نمایش مبدأ برای ثورة زید بن علی (کتاب)

[[پرونده:Ketab215.jpg|بندانگشتی]]

کتاب «'''ثورة زید بن علی»'''، اثر ناجی حسن، پژوهشی است پیرامون [[قیام زید بن علی بن حسین (ع)|قیام زید بن علی]] (علیه السلام) و تأثیرات آن که به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده است. نویسنده ضمن بحث از عصری که [[زید بن علی بن الحسین]] در آن می‌زیسته، چگونگی ظهور نهضت زید و چگونگی دعوت و تشویق مردم به انقلاب توسط زید را تبیین نموده است. در پایان نیز تأثیر قیام زید بن علی بر حوادث دوران [[بنی امیه|اموی]] و نیز فرقه‌ [[زیدیه]]، مورد بررسی قرار گرفته است.

==محتوای کتاب==
کتاب «ثورة زید بن علی» با مقدمه ای از نویسنده آغاز و مطالب در چهار فصل، تنظیم شده است.

* در مقدمه نویسنده، به این نکته اشاره گردیده است که فتره تاریخی که [[قیام زید بن علی بن حسین (ع)|قیام زید بن علی]] در آن رخ داد، بخش مهمی از تاریخ [[عراق]] و [[شام]] می‌باشد که اثرات مهمی در تاریخ پس از خویش گذارده است، ولی نصوصی که مربوط به این تاریخ می‌باشد، غالبا دارای غموض است و همین غموض خاستگاه تضارب آرا بوده است، ولذا نقد و بررسی آن‌ها به‌منظور دستیابی به نتیجه‌ای صحیح در این رابطه، ضروری می‌نماید.<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص۱۱</ref>

* نویسنده در فصل اول، به‌منظور بررسی صحیح و بهتر قیام زید بن علی، ابتدا به بحث از عصری که زید در آن می‌زیسته، پرداخته است، ولذا به‌عنوان مقدمه بحث، مشکل و اختلافات اصلی موجود بین [[بنی هاشم|هاشمیون]] و [[بنی امیه|امویون]] را بررسی نموده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص۱۴</ref> نویسنده معتقد است ظهور [[اسلام]] در خانواده بنی‌هاشم، سبب شهرت و تفوق ایشان گردید و این امر، باعث معارضه بنی‌امیه با دین جدید شد؛ زیرا دریافته بودند که موفقیت و گسترش این دین، به رفعت شأن رقیبشان خواهد انجامید، ولذا تضاد عمیقی میان بنی‌امیه و بنی‌هاشم، اتفاق افتاد.<ref>ر.ک: همان، ص۱۵</ref> در ادامه، رابطه امویان و خلافت و چگونگی تصاحب آن توضیح داده شده و سپس، به چگونگی تولد و رشد زید بن علی، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص۲۰-۳۳</ref>
* در فصل دوم، به چگونگی ظهور نهضت زید بن علی، پرداخته شده است. نویسنده، مسئله احقیت [[اهل البیت|اهل‌بیت]](علیهم السلام) نسبت به [[خلافت]] و عداوتی که از این مسئله میان [[علویون]] و بنی‌امیه به وجود آمده و تولد و رشد زید بن علی در مدینه و در چنین فضایی را دلیل بر مخالفت و طغیان وی بر ضد امویان دانسته است.<ref>ر.ک: همان، ص۴۷</ref> صدقات الرسول(ص)، تهمت اخذ مال، زید در کوفه، تنش در عراق، کوفه در ابتدای کار زید، دولت اموی در عهد هشام و شخصیت هشام بن عبدالملک، از عناوین مطرح‌شده در این فصل می‌باشد.<ref>ر.ک: همان، ص۵۰-۸۷</ref>
* چگونگی دعوت و تشویق مردم به انقلاب توسط زید بن علی، در فصل سوم مورد بحث قرار گرفته است. به عقیده نویسنده، واضح است که انقلاب و قیام زید بن علی بر ضد ظلم و جور حاکمان بنی‌امیه، ثمره یک اندیشه و خیال فردی نبوده که مخیله آن فرد، آن را به وی القا نموده باشد، بلکه این عمل، نتیجه عواملی بود که آن دوران، اقتضای آن را می‌نمود که از جمله آن‌ها برخورد و تصادم نزاعات دینی با تنش‌ها و نزاعات سیاسی می‌باشد.<ref>ر.ک: همان، ص۹۱</ref> چگونگی دعوت به انقلاب در کوفه، گسترش دادن به دعوت، شب انقلاب، جنگ و قتال در کوچه‌های کوفه، رثای زید و چگونگی شکست قیام وی، از جمله مطالب مورد بحث در این فصل می‌باشد.<ref>ر.ک: همان، ص۹۷-۱۳۱</ref>
* قیام زید بن علی، تأثیرات مهمی در سیر حوادثی که در دوران اموی رخ داد، داشته است. نویسنده در فصل آخر، به بررسی این تأثیرات، پرداخته است.<ref>ر.ک: همان، ص۱۳۷</ref> وی ابتدا اشاره‌ای به برخورد زید با دولت [[بنی امیه|اموی]] داشته و سپس به بررسی تأثیرات قیام زید بر دولت [[حکومت بنی عباس|عباسی]] و همچنین اثر آن بر عقیده و تفکرات [[شیعه|شیعیان]] و [[زیدیه]] پرداخته است.<ref>ر.ک: همان، ص۱۳۷-۱۴۸</ref> مبنای تفکرات زیدیه پیرامون [[امامت]] زید بن علی، قول به امامت مفضول با وجود افضل، قیام و مبارزه با ائمه جور و عقیده زیدیه پیرامون توحید، صفات الله، عدل، وعد و وعید و منزلة بین المنزلتین، از جمله عناوین مطرح‌شده در این فصل می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص۱۵۲-۱۶۲</ref> در این فصل، همچنین به بررسی فرق زیدیه پرداخته شده است. این فرق عبارتند از: [[جارودیه]]، سلیمانیه، صالحیه و [[بتریه]]، قاسمیه، یعقوبیه، نعیمیه و مطرفیه.<ref>ر.ک: همان، ص۱۶۴-۱۷۲</ref>

نویسنده سعی فراوانی در استقصای منابع و مراجع مربوط به موضوع کتاب نموده و پس از دقت فراوان و اجتهاد در تحلیل و استنباط از آن‌ها، اقدام به تألیف اثر حاضر کرده است.

==پانویس==
<references />
==منابع==
* ویکی نور
==مطالب مرتبط==
*[[قیام زید بن علی بن حسین (ع)]]