تسهیل المسالک الی المدارک (کتاب)


نویسنده	ملا حبیب الله کاشانی
موضوع	قواعد فقهی
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
ناشر	المطبعة العلمية

تسهیل المسالک إلی المدارک

کتاب «تسهیل المسالک إلی المدارک فی رئوس القواعد الفقهیة» تألیف ملا حبیب‌الله کاشانى (م، ۱۳۴۰ ق) است که در آن قواعد فقهى را به ترتیب ابواب فقه آورده است. مؤلف فقط به ذکر قاعده و یا تعبیرات دیگر قاعده اکتفا کرده و استدلال بر رد و یا قبول قاعده را به کتاب دیگر خود به نام «مستقصى القواعد» ارجاع داده است.

مؤلف کتاب

حبیب‌الله شریف کاشانی (۱۳۴۰-۱۲۶۲ ق) از علماى بزرگ کاشان در قرن چهاردهم هجرى بود. ملا حبیت الله مدت‌ها در کاشان و تهران به تحقیقات در علوم عقلى و نقلى مشغول بود و در عتبات از محضر فاضل اردکانى و دیگر استادان بزرگ بهره مند شد و خود مجتهدى محقق گردید. میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی، سید حسین کاشانی، میرزا محمدمهدی کلباسی و میر محمدعلی کاشانی، از دیگر اساتید او هستند.

ملا حبیب الله کاشانی در علوم عقلى و نقلى استاد ماهر بود و سال‌ها در کاشان از مدرسان آن دیار به شمار مى رفت. از جمله شاگردان او می توان به میر سید علی یثربی کاشانی، سید محمد علوی بروجردی و سید محمدحسین رضوی، اشاره نمود.

از ویژگی‌های برجسته آیت الله کاشانی، تنوع تألیفات و فزونی آن‌هاست. وی سیصد جلد کتاب و رساله نوشته، اما تنها حدود دویست جلد آن‌ها شناخته شده است. برخی آثار او در علوم مختلف اسلامی عبارتند از: منتقد المنافع، عقائد الایمان، باب الالقاب، توضیح البیان، درة الجمان، منیة الاصول، تذکرة الشهداء.

محتواى کتاب

ملا حبیب الله کاشانی در این کتاب عناوین حدود پانصد قاعده فقهى را ذکر مى کند و هر کدام را به طور اختصار شرح و توضیح مى دهد که از این میان بعضى جزء شرایط قواعد فقهى و بعضى جزء مسائل فقه محسوب مى شوند. وی در معرفی کتاب خود مى‌گوید: «این کتاب مختصر، شامل قواعد و اصول کلى است که در عبارات قرآن و یا روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام آمده است. برخى تخصیص خورده‌اند و برخى دیگر رد شده‌اند. و براى شرح این موارد و تعیین مقبول و یا مردود این قواعد مى‌توان به کتاب دیگرى که در این باره به رشته تحریر درآورده‌ام مراجعه شود به نام «مستقصى القواعد» و نام کتاب حاضر که مختصر است «تسهیل المسالک إلى المدارک» مى‌باشد».

کتاب «تسهیل المسالک» در یک مقدمه، ۱۸ کتاب و یک خاتمه در بیان قواعد متفرقه مجموعا در ۴۰ صفحه نگارش شده است. چون ذکر همه قواعدى که در این کتاب ذکر شده در این مختصر نمى گنجد، به برخى از آن‌ها اشاره مى کنیم:

اصالة الطهارة، کل یابس زکى، کل نجس حرام و لاعکس، کل حلال طاهر و لاعکس، کل ماء بلغ کراً لاینجسه شى ء الاّ ماء البئر، کل شى مطلق حتى یرد فیه امر او نهى، کل شى فیه حلال و حرام فهو لک حلال...، کل مائع ینجس بملاقات النجاسة...، کل ما لاتحله الحیوة من المیتة طاهر الاّ...، کل سؤر طاهر الاّ سؤر الثلاثة، کل حیوان حرام لحمه نجس بوله، کل شى رآه المطر فهو طاهر و... .