صلوات

صَلَوات، ذکر خاصی است که مسلمانان به وسیله آن برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از خداوند طلب رحمت بیشتر می نمایند. دستور صلوات فرستادن بر پیامبر در آیه ۵۶ سوره احزاب (آیه صلوات) آمده است. در احادیث فضیلت های بسیاری برای صلوات ذکر شده است.

شیعیان مطابق با احادیث وارده آل و خاندان آن حضرت را نیز در این صلوات شریک نموده با جمله دعایی «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحمّدٍ وَ آلِ مُحمّد» صلوات می فرستند.

معنای صلوات

صلوات جمع صلاة از ریشه «ص ل و» به معنی دعا و تبریک و تمجید است و نماز را به جهت این که شامل دعا می‌شود، «صلاة» می‌گویند.

در اصطلاح دینی، درود خاص بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را صلوات می گویند. عبارتی که معمولا شیعیان برای این درود به کار می برند به این صورت است: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد»

در این ذکر از خداوند خواسته می شود که محمد (صلی الله علیه و آله) و آل طاهرینش را مشمول ثنای نیکو و رحمت و برکت و تحیت خود گرداند.

آیه صلوات

در آیه 56 سوره احزاب آمده است:

إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا

خدا و فرشتگانش بر پیامبر صلوات می فرستند ای کسانی که ایمان آورده اید، بر او صلوات فرستید و آنگونه که شایسته است تسلیم او باشید.

علامه طباطبائی در مورد معنای این آیه می گوید: كلمه" صلاة" در اصل به معناى انعطاف بوده، و صلات خدا بر پيغمبر به معناى انعطاف او به وى است، به وسيله رحمتش، و صلات ملائكه او بر آن جناب، انعطاف ايشان است بر وى، به اينكه او را تزكيه نموده و برايش استغفار كنند، و صلات مؤمنين بر او انعطاف ايشان است به وسيله درخواست رحمت براى او.

چگونگی صلوات فرستادن بر پیامبر

سیوطی از عالمان اهل سنت در تفسیر الدر المنثور آورده است: عبد الرزاق، ابن ابى شيبه، احمد، عبد بن حميد، بخارى، مسلم، ابو داوود، ترمذى، نسايى، ابن ماجه، و ابن مردويه، از كعب بن عجره، روايت كرده كه گفت: مردى از رسول خدا (ص) پرسيد: ما سلام كردن به تو را فهميديم كه چگونه است، بفرماييد ببينم صلوات را چگونه بفرستيم؟ فرمود: بگو" اللهم صل على محمد و على آل محمد كما صليت على آل ابراهيم انك حميد مجيد اللهم بارك على محمد و على‏ آل محمد كما باركت على ابراهيم انك حميد مجيد".

علامه طباطبائی پس از نقل این بخش از کتاب در المنثور می گوید:

سيوطى در الدر المنثور غير از اين حديث هجده حديث ديگر آورده، كه همه دلالت دارند بر اينكه بايد" آل" را نيز در صلات اضافه نمود، يعنى بايد گفت: اللهم صل على محمد و آل محمد" و اين روايات را صاحبان سنن، و جوامع حديث، از عده‏‌اى از صحابه رسول خدا (ص) از آن جمله ابن عباس، طلحه، ابو سعيد خدرى، ابو هريرة، ابو مسعود، كعب بن عجره، و على (ع) نقل كرده‏اند، و اما روايات شيعه از حد شمار بيرون است.

فضایل صلوات در روایات

رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «هر کس صد بار بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله صلوات بفرستد، خداوند صد حاجت او را برآورده می‌سازد».

حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «هیچ دعایی به آسمان نمی‌رسد مگر این که دعاکننده بر محمد و آل او صلوات بفرستد».

از يكي از امامان صادق و يا باقر عليهماالسلام نقل شده كه: در قيامت از حيث قدر و منزلت و ارزش، سنگين تر و باارزش تر از صلوات بر محمد و آل محمد نيست و اين كه اعمال يك شخصي در قيامت سنجيده مي شود (اعمال سبك بوده) به طرف خود شخص مايل مي شوند پس حضرت پيامبر صلي الله عليه و آله صلوات آن شخص را (كه صلوات فرستاده بوده) بر روي اعمال او در ميزان مي گذارد و به خاطر آن اعمال، اعمال او سنگين مي شوند.

از امام صادق عليه‎ السلام نقل شده كه فرمودند: دعا همواره پوشيده بوده و به اجابت نمي رسد تا اين كه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود.

امام صادق عليه‎ السلام به اسحاق بن فرّوخ مي فرمايند: اي اسحاق هر كسي 10 مرتبه بر محمد و آل محمد صلي الله عليه و آله صلوات بفرستد، خداوند متعال و ملائكه او بر آن شخص، صد مرتبه درود و رحمت مي فرستند و هر كس بر محمد و آل محمد 100 مرتبه صلوات بفرستد، خداوند و ملائكه اش بر او هزار مرتبه صلوات مي فرستند (حضرت اشاره به آيه دارند كه) آيا قول خدا را نشنيده اي كه «هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَ مَلائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً؛ او (خدا) آن كسي است كه او و ملائكه اش بر شما صلوات مي فرستند تا شما را از ظلمت ها به نور بكشانند و بر مؤمنين خدا رحيم مي باشد».

زمان صلوات

صلوات در هر زمان خوب بوده و باعث ارتباط با ائمه و بالطبع با خدا مي شود، خصوصاً هنگام دعا، شب هاي جمعه، ماه مبارك رمضان و...

منابع

• راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار القلم، چاپ اول، 1412 ق.
• كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، دارالكتب الاسلاميه، چاپ ششم، 1375ش.
• طباطبايى، محمدحسين، تفسير الميزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1374ش.