاب، اولاً دفاع از مؤلف و بیان این مطلب بوده که آنچه نویسنده روایت کرده در امهات و مهم‌ترین مصادر کتب [[شیعه]] موجود است و ثانیاً تکمیل بحث و ذکر آیاتى بوده که در حق اهل‌ بیت(ع) نازل یا [[تفسیر]] و یا [[تأویل]] شده است. عاشور در شرح این آیات از شرح اصول کافى [[ملا صالح مازندرانی|ملا صالح مازندرانى]] استفاده نموده است.

==منابع==

* "مشارق أنوار الیقین فی حقائق أسرار أمیرالمؤمنین و مؤلف آن"، پایگاه مجلات تخصصى نور، غلامرضا گلى زواره‌اى، ۱۳۸۰.
* "الدر الثمین فى خمسمائة آیة نزلت فى امیرالمومنین"، ویکی نور.
[[رده:امام علی علیه السلام]]
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]][[رده:کتاب‌های فضایل اهل البیت (ع)]][[رده:کتابهای شخصیت شناسی]]