نوشتن نامه هایی توسط امام علی پس از جنگ جمل
|
تقویم هجری قمری |
| روز واقعه:12 جمادی الاول |
| سال ۳۶ هجری قمری |
امیرمؤمنان علی علیه‌السلام در روز دهم جمادی الاول با هجوم شدید سپاهیان عایشه، طلحه و زبیر روبرو گردید و در نتیجه، جنگ بزرگی به نام «جنگ جمل» در تاریخ اسلام رقم خورد و آن حضرت پس از نبردی سنگین و سرنوشت‌ساز، فتنه‌انگیزان سپاه جمل را با شکست قاطع مواجه کرد.
بنا به روایت مرحوم شیخ مفید، حضرت علی علیه‌السلام پس از پیروزی در میدان جنگ، به کاتب ویژه خود عبیدالله بن ابی‌رافع فرمان داد تا سه نامه تقریر کند؛ نامه‌ای برای اهالی مدینه، نامه‌ای برای اهالی کوفه و نامه‌ای برای خواهر مکرمه‌اش ام هانی دختر ابی‌طالب.
در بخشی از نامه آن حضرت به اهالی مدینه منوره آمده است: «وَ إِنِّی أُخْبِرُکمْ عَنَّا وَ عَمَّنْ سِرْنَا إِلَیهِ مِنْ جُمُوعِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ وَ مَنْ سَارَ إِلَیهِم مِنْ قُرَیشٍ وَ غَیرِهِمْ مَعَ طَلْحَةَ وَ الزُّبَیرِ ...».[۱] اینک به شما از عاقبت کار خویش و لشکر بصره و قریش و دیگران که همراه طلحه و زبیر بودند و به آن شهر رفته بودند خبر مى دهم... .
آن حضرت، در این نامه گزارش دقیق و متقنی از حرکت خویش از شهر مدینه و نبرد با سپاهیان جمل در بصره و پیروزی سپاهیان حق بر مخالفان خلافت اسلامی را بیان کرد و در آخر یادآور شد که وی بسوی کوفه خواهد رفت و در آن جا اقامت خواهد نمود.
امام علی علیه‌السلام، شبیه همین نامه، نامه‌ای برای کوفیان نوشت و گزارش جنگ جمل و همت اهالی کوفه در این نبرد بزرگ را بیان کرده و سپس به آنان متذکر شد که بسوی آنان خواهد رفت و در شهر آنان اقامت خواهد گزید.
امام علیه‌السلام همچنین در نامه دیگری به خواهرش ام‌هانی علیها السلام فرمود: «سَلَامٌ عَلَیک أَحْمَدُ إِلَیک اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ. أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّا الْتَقَینَا مَعَ الْبُغَاةِ وَ الظَّلَمَةِ فِی الْبَصْرَةِ فَأَعْطَانَا اللَّهُ النَّصْرَ عَلَیهِمْ بِحَوْلِهِ وَ قُوَّتِهِ وَ أَعْطَاهُمْ سُنَّةَ الظَّالِمِینَ فَقُتِلَ مِنْهُمْ طَلْحَةُ وَ الزُّبَیرُ وَ عَبْدُالرَّحْمَنِ بْنُ عَتَّابٍ وَ جَمْعٌ لَا یحْصَى وَ قُتِلَ مِنَّا بَنُو مَجْدُوعٍ وَ ابْنَا صُوحَانَ وَ عِلْبَاءُ وَ هِنْدٌ وَ ثُمَامَةُ فِیمَنْ یعَدُّ مِنَ الْمُسْلِمِینَ رَحِمَهُمُ اللَّهُ؛ وَالسَّلَامُ».[۲] سلام بر تو! نخست خداى را که خدایى جز او نیست مى ستایم. اما بعد، ما با سرکشان و ستمگران در بصره رویاروى و درگیر شدیم و خداوند با نیروى خود پیروزى بر آنان را به ما ارزانى داشت و به آنان هم پاداش ستمگران را داد. طلحه و زبیر و عبدالرحمن بن عتاب و گروهى بسیار کشته شدند. از لشکر ما هم فرزندان مخدوع و دو پسر صوحان (زید و سیحان) و علباء و هند و ثمامه و گروهى دیگر از مسلمانان که خدایشان رحمت کناد کشته شدند؛ والسلام.
شایان ذکر است که امام علی علیه‌السلام با درایت سیاسی و معنوی خویش، بر اساس مقتضیات زمان، لازم دید که از اهالی مدینه که نخستین یاری‌کنندگان وی بودند و همچنین از اهالی کوفه که بزرگترین و مهمترین سپاهیان وی را تشکیل می‌دادند، از این طریق تقدیر و تشکر نماید و از جهت عاطفی نیز برخود لازم دید که خواهر مکرمه و سایر بازماندگان خویش در حجاز را از این سفر سرنوشت‌ساز باخبر گرداند. بدین جهت برای هر سه نامه جداگانه‌ای نوشت و برای آن‌ها ارسال نمود.
پانویس
منابع
- مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.
