ثابت نحوی
ابوالحسين ثابت بن اسلم بن عبدالوهاب حلبي نحوي، از فقهاي بزرگ شيعه در قرن پنجم قمري است. از زمان و مكان تولد او اطلاع دقيقي در دست نيست ولي با توجه به انتساب او به شهر حلب و اقامت او در آن شهر، وي را از اهالي اين شهر دانسته‌اند.
گرچه در فقه شيعه در زمان خود شهرت داشت، در كتب رجال شيعه مطلبي درباره او نيامده است. وي از بزرگان و دانشمندان علم نحو محسوب مي‌شد و كتابي در تعليل قرائت عاصم كه قرائت قوم قريش بوده، نوشته است.
ثابت تصدّي كتابخانه صوفيه را داشت. اين كتابخانه در قرن 5 ق. يكي از بزرگ‌ترين و قديمي‌ترين كتابخانه‌هاي مساجد در شهر حلب بود كه در كنار مسجد بزرگ اموي قرار داشت و در اواخر دوره حكومت بني‌اميه ساخته شد. در حدود ده هزار جلد از مجموعه اين كتابخانه، اهدايي سيف‌الدوله حمداني (357 ق.) بود و از اين رو به كتابخانه سيف‌الدوله نيز شهرت داشت. ابي‌الصلاح تقي بن نجم حلبي يكي از شاگردان ثابت، پس از مرگ وي تصدي كتابخانه را بر عهده گرفت.
ثابت كتابي در پيدايش، آغاز دعوت و معايب اسماعيليه نوشت و به همين سبب به دستور خليفه فاطمي وقت، مستنصربالله او را به مصر فرستادند و در سال 460ق. به دستور مستنصر در مصر به دار آويخته شد. كتابخانه صوفيه حلب به سبب خودخواهي و لجاجت مستنصر، پس از مرگ ثابت نحوي به آتش كشيده شد؛ زيرا احتمال مي‌رفت كه با تصدّي ثابت، كتاب‌هاي ضداسماعيلي در آن نگهداري شده باشد.
منابع
- دائره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی، مدخل "ثابت نحوي" از مژده كمالي‌فرد، بازیابی: 9 مرداد 1392.
