مقاطع تحصیلی حوزه های علمیه: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | در حوزه های علمیه [[شیعه]] دروس حوزه در سه مقطع شامل "مقدمات"، "سطح" و "خارج فقه و اصول" ارائه | + | در حوزه های علمیه [[شیعه]] دروس حوزه در سه مقطع شامل "مقدمات"، "سطح" و "خارج فقه و اصول" ارائه می‌شود. |
==مقطع مقدمات== | ==مقطع مقدمات== | ||
| − | سالهای اولیه طلبگی (اول تا سوم) را سالهای مقدمات و دروس مربوط به این دوره را دروس مقدمات می | + | سالهای اولیه طلبگی (اول تا سوم) را سالهای مقدمات و دروس مربوط به این دوره را دروس مقدمات می نامند. طلاب در این سالها بیشتر به علوم [[صرف]] و [[نحو]] و [[علم معانی|معانی]] و [[علم بیان|بیان]] و [[منطق]] می پردازند و از این طریق برای فهم [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]]، [[قرآن]] و [[حدیث]] و ورود به مراحل سطح و خارج آماده می شوند. |
| − | هدف اصلى از دروس این مقطع، تسلط طلاب به «زبان قرآن» مى باشد و | + | هدف اصلى از دروس این مقطع، تسلط طلاب به «زبان قرآن» مى باشد و این مرحله در حکم کلید فهم معارف [[اسلام]] است؛ چرا که [[احادیث]] و [[سنت]] [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] و [[ائمه اطهار]] صلوات الله علیهم به همین زبان است. |
| − | به طور معمول در این مقطع از | + | به طور معمول در این مقطع از کتابهای [[جامع المقدمات (کتاب)|جامع المقدمات]]، سیوطی، مغنی و تلخیص‌های آن، المنطق و یا تلخیص المنطق و... استفاده می شود. |
==مقطع سطح== | ==مقطع سطح== | ||
| − | دوره سطح معمولاً به پایه های چهارم تا دهم گفته می شود که خود نیز به دو قسمت سطح یک و دو تقسیم می شود. در این مرحله طلاب به تفصیل با همه مباحث فقهی و اصولی آشنا شده و یک دوره کامل [[فقه]] و نیمه استدلالی را می گذارنند. | + | دوره سطح معمولاً به پایه های چهارم تا دهم گفته می شود که خود نیز به دو قسمت سطح یک و دو تقسیم می شود. در این مرحله طلاب به تفصیل با همه مباحث فقهی و اصولی آشنا شده و یک دوره کامل [[فقه]] و نیمه استدلالی را می گذارنند. در این دوره اهداف زیر تعقیب می شود: |
| − | + | #بالا بردن قدرت فهم متون فقهی و اصولی | |
| + | #آشنا شدن با روش‌های استنباط از [[آیه|آیات]] و [[احادیث]] | ||
| + | #خواندن یک دوره کامل فقه و اصول | ||
| + | #تعمیق [[عقاید]] و گسترش اطلاعات عمومی طلاب به وسیله دروس عمومی. | ||
| − | + | در این دوره به طور معمول در [[علم اصول]] کتاب‌هایی نظیر: معالم الأصول یا [[اصول الاستنباط (کتاب)|اصول الإستنباط]]، [[اصول الفقه (کتاب)|اصول الفقه]]، رسائل، [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الأصول]] تدریس می شود. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | در علم [[فقه]]، کتاب‌هایی نظیر [[شرح لمعه]] و [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] تدریس می شود. این مرحله بین چهار تا هفت سال طول می کشد که زمان آن بستگی به استعداد و تلاش طلاب دارد. [[علوم قرآن]]، [[تفسیر]] و [[حدیث]] و [[علم کلام|کلام]] از جمله مباحث دیگری است که در این مرحله تدریس می شوند. | |
| − | |||
| − | |||
==مقطع خارج فقه و اصول== | ==مقطع خارج فقه و اصول== | ||
| − | این مرحله معمولاً بعد از گذاراندن حداقل ده سال تحصیلی در حوزه است. طلاب در این مرحله به شکل عمیق و گسترده و به صورت کاملاً استدلالی مباحث [[فقه]] و [[اصول]] را مورد بحث قرار داده و پایه های علمی خود را در جهت نیل به قله رفیع اجتهاد پرورش می دهند. | + | این مرحله معمولاً بعد از گذاراندن حداقل ده سال تحصیلی در حوزه است. طلاب در این مرحله به شکل عمیق و گسترده و به صورت کاملاً استدلالی مباحث [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را مورد بحث قرار داده و پایه های علمی خود را در جهت نیل به قله رفیع [[اجتهاد]] پرورش می دهند. |
| − | در | + | در این مرحله، استاد و شاگرد مقید به متن خاصى نیستند، اما براى منظم شدن سیر بحث، یک متن فقهى مثل [[شرایع الاسلام (کتاب)|شرایع]]، [[تحریر الوسیله (کتاب)|تحریرالوسیله]]، [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقى]] یا یک متن اصولى مثل [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الاصول]] را انتخاب مى کنند و بر اساس آن بحث را ادامه مى دهند. در این درس‌ها استاد با بررسى دلایل و شواهد هر مطلب، نظر نهایى خود را ارائه مى کند و شاگردان در پذیرش یا رد نظر استاد، مختار هستند. |
| − | هدف اصلى در | + | هدف اصلى در این مرحله، تمرین و پرورش قوه استنباط و [[اجتهاد]] طلاب است تا آنان در علم فقه، صاحب نظر شوند و بتوانند هر مسئله جدید فقهى را با توجه به منابع چهارگانه [[احکام]]: [[قرآن|کتاب]]، [[سنت]]، [[عقل]] و [[اجماع]] حل کنند و به اصطلاح، رد فروع بر اصول کنند. در این دوره دروس فقه و اصول در حد عالى تدریس مى گردد و استاد هنگام تدریس بدون استفاده از کتاب و با بهره گیرى از حافظه به تدریس مشغول مى گردد که به درس خارج شهرت یافته است. |
==دروس تخصصى== | ==دروس تخصصى== | ||
| − | هدف از | + | هدف از این دروس - که تحت عنوان رشته هاى [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، [[علم کلام|کلام]]، تبلیغ و... شروع شده است - پرورش متخصص، در رشته هاى خاص مورد نیاز [[حوزه علمیه|حوزه]] و جامعه است. |
| − | ==دروس جنبى | + | ==دروس جنبى یا عمومى== |
| − | در | + | در [[حوزه علمیه قم]] و در بعضى شهرستان ها، همزمان با دوره مقدمات و سطح، درس هایى تحت عنوان [[عقاید]]، تفسیر، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، [[اخلاق]] و... تعلیم داده مى شود که در رشد فکرى طلاب و گسترش اطلاعات علمى آنها موثر است. این درس‌ها هر چند لازم است ولى مرحله مستقلى در درس‌هاى حوزه محسوب نمى شود. |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [http://fa.iais.miu.ac.ir/index.aspx?siteid=123&pageid=24893 تعریف حوزه علمیه، پایگاه اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه] | + | |
| − | * [http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=102227 | + | *[http://fa.iais.miu.ac.ir/index.aspx?siteid=123&pageid=24893 تعریف حوزه علمیه، پایگاه اتحادیه بین المللی حوزه ها و مدارس علمیه] |
| − | * [http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/6340 کتابهای درسی حوزه های علمیه، سایت حوزه] | + | *[http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=102227 مراحل تحصيل در حوزه هاي علميه، سایت تبیان] |
| + | *[http://www.hawzah.net/fa/article/articleview/6340 کتابهای درسی حوزه های علمیه، سایت حوزه] | ||
[[رده:مدارس علمیه]] | [[رده:مدارس علمیه]] | ||
نسخهٔ ۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۳۷
در حوزه های علمیه شیعه دروس حوزه در سه مقطع شامل "مقدمات"، "سطح" و "خارج فقه و اصول" ارائه می‌شود.
مقطع مقدمات
سالهای اولیه طلبگی (اول تا سوم) را سالهای مقدمات و دروس مربوط به این دوره را دروس مقدمات می نامند. طلاب در این سالها بیشتر به علوم صرف و نحو و معانی و بیان و منطق می پردازند و از این طریق برای فهم فقه و اصول، قرآن و حدیث و ورود به مراحل سطح و خارج آماده می شوند.
هدف اصلى از دروس این مقطع، تسلط طلاب به «زبان قرآن» مى باشد و این مرحله در حکم کلید فهم معارف اسلام است؛ چرا که احادیث و سنت پیامبر اکرم و ائمه اطهار صلوات الله علیهم به همین زبان است.
به طور معمول در این مقطع از کتابهای جامع المقدمات، سیوطی، مغنی و تلخیص‌های آن، المنطق و یا تلخیص المنطق و... استفاده می شود.
مقطع سطح
دوره سطح معمولاً به پایه های چهارم تا دهم گفته می شود که خود نیز به دو قسمت سطح یک و دو تقسیم می شود. در این مرحله طلاب به تفصیل با همه مباحث فقهی و اصولی آشنا شده و یک دوره کامل فقه و نیمه استدلالی را می گذارنند. در این دوره اهداف زیر تعقیب می شود:
- بالا بردن قدرت فهم متون فقهی و اصولی
- آشنا شدن با روش‌های استنباط از آیات و احادیث
- خواندن یک دوره کامل فقه و اصول
- تعمیق عقاید و گسترش اطلاعات عمومی طلاب به وسیله دروس عمومی.
در این دوره به طور معمول در علم اصول کتاب‌هایی نظیر: معالم الأصول یا اصول الإستنباط، اصول الفقه، رسائل، کفایة الأصول تدریس می شود.
در علم فقه، کتاب‌هایی نظیر شرح لمعه و مکاسب تدریس می شود. این مرحله بین چهار تا هفت سال طول می کشد که زمان آن بستگی به استعداد و تلاش طلاب دارد. علوم قرآن، تفسیر و حدیث و کلام از جمله مباحث دیگری است که در این مرحله تدریس می شوند.
مقطع خارج فقه و اصول
این مرحله معمولاً بعد از گذاراندن حداقل ده سال تحصیلی در حوزه است. طلاب در این مرحله به شکل عمیق و گسترده و به صورت کاملاً استدلالی مباحث فقه و اصول را مورد بحث قرار داده و پایه های علمی خود را در جهت نیل به قله رفیع اجتهاد پرورش می دهند.
در این مرحله، استاد و شاگرد مقید به متن خاصى نیستند، اما براى منظم شدن سیر بحث، یک متن فقهى مثل شرایع، تحریرالوسیله، عروة الوثقى یا یک متن اصولى مثل کفایة الاصول را انتخاب مى کنند و بر اساس آن بحث را ادامه مى دهند. در این درس‌ها استاد با بررسى دلایل و شواهد هر مطلب، نظر نهایى خود را ارائه مى کند و شاگردان در پذیرش یا رد نظر استاد، مختار هستند.
هدف اصلى در این مرحله، تمرین و پرورش قوه استنباط و اجتهاد طلاب است تا آنان در علم فقه، صاحب نظر شوند و بتوانند هر مسئله جدید فقهى را با توجه به منابع چهارگانه احکام: کتاب، سنت، عقل و اجماع حل کنند و به اصطلاح، رد فروع بر اصول کنند. در این دوره دروس فقه و اصول در حد عالى تدریس مى گردد و استاد هنگام تدریس بدون استفاده از کتاب و با بهره گیرى از حافظه به تدریس مشغول مى گردد که به درس خارج شهرت یافته است.
دروس تخصصى
هدف از این دروس - که تحت عنوان رشته هاى تفسیر، کلام، تبلیغ و... شروع شده است - پرورش متخصص، در رشته هاى خاص مورد نیاز حوزه و جامعه است.
دروس جنبى یا عمومى
در حوزه علمیه قم و در بعضى شهرستان ها، همزمان با دوره مقدمات و سطح، درس هایى تحت عنوان عقاید، تفسیر، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، اخلاق و... تعلیم داده مى شود که در رشد فکرى طلاب و گسترش اطلاعات علمى آنها موثر است. این درس‌ها هر چند لازم است ولى مرحله مستقلى در درس‌هاى حوزه محسوب نمى شود.
منابع
