حسن بن سهل

منبع: نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام

مرگ حسن بن سهل - سال 235 هجري قمري/ 25 ذوالقعده

حسن بن سهل، برادر فضل بن سهل وزير و كارپرداز اصلي حكومت مأمون عباسي در پيروزي مأمون بر برادرش امين در سال 198 قمري، نقش مهمي بر عهده داشت. و پس از شكست امين و كشته شدن وي در بغداد، حكومت عراق، حجاز و بيشتر مناطق اسلامي را از طرف مأمون عباسی و وزيرش فضل بن سهل، از آن خود كرد و پس از ترور برادرش فضل بن سهل در حمام سرخس در هنگام بازگشت مأمون عباسي از خراسان به عراق، نه تنها از قدرت وي كاسته نشد بلكه بر قدرت و نفوذش در دربار مأمون افزوده گرديد. به ويژه هنگامي كه مأمون با دخترش پوران در سال 210 قمري ازدواج كرد.

وي در هنگام مرگ مأمون در سال 218 قمري زنده بود و پس از آن نيز هفده سال زندگي كرد و روزگار خلافت معتصم، واثق و متوكل را نيز درك كرد و سرانجام در روزگار متوكل عباسي دهمين خليفه عباسیان در سامرا، به خاطر نوشيدن بيش از حد دارو در بامداد روز پنج‌شنبه، بيست و پنجم ذی القعده سال 235 قمري درگذشت و به هنگام دفن وي، طلبكارانش اجتماع نموده و مانع دفن او و درخواست طلبكاري خويش پيش از دفنش گرديدند و يك وضعيت ناخوشايندي به وجود آمد. ولي با پادرمياني يحيي بن خاقان برادر فتح بن خاقان، كارپرداز اصلي متوكل و ابراهيم بن عتاب و مردي به نام برغوث، اين مشكل حل شد و بدن حسن بن سهل دفن گرديد.

حسن بن سهل، علاوه بر فرماندهي نظامي و مديريت سياسي و زمامداري، از علم و دانش نيز برخوردار بود. گفته شده است كه وي كتاب "جاويدان خرد" را كه حكماي قديم ايران براي هوشنگ شاه فرزند كيومرث، دومين پادشاه پيشدادي ايران نوشته بودند، براي مأمون عباسي به عربي ترجمه و تلخيص كرد و ابوعلي بن مسكويه رازي، آن را در مقدمه كتابش "آداب عرب و فارس" آورده است.