مقبرة‌ الشهداء جنگ احد: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(منابع)
(آرشیو عکس و تصویر)
سطر ۶۹: سطر ۶۹:
 
پرونده:احد6.jpg|شبستان مسجد سیدالشهدا در کنار مزار حضرت حمزه سلام الله و شهدای احد
 
پرونده:احد6.jpg|شبستان مسجد سیدالشهدا در کنار مزار حضرت حمزه سلام الله و شهدای احد
 
پرونده:احد7.jpg|محراب مسجد سیدالشهدا در کنار مزار حضرت حمزه سلام الله و شهدای احد
 
پرونده:احد7.jpg|محراب مسجد سیدالشهدا در کنار مزار حضرت حمزه سلام الله و شهدای احد
پرونده:احد9.jpg|موقعیت مکانی سپاه اسلام و سپاه کفر در جنگ احد (1.مکان استقرار سپاه اسلام - 2. مکان استقرار تیراندازان - 3. مکان استقرار سپاه ابوسفیان - 4. محل جنگ تن به تن (نقطه آغازین جنگ) - 5. محل درگیری دو سپاه - 6. محل هجوم سواران کفار به فرماندهی خالد بن ولید - 7. محل شهادت حضرت حمزه سلام الله - 8. قبر شهیدان حضرت حمزه، عمرو بن جموح و عبداللّه پدر جابر انصاری و دیگر شهدای احد سلام الله علیهم)
+
پرونده:احد9.jpg|موقعیت مکانی سپاه اسلام و سپاه کفر در جنگ احد (1.مکان استقرار سپاه اسلام - 2. مکان استقرار تیراندازان - 3. مکان استقرار سپاه ابوسفیان - 4. محل جنگ تن به تن (نقطه آغازین جنگ) - 5. محل درگیری دو سپاه - 6. محل هجوم سواران کفار به فرماندهی خالد بن ولید - 7. محل شهادت حضرت حمزه سلام الله - 8. قبر شهیدان حضرت حمزه، عمرو بن جموح و عبداللّه پدر جابر انصاری)
  
 
</gallery>
 
</gallery>

نسخهٔ ‏۱۱ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۰۴

Ohud.jpg

کشور

عربستان

شهر

مدینه

  • طول:39°36'42.2" شرقی
  • عرض:24°30'13.9" شمالی
Ohudmap.JPG
مشاهده در نقشه

پس از غزوه احد مسلمانان به دفن شهدای این غزوه پرداختند و به یاد آنان، مقبره ای در دامنه کوه احد ایجاد شد که همیشه مورد احترام مسلمانان بوده است و بهترین عزیزان اسلام از مهاجر و انصار در آنجا دفن شده اند. حمزه و دو تن از دیگر شهدا در یک قسمت و دیگر شهیدان در فاصله 25 متری آنها مدفون شده اند.

تاریخچه مقبره الشهداء

قبر شریف و حرم مطهّر حضرت حمزه و شهدای احد سلام الله علیهم از قرن دوم هجری دارای قبه و بارگاه بوده تا اینکه در سال 1344 هـ.ق به وسیله وهابیان تخریب گردید. سمهودی از عبدالعزیز (قدیمی ترین مدینه شناس) نقل می کند: «إنّه کان علی قبر حمزة قدیما مسجد»؛(9) «از قدیم الأیام قبر حمزه در زیر مسجد(10) قرار داشت.» سمهودی سپس می گوید: «وذلک فی المأة الثانیة». گفتار عبدالعزیز به قرن دوّم مربوط است.

ابن جبیر جهانگرد معروف (متوفای 614) که در سال پانصد و هفتاد و نه به زیارت حرمین شریفین مشرّف شده، می گوید: «وعلی قبره رضی الله عنه مسجد مبنی والقبر بِرحبته جوفی المسجد».(11) «مسجدی بر روی قبر حمزه رضی الله عنه ساخته شده است و قبر در فضای داخلی مسجد قرار گرفته است.»

ابن نجار، مدینه شناس قرن هفتم (متوفّای 643) که تقریبا شصت و چهار سال پس از دیدار ابن جبیر از حرم حضرت حمزه، کتاب خود را نگاشته است، می نویسد: در سال پانصد و نود و نه مادر خلیفه عباسی، ناصر لدین اللّه (12) برای حمزه حرم بزرگی بنا نهاد وضریحی منقش از چوب ساج بر قبر او نصب کرد واطراف حرم را دیوار کشید و براین حرم دری ازآهن گذاشت که این در، روزهای پنج شنبه به روی زائران باز است.(13)

سمهودی (متوفای 911) حرم حضرت حمزه را به همان شکلی که ابن نجار در سه قرن قبل از وی توصیف کرده است مشاهده نموده، می گوید: «وعلیه قبّة عالیة حسنة مُتْقَنَةٌ وبابُه مُصفّح کلّه بالحدید بَنَتْهُ اُمّ الْخلیفة الناصر لدین اللّه کما قاله ابن النجار وذلک فی سنة تسعین وخمسمائة، قال: وجعلت علی القبر ملبنا من ساج وحوله حصباء وباب المشهد من حدید یُفتح کلّ یومِ خمیسٍ...»(14)

مرحوم سید اسماعیل مرندی که در سال هزار و دویست و پنجاه و پنج و سه قرن و نیم پس از سمهودی به مدینه و به زیارت قبر حضرت حمزه مشرّف شده است، می گوید: «قبر حضرت حمزه، عمّ رسول خدا صلی الله علیه و آله در آنجا (احد) است. قبّه و صحن دارد. یک صندوق چوبی دارد. بالای قبر مطهّر پرده انداخته اند...»(17)

رفعت مصری،(18) نوزده سال پیش از تخریب حرم حضرت حمزه را زیارت کرده است، او درباره حرم و ضریح حضرت حمزه می گوید: این مسجد (حرم) دارای بنایی محکم و در عین حال ساده و خالی از تزیینات و دارای گنبدی است که در بالای ضریح حمزه قرار گرفته است و بر این ضریح پرده ای ملیله دوزی کشیده شده است، پارچه این پرده از جنس پرده در کعبه است که در مصر بافته می شود و در یک طرف آن نوشته شده است: بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَی شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَی سَبِیلاً. و در طرف دیگرش نوشته شده است: بِسْمِ اللّه ِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَکَفَی بِاللّه ِ شَهِیدا.

ریچارد بورتون، جهانگرد انگلیسی که در سال 1853 میلادی تقریبا یکصد و پنجاه سال پیش، از احد دیدار کرده است، می نویسد: اینک در جایگاهی که حمزه به شهادت رسیده، قبّه و گنبد محکمی بنا گردیده است.(22)

زیارت قبور شهدا، سنت نبوی

محدّثان و مورّخان نقل کرده اند که: «پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هر سال به زیارت قبور شهدا می رفتند و خطاب به آنان می گفتند: «السَّلامُ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَی الدّار» حضرت زهرا سلام الله علیها نیز بنا بقول امام صادق علیه السلام، روزهای دوشنبه و پنج شنبه به زیارت شهدای احد می رفتند. امام صادق علیه السلام دستور به عدم ترک زیارت شهدای احد داشتند.

تبرک جستن به خاک شهدای احد

پيش از تسبيح ‌گلى، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تسبيحى داشت از نخ پشمين كه به آن گره هاى متعدد زده بود و آن را مى‌گرداند و تسبيح و تكبير مى‌گفت، تا آن كه حضرت حمزه در جنگ احد به شهادت‌ رسيد. آنگاه از تربت او تسبيحى ساخت. [۱]

گفتار سمهودی، مدینه شناس معروف نشانگر آن است که مسلمانان از گذشته های دور به عنوان تبرّک و استشفا، خاک اطراف قبر حضرت حمزه را به اوطان خویش حمل و به صورت هدیه مدینه منوره، در میان اقوام و دوستان خود توزیع می کردند . می گوید: زرکشی(23) حمل تربت حمزه را از خاک سایر نقاط مدینه مستثنی دانسته و به دلیل اینکه مسلمانان در طول قرن های متمادی این تربت را برای استشفا و مداوای سردرد به شهر و دیار خود حمل می کردند تجویز نموده است.(24) و همچنین او از احمد بن یکوت نقل می کند درباره حمل خاک قبور شهدا از وی سؤال نمودند، و او چنین پاسخ داد: اشکال ندارد؛ زیرا از گذشته های دور حمل خاک قبر حمزه در میان مسلمانان مرسوم بوده است.(25) و باز او از ابن فرحون نقل می کند که در دوران ما هم مانند گذشته رسم بر این است که مسلمانان از خاک موجود در نزدیکی قبر حمزه به صورت تسبیح و گردن بند ساخته، به شهر و دیار خویش حمل می کنند.(26)

دونالدسون جهانگرد غربی که چند سال قبل از تخریب آثار مدینه از این شهر دیدار کرده، مشاهدات خود را در کتاب خود به نام «عقیده شیعه» آورده و ضمن گزارش از اُحد و حرم حضرت حمزه، می نویسد: «در پیرامون قبور شهدا، خاک سرخ رنگی وجود دارد که به حمزه علیه السلام نسبت داده می شود و مردم با آن تبرّک می جویند.»(28)

پانویس

  1. بحارالانوار، ج 82، ص 333.


منابع

  • آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان.
  • حرم حضرت حمزه (علیه السلام) در بستر تاریخ، محمدصادق نجمی، منبع: میقات حج 1379 شماره 33.

آرشیو عکس و تصویر