دانشنامه امیرالمومنین علیه السلام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(گزارش محتوا)
سطر ۵۷: سطر ۵۷:
 
#احمد غلامعلى
 
#احمد غلامعلى
 
#مهدى غلامعلى
 
#مهدى غلامعلى
 +
 +
== گزارش محتوا ==
 +
 +
 +
موسوعة الإمام علي بن أبي‌طالب(ع) في الكتاب و السنة و التاريخ، در سال 1379ش، براى بهره‌گيرى انديشه‌وران عرب‌زبان و پژوهشگران عربى‌دان حوزه و دانشگاه به زيور طبع آراسته گرديد و در مدت‌زمانى كوتاه توجه خردورزان حوزه دين را به خود جلب نمود و مرجع تدوين دانشنامه [[امام على(ع)]] قرار گرفت. همچنين جايزه دوره انتخاب «كتاب سال ولايت» و برخى جوايز و نشان‌هاى علمى - فرهنگى ديگر به آن تعلق گرفت. پس از آن، گروه ترجمه پژوهشكده حوزه و دانشگاه تصميم به ترجمه اين اثر گرفت تا در كمترين زمان ممكن، راه را براى بهره‌گيرى فارسى‌زبانان، اين طلايه‌داران فرهنگ ناب تشيع، از اين اثر بگشايد. نتيجه اين تصميم، انتشار نسخه فارسى اين كتاب با نام دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ در سال 1382ش، بود كه عنوان «ترجمه برگزيده» را در ششمين دوره انتخاب «كتاب سال ولايت» از آن خود كرد<ref>پيشگفتار، ص 7 - 8</ref>
 +
 +
ذكر چند نكته درباره كتاب حاضر ضرورى است:
 +
 +
# اين كتاب كه از تلفيق دو كتاب موسوعة الإمام علي(ع) و دانشنامه [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]]، متناسب با نياز فارسى‌زبانان آماده‌سازى شده است، در واقع ويرايش جديدى از هر دو نسخه عربى و فارسى كتاب را در خود دارد. از مزيت‌هاى اين اثر، مقابله مجدد متن عربى با منابع، اعراب‌گذارى كامل متن عربى، بازنگرى ترجمه و بازبينى ويرايش متن فارسى است. به‌علاوه متن عربى و فارسى در كنار هم عرضه شده است و اين، امكان مطالعه هم‌زمان هر دو متن را براى استفاده‌كنندگان فراهم مى‌سازد.
 +
# از آنجا كه بنا بوده در سال‌هايى كه به نام [[امام على(ع)|مولا على(ع)]] مزين بوده، متن عربى و ترجمه آن هر دو به سرانجام برسد، از مترجمان متعدد، يارى گرفته شده، كه اين كار با همه سودمندى‌اش در بهره‌گيرى از زمان، تنوع سبك را تا اندازه‌اى بر متن فارسى تحميل كرده است؛ البته تلاش شده تا با بهره‌گيرى از كنترل واحد در ويراستارى از آن كاسته شود.
 +
# براى اطمينان بيشتر، ترجمه‌ها توسط افراد ديگرى، غير از مترجمان، با متن اصلى مقابله شده است، تا در صورتى كه كاستى‌اى هست و يا اشتباهى براى مترجم رخ داده، رفع شود. در پايان كار نيز متن آماده‌شده به مؤلف محترم جناب آقاى رى‌شهرى نيز عرضه شده و اصلاحات و تذكرات ايشان در ترجمه مدّ نظر قرار گرفته است.
 +
# پاره‌اى مترجمان در ترجمه آيات قرآنى از ترجمه [[فولادوند، محمدمهدی|دكتر محمدمهدى فولادوند]] و در ترجمه «نهج‌البلاغة» از ترجمه [[شهیدی، جعفر|دكتر سيد جعفر شهيدى]] استفاده كرده‌اند.
 +
# از آنجا كه مقالات و توضيحات مندرج در آغاز و انجام بخش‌ها و فصل‌ها، غالباً به فارسى نوشته شده بودند، مترجمان تنها به بازبينى كلى و در پاره‌اى موارد به هماهنگ‌سازى آنها بسنده كردند.
 +
# در جلد نهم متن عربى، اشعارى از شاعران معروف عرب در وصف اميرمؤمنان آمده است كه در برگردان فارسى، تنها شعر شاعران قرون نخست هجرى (تا اواسط قرن چهارم) ترجمه شد و اشعارى از شاعران فارسى‌زبان، جايگزين ترجمه ساير اشعار گرديد<ref>پيشگفتار، ص 8 - 10</ref>
 +
 +
از آنجا كه اطلاع از محتواى هر جلد از كتاب با مراجعه به فهرست، امكان‌پذير است در اين مجال به ذكر برخى ويژگى‌هاى كتاب بسنده مى‌كنيم:
 +
 +
# در نگارش و تدوين اين دانشنامه ضمن دورى‌گزينى از تكرار و ارجاع به متون همگون، تلاش شده است در عين جامعيت، از افزون‌نگارى اجتناب و بلكه گزيده‌نگارى شود تا كتاب هم خلاصه باشد و هم جامع.
 +
# بهره‌بردارى بسيار گسترده از منابع تاريخى و حديثى فريقين در تبيين شخصيت [[امام على(ع)]] در زمينه هاى مختلف.
 +
# استفاده از منابع معتبر حديثى و تاريخى.
 +
# پژوهشگران سيره علوى در اين دانشنامه با نزديك به هفت هزار متن و نص تاريخى و حديثى درباره على(ع) آشنا خواهند شد. در فصل‌ها و بخش‌ها كوشيده شده است به‌تناسب، تحليل‌ها و نظريه‌هايى طرح گردد و با ارزيابى متون، نكات مهمى در زمينه‌هاى تاريخ و حديث عرضه شود.
 +
# در گزينش عناوين و عرضه متون در ذيل عناوين، به واقعيت‌ها و نيازهاى امروز توجه شده است.
 +
# مطالب و موضوعات به‌گونه‌اى آورده شده است كه همچون يك نمودار درختى، پژوهشگر با نگاهى گذرا به آن، در جريان كلى مسائل كتاب قرار گيرد و با تأمّلى اجمالى مطلوب خود را در آن دريابد.
 +
# براى اينكه پژوهشگر در مراجعه به اين دانشنامه و در دستيابى به مقصود براى مسائلى جزئى نياز به منابع ديگر نداشته باشد و در رسيدن به مطلوب، مسيرى سهل را بپيمايد، در مورد اشخاص، مكان‌ها و نكات مبهم متون، در پانوشت توضيحاتى آمده است و نيز الفاظ دشوارياب متون، شرح شده‌اند و مكان‌هاى تاريخى با نقشه‌هايى گويا كه به‌وسيله متخصصان طراحى شده است، به دقت شناسايى شده‌اند.
 +
# در نقل متون تاريخى و حديثى، اگر متون مورد استناد، از پيامبر خدا و اهل‌بيت(ع) نقل شده باشند، نام آن بزرگواران ياد مى‌شود. در يادكرد پيامبر خدا با جمله «صلى الله عليه و آله» و در يادكرد اهل‌بيت و پيامبران الهى و فرشتگان، با جمله «عليه‌السلام» از آنها تجليل شده است، هرچند در منبع چنين تجليلى نباشد و اگر متون از غير پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع) نقل شده باشند، در آغاز و يا فرجام، فقط به ارائه منبع نقل، بسنده مى‌شود.
 +
# در نگارش دانشنامه، سعى شده است تا ادب علمى - پژوهشى در نهايت دقت رعايت شود. كسى كه تاريخ اسلام را به‌ژرفى نگريسته باشد و آثار مكتوب عالمان نحله‌هاى گوناگون حوزه فرهنگ اسلامى را ديده باشد، مى‌داند كه در ميراث مكتوب آنان تا چه حدى درباره تشيع و قله افراشته آن ستم روا شده است و بالطبع بر پيشواى مجاهدان و مخلصان (على(ع)) نيز چه با كتمان حقايق و چه با وارونه‌سازى تاريخ جفا شده است. اما در نگارش اين مجموعه، در تحليل‌ها، اظهار نظرها، تبيين‌ها و مدخل‌ها، هرگز قلم به ناراستى‌ها و درشت‌گويى‌ها و دشنام‌ها آلوده نشده است<ref>درآمد، ص 41 - 45</ref>
 +
 +
== وضعيت كتاب ==
 +
 +
جلد چهاردهم اين دانشنامه، به «فهرست‌ها و نمايه‌ها» اختصاص دارد كه بر اساس متن فارسى تنظيم شده‌اند: فهرست آيات؛ نمايه‌هاى موضوعى؛ فهرست اعلام؛ فهرست اديان، فرقه‌ها و مذاهب؛ فهرست جمعيت‌ها و قبيله‌ها؛ فهرست مكان‌ها؛ فهرست زمان‌ها؛ فهرست غريب الحديث؛ فهرست اشعار و فهرست منابع و مآخذ.
 +
 +
==پانويس ==
 +
<references />
  
 
== منابع ==
 
== منابع ==
 
*[http://riqh.ac.ir/n3647-e31679-p7.html دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج۱ ]
 
*[http://riqh.ac.ir/n3647-e31679-p7.html دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج۱ ]
 
*[http://darolhadith.ir/n3909-e39504.html معرفی دانش نامه امیرالمومنین علیه السلام بر پایه قرآن و حدیث، حدیث نت]
 
*[http://darolhadith.ir/n3909-e39504.html معرفی دانش نامه امیرالمومنین علیه السلام بر پایه قرآن و حدیث، حدیث نت]
 
+
*ویکی نور
 
==متن کتاب دانشنامه امیرالمومنین (ع)==
 
==متن کتاب دانشنامه امیرالمومنین (ع)==
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/45920/دانشنامه-اميرالمومنين-بر-پايه-قرآن--حديث-و-تاريخ  دانشنامه امیرالمومنین (ع)]
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/45920/دانشنامه-اميرالمومنين-بر-پايه-قرآن--حديث-و-تاريخ  دانشنامه امیرالمومنین (ع)]
سطر ۶۷: سطر ۱۰۰:
 
{{منابع مرجع}}
 
{{منابع مرجع}}
 
[[رده:دائرة المعارف ها]]
 
[[رده:دائرة المعارف ها]]
 +
[[رده:کتابهای با موضوع امام علی علیه السلام]]

نسخهٔ ‏۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۱۳

«دانشنامه اميرالمؤمنين( ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ»، مجموعه ای است که توسط محمد محمدى ری شهرى با همكارى محمدكاظم طباطبايى و محمود طباطبايى‌ نژاد و گروهى از محققين، به زبان عربى- فارسى با ترجمه عبدالهادى مسعودى تأليف شده است.

دانشنامه امیرالمؤمنین.jpg
نویسنده محمد محمدى ری شهرى
موضوع علی بن ابی طالب (ع)
زبان عربی-فارسی
تعداد جلد 12
همکاری محمدکاظم طباطبائی
ترجمه عبدالهادی مسعودی

ترجمه موسوعه امام علی علیه السلام

پس از اینکه موسوعة الإمام على بن أبى طالب عليه السلام فى الكتاب والسنّة والتاريخ در سال ۱۳۷۹ به چاپ رسید، گروه ترجمه پژوهشكده حوزه و دانشگاه آن را به فارسی ترجمه نمود. این کتاب در سال ۱۳۸۲ عنوان «ترجمه برگزيده» را در ششمين دوره انتخاب «كتاب سال ولايت» ، از آنِ خود كرد .

محتوا و سبک کتاب

كتاب با يك پيشگفتار، خلاصه‌اى از سخنان مقام معظم رهبرى در باره كتاب، درآمد و نگاهى به كتاب آغاز شده است. مطالب كتاب در ضمن شانزده بخش و هر بخش مشتمل بر فصولى تدوين شده است. هر فصل، خود، مشتمل بر عناوين متعددى است كه به‌صورت عدد اعشارى مشخص شده است. كل مباحث كتاب نيز در ضمن ۶۶۸۶ شماره ذكر شده است. شيوه ارائه مباحث بدين‌گونه است كه در يك صفحه متن عربى و در صفحه ديگر ترجمه آن ارائه شده است.

دست اندركاران ترجمه و مقابله ترجمه

الف ـ مترجمان

  1. عبد الهادى مسعودى : بخش يكم تا چهارم و بخش شانزدهم
  2. مهدى مهريزى : بخش پنجم تا نيمه بخش ششم
  3. سيّد ابو القاسم حسينى : از نيمه بخش ششم تا پايان آن
  4. جواد محدّثى : بخش هفتم و هشتم
  5. محمّد على سلطانى : بخش نهم تا پانزدهم

ب ـ مقابله گران ترجمه با متن اصلى

  1. سيّد محمّد كاظم طباطبايى
  2. سيّد محمود طباطبايى نژاد
  3. محمّد حسن شيبانى
  4. حميد فرخيّان
  5. سعيدرضا على عسكرى
  6. محمّد على سلطانى
  7. صادق حائرى جم
  8. على شاه عليزاده
  9. محمّد مرادى
  10. على نقى خدايارى
  11. محمّد احسانى فر
  12. ابوالقاسم نادرى
  13. احمد غلامعلى
  14. مهدى غلامعلى

گزارش محتوا

موسوعة الإمام علي بن أبي‌طالب(ع) في الكتاب و السنة و التاريخ، در سال 1379ش، براى بهره‌گيرى انديشه‌وران عرب‌زبان و پژوهشگران عربى‌دان حوزه و دانشگاه به زيور طبع آراسته گرديد و در مدت‌زمانى كوتاه توجه خردورزان حوزه دين را به خود جلب نمود و مرجع تدوين دانشنامه امام على(ع) قرار گرفت. همچنين جايزه دوره انتخاب «كتاب سال ولايت» و برخى جوايز و نشان‌هاى علمى - فرهنگى ديگر به آن تعلق گرفت. پس از آن، گروه ترجمه پژوهشكده حوزه و دانشگاه تصميم به ترجمه اين اثر گرفت تا در كمترين زمان ممكن، راه را براى بهره‌گيرى فارسى‌زبانان، اين طلايه‌داران فرهنگ ناب تشيع، از اين اثر بگشايد. نتيجه اين تصميم، انتشار نسخه فارسى اين كتاب با نام دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ در سال 1382ش، بود كه عنوان «ترجمه برگزيده» را در ششمين دوره انتخاب «كتاب سال ولايت» از آن خود كرد[۱]

ذكر چند نكته درباره كتاب حاضر ضرورى است:

  1. اين كتاب كه از تلفيق دو كتاب موسوعة الإمام علي(ع) و دانشنامه اميرالمؤمنين(ع)، متناسب با نياز فارسى‌زبانان آماده‌سازى شده است، در واقع ويرايش جديدى از هر دو نسخه عربى و فارسى كتاب را در خود دارد. از مزيت‌هاى اين اثر، مقابله مجدد متن عربى با منابع، اعراب‌گذارى كامل متن عربى، بازنگرى ترجمه و بازبينى ويرايش متن فارسى است. به‌علاوه متن عربى و فارسى در كنار هم عرضه شده است و اين، امكان مطالعه هم‌زمان هر دو متن را براى استفاده‌كنندگان فراهم مى‌سازد.
  2. از آنجا كه بنا بوده در سال‌هايى كه به نام مولا على(ع) مزين بوده، متن عربى و ترجمه آن هر دو به سرانجام برسد، از مترجمان متعدد، يارى گرفته شده، كه اين كار با همه سودمندى‌اش در بهره‌گيرى از زمان، تنوع سبك را تا اندازه‌اى بر متن فارسى تحميل كرده است؛ البته تلاش شده تا با بهره‌گيرى از كنترل واحد در ويراستارى از آن كاسته شود.
  3. براى اطمينان بيشتر، ترجمه‌ها توسط افراد ديگرى، غير از مترجمان، با متن اصلى مقابله شده است، تا در صورتى كه كاستى‌اى هست و يا اشتباهى براى مترجم رخ داده، رفع شود. در پايان كار نيز متن آماده‌شده به مؤلف محترم جناب آقاى رى‌شهرى نيز عرضه شده و اصلاحات و تذكرات ايشان در ترجمه مدّ نظر قرار گرفته است.
  4. پاره‌اى مترجمان در ترجمه آيات قرآنى از ترجمه دكتر محمدمهدى فولادوند و در ترجمه «نهج‌البلاغة» از ترجمه دكتر سيد جعفر شهيدى استفاده كرده‌اند.
  5. از آنجا كه مقالات و توضيحات مندرج در آغاز و انجام بخش‌ها و فصل‌ها، غالباً به فارسى نوشته شده بودند، مترجمان تنها به بازبينى كلى و در پاره‌اى موارد به هماهنگ‌سازى آنها بسنده كردند.
  6. در جلد نهم متن عربى، اشعارى از شاعران معروف عرب در وصف اميرمؤمنان آمده است كه در برگردان فارسى، تنها شعر شاعران قرون نخست هجرى (تا اواسط قرن چهارم) ترجمه شد و اشعارى از شاعران فارسى‌زبان، جايگزين ترجمه ساير اشعار گرديد[۲]

از آنجا كه اطلاع از محتواى هر جلد از كتاب با مراجعه به فهرست، امكان‌پذير است در اين مجال به ذكر برخى ويژگى‌هاى كتاب بسنده مى‌كنيم:

  1. در نگارش و تدوين اين دانشنامه ضمن دورى‌گزينى از تكرار و ارجاع به متون همگون، تلاش شده است در عين جامعيت، از افزون‌نگارى اجتناب و بلكه گزيده‌نگارى شود تا كتاب هم خلاصه باشد و هم جامع.
  2. بهره‌بردارى بسيار گسترده از منابع تاريخى و حديثى فريقين در تبيين شخصيت امام على(ع) در زمينه هاى مختلف.
  3. استفاده از منابع معتبر حديثى و تاريخى.
  4. پژوهشگران سيره علوى در اين دانشنامه با نزديك به هفت هزار متن و نص تاريخى و حديثى درباره على(ع) آشنا خواهند شد. در فصل‌ها و بخش‌ها كوشيده شده است به‌تناسب، تحليل‌ها و نظريه‌هايى طرح گردد و با ارزيابى متون، نكات مهمى در زمينه‌هاى تاريخ و حديث عرضه شود.
  5. در گزينش عناوين و عرضه متون در ذيل عناوين، به واقعيت‌ها و نيازهاى امروز توجه شده است.
  6. مطالب و موضوعات به‌گونه‌اى آورده شده است كه همچون يك نمودار درختى، پژوهشگر با نگاهى گذرا به آن، در جريان كلى مسائل كتاب قرار گيرد و با تأمّلى اجمالى مطلوب خود را در آن دريابد.
  7. براى اينكه پژوهشگر در مراجعه به اين دانشنامه و در دستيابى به مقصود براى مسائلى جزئى نياز به منابع ديگر نداشته باشد و در رسيدن به مطلوب، مسيرى سهل را بپيمايد، در مورد اشخاص، مكان‌ها و نكات مبهم متون، در پانوشت توضيحاتى آمده است و نيز الفاظ دشوارياب متون، شرح شده‌اند و مكان‌هاى تاريخى با نقشه‌هايى گويا كه به‌وسيله متخصصان طراحى شده است، به دقت شناسايى شده‌اند.
  8. در نقل متون تاريخى و حديثى، اگر متون مورد استناد، از پيامبر خدا و اهل‌بيت(ع) نقل شده باشند، نام آن بزرگواران ياد مى‌شود. در يادكرد پيامبر خدا با جمله «صلى الله عليه و آله» و در يادكرد اهل‌بيت و پيامبران الهى و فرشتگان، با جمله «عليه‌السلام» از آنها تجليل شده است، هرچند در منبع چنين تجليلى نباشد و اگر متون از غير پيامبر(ص) و اهل‌بيت(ع) نقل شده باشند، در آغاز و يا فرجام، فقط به ارائه منبع نقل، بسنده مى‌شود.
  9. در نگارش دانشنامه، سعى شده است تا ادب علمى - پژوهشى در نهايت دقت رعايت شود. كسى كه تاريخ اسلام را به‌ژرفى نگريسته باشد و آثار مكتوب عالمان نحله‌هاى گوناگون حوزه فرهنگ اسلامى را ديده باشد، مى‌داند كه در ميراث مكتوب آنان تا چه حدى درباره تشيع و قله افراشته آن ستم روا شده است و بالطبع بر پيشواى مجاهدان و مخلصان (على(ع)) نيز چه با كتمان حقايق و چه با وارونه‌سازى تاريخ جفا شده است. اما در نگارش اين مجموعه، در تحليل‌ها، اظهار نظرها، تبيين‌ها و مدخل‌ها، هرگز قلم به ناراستى‌ها و درشت‌گويى‌ها و دشنام‌ها آلوده نشده است[۳]

وضعيت كتاب

جلد چهاردهم اين دانشنامه، به «فهرست‌ها و نمايه‌ها» اختصاص دارد كه بر اساس متن فارسى تنظيم شده‌اند: فهرست آيات؛ نمايه‌هاى موضوعى؛ فهرست اعلام؛ فهرست اديان، فرقه‌ها و مذاهب؛ فهرست جمعيت‌ها و قبيله‌ها؛ فهرست مكان‌ها؛ فهرست زمان‌ها؛ فهرست غريب الحديث؛ فهرست اشعار و فهرست منابع و مآخذ.

پانويس

  1. پيشگفتار، ص 7 - 8
  2. پيشگفتار، ص 8 - 10
  3. درآمد، ص 41 - 45

منابع

متن کتاب دانشنامه امیرالمومنین (ع)

دانشنامه امیرالمومنین (ع)

منابع مرجع
دائره المعارف ها * دانشنامه جهان اسلام * دائرة المعارف بزرگ اسلامی * دائرة المعارف قرآن کریم * دانشنامه فرهنگ فاطمی * دانشنامه امام حسین علیه السلام * دانشنامه امیرالمومنین علیه السلام * دانشنامه قرآن و حدیث * دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی * دایرة المعارف فارسی
فرهنگ های تخصصی *فرهنگ قرآن * فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام * فرهنگ عاشورا * قاموس قرآن * نثر طوبی * سفینه البحار
واژه نامه ها * المنجد * تاج العروس * جمهرة اللغة * قاموس المحیط * لسان العرب * مجمع البحرین * مفردات قرآن راغب * معجم مقاییس اللغة
سرگذشت نامه ها *ريحانة الادب * روضات الجنات * طبقات اعلام الشیعه‌ * اعیان الشیعه * مجالس المؤمنین * گلشن ابرار * ستارگان حرم * اثر آفرینان
کتابشناسی ها * الذریعه الی تصانیف الشیعه * کشف الظنون * الفهرست ابن ندیم * فهرست کتاب های چاپی فارسی
منابع مرجع الکترونیکی * ویکی شیعه * دانشنامه اسلامی