بلغة الفقیه (کتاب)
 | |
| نویسنده | محمد بحرالعلوم طباطبائى |
| موضوع | قواعد فقهی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
کتاب «بُلغَة الفقیه» اثر آیت الله العظمی سید محمد بحرالعلوم (۱۲۶۱ - ۱۳۲۶ ق)، از کتب مهم فقهى شیعه، مشتمل بر مجموعه‌ای از مسائل و قواعد فقهى ارزشمند است که فقیه از دانستن آن بی‌نیاز نیست. مؤلف در این کتاب، به سبک منابع فقهى استدلالى به بررسى مباحث پیچیده و مهم فقهى مى‌پردازد.
محتویات
مؤلف
سید محمد بحرالعلوم طباطبایی (۱۳۲۶-۱۲۶۱ ق) فقیه و فیلسوف شیعه در قرن ۱۴ هجری است. او از شاگردان سید حسین ترک کوه‌کمری، میرزا عبدالرحیم نهاوندی و میرزا محمدباقر نجفی بود.
سید محمد طباطبایی از جمله عالمانی است که زعامت و رهبری حوزه علمیه در نجف اشرف را بدست گرفت. همچنین وی عهده دار تدریس و پژوهش های علمی گشت و به عنوان مرجع تقلید شناخته شد.
علاوه بر کتاب فقهی «بلغة الفقیه»، «الوجیزه» و «مواقف حاسمة» از دیگر آثار اوست.
معرفی کتاب
مؤلف در آخر عمر از ضعف شدید بینایى رنجور بوده و توان مطالعه و کتابت نداشتند. لذا از شخص دیگرى مى‌خواستند تا منابع را براى ایشان خوانده و متن کتاب را ایشان املاء مى‌فرمودند.
وفات مؤلف در شب همان روزى اتفاق مى‌افتد که نگارش این کتاب به پایان مى‌رسد. یعنى شب پنج شنبه ۲۲ رجب سال ۱۳۲۶ هجرى قمرى. گویا مؤلف از خداوند متعال آرزوى پایان نگارش این کتاب را نموده و با پایان نگارش خود را آماده سفر آخرت نمودند.
آقا بزرگ تهرانى مؤلف «الذریعة» درباره این کتاب مى‌گوید: «کتاب بلغة الفقیه نوشته سید محمد فرزند سید محمدتقى فرزند سید رضا فرزند آیت‌الله بحر العلوم طباطبایى نجفى، متوفاى سال ۱۳۲۶ هجرى قمرى است. این کتاب در شهر تبریز در سال ۱۳۲۵ هجرى قمرى به چاپ رسیده است. و در تهران در قطع وزیرى در سال ۱۳۲۸ هجرى قمرى به چاپ رسیده است. مؤلف در این کتاب مشکلات فقه و برخى قواعد آنرا حل نموده است. مانند مسأله حق و حکم، قاعده ما لا یضمن بصحیحه، احکام قبض، تلف مبیع قبل از قبض، اراضى خراجى، اجرت بر واجبات، معاطات، فضولى، منجزات مریض، حرمان زوجه از رباع، ولایت، رضاع، ید و بعض احکام دعاوى، فرائض وصیت و قرض.»
چاپ چهارم کتاب «بلغة الفقیه» با شرح و تعلیق فقیه وارسته، سید محمدتقی آل بحرالعلوم و به همت مکتبة الصّادق تهران در سال ۱۴۰۳ ق چاپ و منتشر شده است.
محتواى کتاب
در این کتاب، قواعد فقهى زیر در ۴ جلد مورد بحث و بررسى قرار گرفته اند:
- جلد ۱: شامل یک مقدمه و پنج رساله است: فرق میان حق و حکم، رسالة فى قاعدة ما یضمن و ما لایضمن، قبض، رسالة فى قاعدة تلف المبیع قبل القبض، اراضى خراجى.
- جلد ۲: در سه رساله آمده است: رسالة فى اخذ الاجرة على الواجبات، معاطات و عقد فضولى.
- جلد ۳: در هفت رساله: منجّزات مریض، قاعدة یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب، قاعدة ولایة الحاکم الفقیه، قاعدة الید، قاعدة على الید ما اخذت حتى تؤدیه، قاعدة من ادعى امراً لامعارض له قبل قوله، قاعدة البینة على المدعى والیمین على المدعى علیه.
- جلد ۴: در دو رساله: قاعدة لایحجب الا بعد الاقرب، وصیت و مواریث.
منابع
- کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، نوشته محمدرضا ضمیری.
- "بلغة الفقیه"، ویکی نور.
