نفس زکیه
"نفس زکیه" به معنای "انسان پاک و بی‌گناه" است و در قرآن کریم در داستان حضرت موسی و خضر (علیهما السلام)، به کار رفته است که موسی در مقام اعتراض به قتل نوجوانی توسط خضر می گوید: «قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ[۱]» (آيا انسان پاكي را بی آنكه قتلي كرده باشد كشتی؟!)
نفس زکیه در روایات به عنوان یکی از یاران امام زمان (عج) معرفی شده که نام او را گاهی محمد بن حسن می‌دانند. قتل او در مکه، پیش از ظهور امام (عج)، به عنوان یکی از نشانه‌های قطعی ظهور آن حضرت ذکر شده است.
طبق بيان روايات، اين رخداد بين ركن و مقام- در بهترين مكانهاى زمين- اتفاق مىافتد. فرد ياد شده، از اولاد امام حسن مجتبى عليه السّلام است[۲] كه در روايات، گاهى از او به عنوان «نفس زكيّه» و «سيد حسنى» ياد كردهاند.[۳]
قتل نفس زكيّه، از نشانههاى حتمى و متصل به ظهور است. در منابع اهل سنّت كمتر نامى از آن برده شده؛[۴] ولى در منابع شيعه، روايات آن، فراوان است؛ ازاينرو، در اصل تحقق چنين حادثهاى- به عنوان علامت قيام- شكى نيست؛ هر چند اثبات جزئيات آن و نيز زمان تحقق آن و ويژگىهاى مقتول، مشكل است.[۵]
برخى گمان كردهاند مراد از نفس زكيّه، محمد بن عبد اللّه بن حسن، معروف به نفس زكيّه است كه در زمان اامام صادق عليه السلام در منطقه «احجار زيت» در نزديكى مدينه كشته شد.
اين احتمال درست نيست، به چند دليل:
1. لازمهاش اين است كه پيش از تولد حضرت مهدى عليه السّلام؛ بلكه پيش از آنكه امامان از آن خبر دهند، اين نشانه رخ داده باشد.
2. در روايات تصريح شده است كه «نفس زكيّه»، بين ركن و مقام كشته مىشود؛ حال آنكه محمد بن عبد اللّه بن حسن در منطقه «احجار زيت» (در نزديكى مدينه) كشته شده است.
3. همانگونه كه در روايات اشاره شده قتل نفس زكيّه از نشانههاى حتمى و متصل به ظهور است؛ حال آنكه محمد بن عبد اللّه، سالها پيش از تولد حضرت مهدى عليه السّلام به قتل رسيده است. امام باقر عليه السلام فرمود:
بين قيام مهدى عليه السّلام و كشته شدن نفس زكيّه، بيش از پانزده شبانهروز فاصله نيست.[۶]
پانویس
- پرش به بالا ↑ آیه 74 سوره کهف
- پرش به بالا ↑ شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، ج 1، ص 330، ح 16.
- پرش به بالا ↑ ر. ك: شيخ طوسى، كتاب الغيبة، ص 445، ح 440.
- پرش به بالا ↑ ابن ابى شيبه، المصنف، ج 7، ص 514، ح 37642.
- پرش به بالا ↑ شيخ صدوق، الخصال، ج 1، ص 303، ح 82؛ شيخ طوسى، كتاب الغيبة، ص 435، ح 425؛ محمد بن يعقوب كلينى، الكافى، ج 8، ص 310، ح 483؛ لطف اللّه صافى گلپايگانى، منتخب الاثر، ص 459.
- پرش به بالا ↑ «ليس بين قيام قائم آل محمّد و بين قتل النّفس الزّكيّة الّا خمس عشرة ليلة»، شيخ مفيد، الارشاد، ج 2، ص 374؛ شيخ طوسى، كتاب الغيبة، ص 445، شيخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، ج 2، ص 649.
منابع
فرهنگ نامه مهدويت، سليميان، خدامراد، بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود( عج)، تهران، 1388ش، ص345
