منابع و پی نوشتهای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ابوالحسن اشعری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
'''اَشْعَری‌، ابوالحسن'''‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ بن‌ اسحاق‌ (260-324ق‌/ 874 -936م‌متكلم‌ نامدار و بنیان‌گذار مكتبى‌ در عقاید اسلامى‌ كه‌ پیروانش‌ اشاعره‌ خوانده‌ شده‌اند.  
+
{{خوب}}
 +
'''«ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ اَشْعَری‌»''' (۲۶۰-۳۲۴ ق‌متکلم‌ نامدار مسلمان در قرن چهارم هجری است. او بنیان‌گذار مکتبى‌ در عقاید اسلامى‌ بود که حد وسط بین عقیده اهل حدیث و مکتب [[معتزله|اعتزال]] ‌است و پیروانش‌ [[اشاعره|اشاعره‌]] خوانده‌ شده‌اند. کتاب «[[مقالات الاسلامیین (کتاب)|مقالات‌ الاسلامیین‌]]» مهمترین‌ اثر اشعری‌ در موضوع‌ [[فرقه‌های اسلامی|فرقه‌های‌ اسلامى‌]] است‌. 
 +
{{شناسنامه عالم
 +
|نام شخصیت =
 +
|نام کامل = ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ اشعری‌
 +
|تصویر=
 +
|زادروز = ۲۶۰ قمری
 +
|زادگاه = [[بصره]]
 +
|وفات = ۳۲۴ قمری
 +
|مدفن = [[بغداد]]
 +
|اساتید = ابوعلی جُبّائی، ابواسحاق مروزی، ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = [[مقالات الاسلامیین (کتاب)|مقالات‌ الاسلامیین‌]]، الابانة عن‌ اصول‌ الدیانة، اللمع‌ فى‌ الرد على‌ اهل‌ الزَیغ‌ و البدع‌، رسالة فى‌ استحسان‌ الخوض‌ فى‌ علم‌ الکلام‌، رسالة الثغر، رسالة الایمان‌،...
 +
}}
 +
==زندگی‌نامه==
 +
ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ بن‌ اسحاق‌ اشعری‌ از دودمان‌ [[ابوموسی اشعری|ابوموسى‌ اشعری‌]]، [[صحابی|صحابى]] معروف‌ [[پیامبر اسلام|پیامبر]] (صلی الله علیه وآله) بود. او در [[بصره]] متولد شد و سالهای نخست زندگی را نیز در بصره گذراند.  
  
== ولادت و نسب ==
+
اشعری‌ در بصره، به درس ابوعلی جُبّائی (م، ۳۰۳ ق)، متکلم بزرگ [[معتزله|معتزلی]]، که مدرسه‌اش معتبرترین حوزۀ درس [[کلام]] به شمار می‌آمد، راه یافت. همچنین در حلقۀ درس فقیه معروف [[شافعی]]، ابواسحاق مروزی (م، ۳۴۰ ق) حاضر شد و نزد او [[فقه]] آموخت و او نیز کلام را از اشعری فرامی‌گرفت. و از ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری، محمد بن یعقوب مُقری و عبدالرحمان بن خَلَف ضَبّی [[حدیث]] شنید.  
ابوالحسن‌اشعری‌ از دودمان‌ ابوموسى‌اشعری‌(ه م‌) صحابى‌معروف‌ پیامبر(ص‌) بود. او در بصره متولد شد و سالهای نخست زندگی را نیز در بصره گذراند.  
 
  
== مذهب کلامی ابوالحسن اشعری ==
+
مهم‌ترین واقعه در زندگی اشعری تحول عمیقی بود که در اندیشۀ او روی داد. وی تا دیرزمان بر مذهب اعتزال بود و با استادش، ابوعلی جبائی، پیوندی نزدیک داشت و حتى گفته شده است که ۴۰ سال ملازمت جبائی را کرد، اما سرانجام پس از درگذشت استاد در سال ۳۰۵ ق. به رد و انکار این مذهب برخاست.
پدرش از ]اصحاب حدیث[ بود. ابوالحسن نیز در آغاز بر مذهب اهل حدیث بود ولی به دلایلی گرایش به مکتب معتزلیان پیدا کرد. او سالها از عقاید معتزله حمایت می کرد و با ابوعلى‌ جبایى که از معتزلیان سرشناس بود رابطه نزدیک داشت اما ‌تحولی در اندیشه او پیدا شد و از مکتب معتزله رویگردان شد و به دفاع از اهل حدیث پرداخت.  
 
  
درباره رویگردانی او از معتزله گفته اند  وقوع‌ چند مناظره‌ میان‌ او و استادش‌ ابوعلى‌ جبایى‌ است‌ كه‌ همة این‌ مناظره‌ها با غلبة اشعری‌ پایان‌ رسید دلیل اصلی این رویگردانی بوده است.  
+
دربارۀ روی‌گردانی او از اعتزال، روایات گوناگونی وجود دارد و قدیم‌ترین آنها از [[ابن ندیم]] است که می‌گوید وی روز جمعه‌ای در [[مسجد جامع]] بصره با صدای رسا خود را معرفی کرد و اعلام داشت که من معتقد بوده‌ام که [[قرآن کریم]] مخلوق است و [[خداوند]] رؤیت نمی‌شود و افعال بد آدمیان مخلوق خود ایشان است. اکنون [[توبه]] کرده‌ام، [[معتزله]] را مردود می‌شمارم و عیب و رسوایی ایشان را برملا می‌سازم. علت دیگر روی‌گردانی او از معتزله را وقوع چند مناظره میان وی و استادش، ابوعلی جبائی، نقل کرده و گفته‌اند که همۀ این مناظره‌ها با غلبۀ اشعری پایان یافت. با همۀ اینها، شواهد نشان می‌دهند که گسستن او از مذهب اعتزال تدریجی بوده است.
  
او پس از رویگرانی از عقاید معتزله با آگاهى‌ كافى‌ از روش‌ و مبانى‌ معتزله‌ و مهارتى‌ كه‌ در فن‌ مناظره‌ داشت‌، به‌ رد ایشان‌ كمر بست
+
اشعری در فروع [[فقه]] تابع مذهب [[شافعی]] بود، ولی در اثبات عقاید دینی خود با وجود نهیِ اصحاب سنّت و حدیث، ادلۀ کلامی را به کار برد و اصول آن را با عقاید اهل سنّت و جماعت وفق داد. برخلاف معتزله، معتقد به قِدَم قرآن، تفاوت بین ذات و صفات خدا و ضرورت رؤیت خداوند در [[آخرت]] شد. 
  
== جایگاه اشعری در میان اهل سنت ==
+
قیام‌ اشعری‌ به‌ دفاع‌ از عقاید [[اهل سنت|اهل‌ سنت‌ و جماعت‌]]، اعجاب‌ و ارادت‌ آنان‌ را به‌ او برانگیخت‌، تا جایى‌ که‌ برخى‌ در ذکر مناقب‌ او به‌ نقل‌ روایاتى‌ از این‌ دست‌ پرداختند که‌ [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم‌]] (ص‌) فضایل‌ بسیاری‌ برای‌ خاندان‌ [[ابوموسی اشعری|ابوموسى‌ اشعری‌]] برشمرده‌، و این‌ مایه‌ تکریم‌ در حق‌ این‌ خاندان‌ را به‌ پیش‌گویى‌ پیامبر (ص‌) و بشارت‌ او به‌ ظهور ابوالحسن‌ اشعری‌ تأویل‌ کرده اند. در اغلب‌ این‌ ستایشها چهره‌ای‌ از اشعری‌ به‌ عنوان‌ مصلح‌ دین‌ و «ناصر السنة» ترسیم‌ شده‌ است‌، چنانکه‌ بر پایه حدیثى‌ مشهور که‌ خبر از احیای‌ [[شریعت|شریعت‌]] در رأس‌ هر قرن‌ مى‌دهد، اشعری‌ مصداق‌ بارز تجدید شریعت‌ در آغاز سده ۴ قمری دانسته‌ شده‌ است‌.  
قیام‌ اشعری‌ به‌ دفاع‌ از عقاید اهل‌ سنت‌ و جماعت‌ اعجاب‌ و ارادت‌ آنان‌ را به‌ او برانگیخت‌، تا جایى‌ كه‌ برخى‌ در ذكر مناقب‌ او به‌ نقل‌ روایاتى‌ از این‌ دست‌ پرداختند كه‌ پیامبر اكرم‌ (ص‌) فضایل‌ بسیاری‌ برای‌ خاندان‌ ابوموسى‌ اشعری‌ برشمرده‌، و این‌ مایه‌ تكریم‌ در حق‌ این‌ خاندان‌ را به‌ پیش‌گویى‌ پیامبر(ص‌) و بشارت‌ او به‌ ظهور ابوالحسن‌ اشعری‌ تأویل‌. در اغلب‌ این‌ ستایشها چهره‌ای‌ از اشعری‌ به‌ عنوان‌ مصلح‌ دین‌ و «ناصر السنة» ترسیم‌ شده‌ است‌، چنانكه‌ بر پایة حدیثى‌ مشهور كه‌ خبر از احیای‌ شریعت‌ در رأس‌ هر قرن‌ مى‌دهد، اشعری‌ مصداق‌ بارز تجدید شریعت‌ در آغاز سدة 4 ق‌ دانسته‌ شده‌ است‌.  
 
  
= آثار =
+
اما مکتب اشعری در میان غیرمعتزله هم مخالفانی داشت و برخی شواهد نشان می‌دهد که اشعری از زمان حیات نیز با برخی از این‌گونه مخالفتها روبه‌رو بوده است. در تاریخ عقاید اسلامی، برخورد انتقادی گروههای غیرمعتزلی با تفکر اشعری دو وجه داشت: نخست، مخالفت با روش عقلانی او از جانب برخی اصحاب حدیث که علم کلام و نظر را [[بدعت]] می‌شمردند، و دیگر، برخی آراء خاص وی در مسائلی چون کلام الٰهی که مورد ستیز تعصب‌آمیز برخی فرقه‌های اهل تشبیه بوده است.
آنچه‌ از نوشته‌های‌ اشعری‌ بر جای‌ مانده‌ است‌، بخش‌ اندكى‌ از آثار پرشمار اوست‌. از آن جمله است:
 
  
1. الابانة عن‌ اصول‌ الدیانة،
+
ابوالحسن اشعری‌ سرانجام در [[بغداد]] درگذشت‌. در بیشتر منابع‌، تاریخ‌ وفات‌ او در فاصله سالهای‌ ۳۲۰ و ۳۳۰ قمری ذکر شده‌ است‌. مدفن‌ او در بغداد، میان‌ کرخ‌ و باب‌ بصره‌ واقع‌ است‌. به گقپفته [[ابن عساکر|ابن‌عساکر]]، مقبره او بارها مورد تعرض‌ [[حنبلی|حنابله]] افراطى‌ قرار گرفته‌ است. 
  
كتابى‌ مختصر به‌ سیاق‌ عقیده‌نامه‌ها كه‌ شهرت‌ فراوان‌ دارد.
+
=آثار و تألیفات=
 +
آنچه‌ از نوشته‌های‌ اشعری‌ بر جای‌ مانده‌ است‌، بخش‌ اندکى‌ از آثار پرشمار اوست‌. از آن جمله است:
  
2. اللمع‌ فى‌ الرد على‌ اهل‌ الزَیغ‌ و البدع‌
+
#[[مقالات الاسلامیین (کتاب)|مقالات‌ الاسلامیین‌ و اختلاف‌ المصلین‌]]: بزرگ‌ترین‌ اثر بازمانده اشعری‌، و کتابى‌ مهم‌ در موضوع‌ [[فرقه‌های اسلامی|فرقه‌های‌ اسلامى‌]] و آراء مختلف‌ [[علم کلام|کلامى‌]] است‌. این‌ اثر را باید کهن‌ترین‌ و معتبرترین‌ منبع‌ موجود در زمینه تاریخ‌ عقاید اسلامى‌ محسوب‌ کرد.
 +
#الابانة عن‌ اصول‌ الدیانة: کتابى‌ مختصر به‌ سیاق‌ عقیده‌نامه‌ها که‌ شهرت‌ فراوان‌ دارد.
 +
#اللمع‌ فى‌ الرد على‌ اهل‌ الزَیغ‌ و البدع‌: اثر عمده‌ای‌ است‌ که‌ در زمینة آراء و براهین‌ کلامى‌ او بر جای‌ مانده‌ است‌.
 +
#رسالة فى‌ استحسان‌ الخوض‌ فى‌ علم‌ الکلام‌: در دفاع‌ از جایز بودن‌ [[علم کلام|علم‌ کلام‌]] و بحث‌ و نظر عقلى‌ در [[دین|دین‌]]. البته برخى‌ محققان‌ به‌ دلایلى‌ انتساب‌ آن‌ را به‌ وی‌ مسلم‌ نشمرده‌اند.
 +
#رسالة کتب‌ بها الى‌ اهل‌ الثغر، یا رسالة الثغر: که‌ آن‌ را در پاسخ‌ به‌ نامه مردم‌ ثغر در باب‌ الابواب‌ (دربند، شهری‌ در ناحیه شرق‌ قفقاز) دربارة عقاید [[اهل سنت|اهل‌ سنت‌]] در موضوعات‌ مختلف‌ نوشته‌ است‌.
 +
#رسالة الایمان‌: نوشته‌ای‌ کوتاه‌ که‌ اشبیتا آن‌ را در کتاب‌ خود «درباره تاریخ‌ اشعری‌» به‌ چاپ‌ رسانده‌ است‌.
  
اثر عمده‌ای‌ است‌ كه‌ در زمینة آراء و براهین‌ كلامى‌ او بر جای‌ مانده‌ است‌.
+
==منابع==
 
 
3. مقالات‌ الاسلامیین‌ و اختلاف‌ المصلین‌، بزرگ‌ترین‌ اثر بازماندة اشعری‌، و كتابى‌ مهم‌ در موضوع‌ فرقه‌های‌ اسلامى‌ و آراء مختلف‌ كلامى‌ است‌. این‌ اثر را باید كهن‌ترین‌ و معتبرترین‌ منبع‌ موجود در زمینة تاریخ‌ عقاید اسلامى‌ محسوب‌ كرد.
 
 
 
4. رسالة فى‌ استحسان‌ الخوض‌ فى‌ علم‌ الكلام‌، در دفاع‌ از جایز بودن‌ علم‌ كلام‌ و بحث‌ و نظر عقلى‌ در دین‌. البته برخى‌ محققان‌ نیز به‌ دلایلى‌ انتساب‌ آن‌ را به‌ وی‌ مسلم‌ نشمرده‌اند
 
 
 
5. رسالة كتب‌ بها الى‌ اهل‌ الثغر، یا رسالة الثغر، كه‌ آن‌ را در پاسخ‌ به‌ نامة مردم‌ ثغر در باب‌ الابواب‌ (دربند، شهری‌ در ناحیة شرق‌ قفقاز) دربارة عقاید اهل‌ سنت‌ و جماعت‌ در موضوعات‌ مختلف‌ نوشته‌ است‌.
 
 
 
6. رسالة الایمان‌، نوشته‌ای‌ كوتاه‌ كه‌ اشبیتا آن‌ را در كتاب‌ خود «دربارة تاریخ‌ اشعری‌» به‌ چاپ‌ رسانده‌ است‌
 
 
 
== وفات ==
 
اشعری‌ در بغداد درگذشت‌. در بیشتر منابع‌ تاریخ‌ وفات‌ او در فاصلة سالهای‌ 320 و 330ق‌ ذكر شده‌ است‌. مدفن‌ او در بغداد، میان‌ كرخ‌ و باب‌ بصره‌ واقع‌ است‌. ابن‌عساكر كه‌ خود به‌ آنجا رفته‌، مى‌گوید بارها مقبرة او مورد تعرض‌ حنابلة افراطى‌ قرار گرفته‌ است. ‌
 
<br />
 
 
 
== منابع ==
 
<nowiki>*</nowiki> برگرفته از مقاله ابوالحسن اشعری دائره المعارف بزرگ اسلامی
 
<br />
 
  
==پانویس==
+
*[https://www.cgie.org.ir/fa/article/230674/%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D8%8C-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86 "ابوالحسن اشعری"، دائرة المعارف بزرگ اسلامی].
{{پانویس}}
+
*"شیخ ابوالحسن اشعرى و بازنگرى در عقاید اهل حدیث"، جعفر سبحانی، فصلنامه کلام اسلامی.
  
==پیوند==
+
==پیوندها==
'''[[اشاعره]]'''
 
  
==منابع==
+
*'''[[اشاعره]]'''
علی ربانی گلپایگانی، فرق و مذاهب كلامى
+
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده=دارد
 +
}}
 +
[[رده:علمای قرن چهارم]]
 +
[[رده:متکلمان]]
  
[[رده:فرقه های کلامی]]
+
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
[[رده:شخصیت ها]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۹

«ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ اَشْعَری‌» (۲۶۰-۳۲۴ ق‌)، متکلم‌ نامدار مسلمان در قرن چهارم هجری است. او بنیان‌گذار مکتبى‌ در عقاید اسلامى‌ بود که حد وسط بین عقیده اهل حدیث و مکتب اعتزال ‌است و پیروانش‌ اشاعره‌ خوانده‌ شده‌اند. کتاب «مقالات‌ الاسلامیین‌» مهمترین‌ اثر اشعری‌ در موضوع‌ فرقه‌های‌ اسلامى‌ است‌.

نام کامل ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ اشعری‌
زادروز ۲۶۰ قمری
زادگاه بصره
وفات ۳۲۴ قمری
مدفن بغداد

Line.png

اساتید

ابوعلی جُبّائی، ابواسحاق مروزی، ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری،...


آثار

مقالات‌ الاسلامیین‌، الابانة عن‌ اصول‌ الدیانة، اللمع‌ فى‌ الرد على‌ اهل‌ الزَیغ‌ و البدع‌، رسالة فى‌ استحسان‌ الخوض‌ فى‌ علم‌ الکلام‌، رسالة الثغر، رسالة الایمان‌،...

زندگی‌نامه

ابوالحسن‌ على‌ بن‌ اسماعیل‌ بن‌ اسحاق‌ اشعری‌ از دودمان‌ ابوموسى‌ اشعری‌، صحابى معروف‌ پیامبر (صلی الله علیه وآله) بود. او در بصره متولد شد و سالهای نخست زندگی را نیز در بصره گذراند.

اشعری‌ در بصره، به درس ابوعلی جُبّائی (م، ۳۰۳ ق)، متکلم بزرگ معتزلی، که مدرسه‌اش معتبرترین حوزۀ درس کلام به شمار می‌آمد، راه یافت. همچنین در حلقۀ درس فقیه معروف شافعی، ابواسحاق مروزی (م، ۳۴۰ ق) حاضر شد و نزد او فقه آموخت و او نیز کلام را از اشعری فرامی‌گرفت. و از ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری، محمد بن یعقوب مُقری و عبدالرحمان بن خَلَف ضَبّی حدیث شنید.

مهم‌ترین واقعه در زندگی اشعری تحول عمیقی بود که در اندیشۀ او روی داد. وی تا دیرزمان بر مذهب اعتزال بود و با استادش، ابوعلی جبائی، پیوندی نزدیک داشت و حتى گفته شده است که ۴۰ سال ملازمت جبائی را کرد، اما سرانجام پس از درگذشت استاد در سال ۳۰۵ ق. به رد و انکار این مذهب برخاست.

دربارۀ روی‌گردانی او از اعتزال، روایات گوناگونی وجود دارد و قدیم‌ترین آنها از ابن ندیم است که می‌گوید وی روز جمعه‌ای در مسجد جامع بصره با صدای رسا خود را معرفی کرد و اعلام داشت که من معتقد بوده‌ام که قرآن کریم مخلوق است و خداوند رؤیت نمی‌شود و افعال بد آدمیان مخلوق خود ایشان است. اکنون توبه کرده‌ام، معتزله را مردود می‌شمارم و عیب و رسوایی ایشان را برملا می‌سازم. علت دیگر روی‌گردانی او از معتزله را وقوع چند مناظره میان وی و استادش، ابوعلی جبائی، نقل کرده و گفته‌اند که همۀ این مناظره‌ها با غلبۀ اشعری پایان یافت. با همۀ اینها، شواهد نشان می‌دهند که گسستن او از مذهب اعتزال تدریجی بوده است.

اشعری در فروع فقه تابع مذهب شافعی بود، ولی در اثبات عقاید دینی خود با وجود نهیِ اصحاب سنّت و حدیث، ادلۀ کلامی را به کار برد و اصول آن را با عقاید اهل سنّت و جماعت وفق داد. برخلاف معتزله، معتقد به قِدَم قرآن، تفاوت بین ذات و صفات خدا و ضرورت رؤیت خداوند در آخرت شد.

قیام‌ اشعری‌ به‌ دفاع‌ از عقاید اهل‌ سنت‌ و جماعت‌، اعجاب‌ و ارادت‌ آنان‌ را به‌ او برانگیخت‌، تا جایى‌ که‌ برخى‌ در ذکر مناقب‌ او به‌ نقل‌ روایاتى‌ از این‌ دست‌ پرداختند که‌ پیامبر اکرم‌ (ص‌) فضایل‌ بسیاری‌ برای‌ خاندان‌ ابوموسى‌ اشعری‌ برشمرده‌، و این‌ مایه‌ تکریم‌ در حق‌ این‌ خاندان‌ را به‌ پیش‌گویى‌ پیامبر (ص‌) و بشارت‌ او به‌ ظهور ابوالحسن‌ اشعری‌ تأویل‌ کرده اند. در اغلب‌ این‌ ستایشها چهره‌ای‌ از اشعری‌ به‌ عنوان‌ مصلح‌ دین‌ و «ناصر السنة» ترسیم‌ شده‌ است‌، چنانکه‌ بر پایه حدیثى‌ مشهور که‌ خبر از احیای‌ شریعت‌ در رأس‌ هر قرن‌ مى‌دهد، اشعری‌ مصداق‌ بارز تجدید شریعت‌ در آغاز سده ۴ قمری دانسته‌ شده‌ است‌.

اما مکتب اشعری در میان غیرمعتزله هم مخالفانی داشت و برخی شواهد نشان می‌دهد که اشعری از زمان حیات نیز با برخی از این‌گونه مخالفتها روبه‌رو بوده است. در تاریخ عقاید اسلامی، برخورد انتقادی گروههای غیرمعتزلی با تفکر اشعری دو وجه داشت: نخست، مخالفت با روش عقلانی او از جانب برخی اصحاب حدیث که علم کلام و نظر را بدعت می‌شمردند، و دیگر، برخی آراء خاص وی در مسائلی چون کلام الٰهی که مورد ستیز تعصب‌آمیز برخی فرقه‌های اهل تشبیه بوده است.

ابوالحسن اشعری‌ سرانجام در بغداد درگذشت‌. در بیشتر منابع‌، تاریخ‌ وفات‌ او در فاصله سالهای‌ ۳۲۰ و ۳۳۰ قمری ذکر شده‌ است‌. مدفن‌ او در بغداد، میان‌ کرخ‌ و باب‌ بصره‌ واقع‌ است‌. به گقپفته ابن‌عساکر، مقبره او بارها مورد تعرض‌ حنابله افراطى‌ قرار گرفته‌ است.

آثار و تألیفات

آنچه‌ از نوشته‌های‌ اشعری‌ بر جای‌ مانده‌ است‌، بخش‌ اندکى‌ از آثار پرشمار اوست‌. از آن جمله است:

  1. مقالات‌ الاسلامیین‌ و اختلاف‌ المصلین‌: بزرگ‌ترین‌ اثر بازمانده اشعری‌، و کتابى‌ مهم‌ در موضوع‌ فرقه‌های‌ اسلامى‌ و آراء مختلف‌ کلامى‌ است‌. این‌ اثر را باید کهن‌ترین‌ و معتبرترین‌ منبع‌ موجود در زمینه تاریخ‌ عقاید اسلامى‌ محسوب‌ کرد.
  2. الابانة عن‌ اصول‌ الدیانة: کتابى‌ مختصر به‌ سیاق‌ عقیده‌نامه‌ها که‌ شهرت‌ فراوان‌ دارد.
  3. اللمع‌ فى‌ الرد على‌ اهل‌ الزَیغ‌ و البدع‌: اثر عمده‌ای‌ است‌ که‌ در زمینة آراء و براهین‌ کلامى‌ او بر جای‌ مانده‌ است‌.
  4. رسالة فى‌ استحسان‌ الخوض‌ فى‌ علم‌ الکلام‌: در دفاع‌ از جایز بودن‌ علم‌ کلام‌ و بحث‌ و نظر عقلى‌ در دین‌. البته برخى‌ محققان‌ به‌ دلایلى‌ انتساب‌ آن‌ را به‌ وی‌ مسلم‌ نشمرده‌اند.
  5. رسالة کتب‌ بها الى‌ اهل‌ الثغر، یا رسالة الثغر: که‌ آن‌ را در پاسخ‌ به‌ نامه مردم‌ ثغر در باب‌ الابواب‌ (دربند، شهری‌ در ناحیه شرق‌ قفقاز) دربارة عقاید اهل‌ سنت‌ در موضوعات‌ مختلف‌ نوشته‌ است‌.
  6. رسالة الایمان‌: نوشته‌ای‌ کوتاه‌ که‌ اشبیتا آن‌ را در کتاب‌ خود «درباره تاریخ‌ اشعری‌» به‌ چاپ‌ رسانده‌ است‌.

منابع

پیوندها