قیروان
| |
|
کشور |
تونس |
|
شهر |
قیروان |
| |
| |
| مشاهده در نقشه | |
«قیروان» از شهرهای کشور تونس است که در زمان معاویة بن ابی‌سفیان به صورت شهر درآمده و مسلمانان در آن سکونت کرده‌اند. گروهی از عالمان و محدثان به این شهر منسوب‌اند.[۱]
تاریخ شهر قیروان
این شهر را عقبة بن نافع در سال ۵۱ ه.ق بنا نمود تا مردم عرب در آن سرزمین براى سپاه خود مرکزى استوار داشته باشند.[۲]
بلاذرى مى‌گوید: چون خلافت بر معاویه هموار گشت، وى معاویة بن خدیج سکونى را بر مصر ولایت داد و او در سال پنجاه هجرى عقبة بن نافع فهرى را به افریقیه گسیل داشت. به روایتى دیگر، عقبه را خود معاویه بر مغرب ولایت داد. به هر صورت، وى با چهار هزار تن از مسلمانان به افریقیه رفت و آن را فتح کرد و خطه قیروان افریقیه را ترسیم کرد.
قیروان جنگلى از درختان گز بود که به دلیل وجود درندگان و مارها و کژدمهاى کشنده، امکان زندگى در آن نبود. عقبة آن خارستان را از وجود درندگان و گزندگان پاک کرد و در آن مسجد جامع بنا نمود.[۳]
این شهر مقرّ فرمانروایان اسلامی در غرب آفریقا تا سال ۸۰۰ قمری بود، و نیز پایتخت فاطمی های اول در سال ۹۰۹ قمری بود.
اهمیت فرهنگی تاریخی
در "بحارالانوار" حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله نقل شده که در آن از "قیروان" به عنوان منبری از منبرهای بهشت نام برده شده است. شهری که نامش را از واژه فارسی "کاروان" گرفته و در اشعار حافظ و مولانا و دیگر شعرای بزرگ ایرانی وارد شده است.[۴]
اهمیت قیروان در جهان اسلام به دلیل موقعیت جغرافیایی و تاریخی‌اش و عالمان و محدثانی که در این شهر پرورش یافته‌اند، پررنگ است. پایه و اساس شکل تمام مسجدهای جامع را که در آفریقای شمالی ساخته شده می توان در مسجد بزرگ قیروان در تونس دید. دانشگاه قیروان نیز مشهور است و بنای آن به قرن نهم هجری می رسد.[۵] شهر قیروان به ساختن «سجاده» معروف است.
همچنین این شهر در دوران فتوحات اسلامی نقش استراتژیک ویژه‌ای داشت. عقبة بن نافع سردار سپاه اسلام، این شهر را به منظور استقرار مسلمانان ساخت تا بتواند اسلام را در آفریقا اشاعه دهد. از این رو این شهر آغازگر تاریخ تمدن اسلام در مغرب عربی است. او زمانی كه وارد این شهر شد اهالی قیروان را جمع كرد و گفت: "خداوند این شهر را سرشار از علما و فقها گرداند و با اسلام عزت یابد. پروردگارا، این شهر را از هتک حرمت و آتش برحذر دار".[۶]
پانویس
- پرش به بالا ↑ لغت نامه دهخدا، ذیل واژه "قیروان".
- پرش به بالا ↑ ابوالقاسم پاینده، تاریخ سیاسى اسلام (ترجمه)، جاویدان، تهران، ۱۳۷۶ ش، چاپ نهم، ج۲، ص ۱۹۰.
- پرش به بالا ↑ حسین قره چانلو، جغرافیاى تاریخى کشورهاى اسلامى، سمت، ۱۳۸۰، ج۲، ص۲۳۹.
- پرش به بالا ↑ مسجد عقبه بن نافع؛ نماد اسلام در آفريقا، سایت مجمع جهانی مجمع جهانی اهل بیت، به نقل از خبرگزاری تقریب.
- پرش به بالا ↑ موسسه مطالعات فرهنگی تاریخی آفران، تونس (بخش فرهنگ)، تاریخ بازیابی: ۲۰ فروردین ۱۳۹۲.
- پرش به بالا ↑ مسجد عقبه بن نافع؛ نماد اسلام در آفريقا، سایت مجمع جهانی مجمع جهانی اهل بیت، به نقل از خبرگزاری تقریب.
