قلعه دمشق
| |
|
کشور |
سوریه |
|
شهر |
دمشق |
| |
| |
| مشاهده در نقشه | |
«قلعه دمشق» در سمت شمال غربی بخش قدیمی دمشق قرار دارد. از آنجا که شهر دمشق در طول تاریخ حیات خود از موقعیت خاص نظامى و استراتژیکى برخوردار بوده است، بناى قلعه‌اى مستحکم براى حفاظت و امنیت آن و استقرار فرماندهى نظامى جنگ ها امرى ضرورى بوده است. این قلعه در دوران رومی ها ساخته شده و براى محافظت از شهر، حالت دژ مانندى داشته است. این قلعه در قرون مختلف تاریخی محل سكونت سلاطین و پادشاهان و امرا و وزرا و علمای مختلف بوده است.
در دوران سلجوقیان «أتسز فرزند أوق» در سال ۱۰۷۶ میلادی اقدام به بازسازی بناهای درون قلعه و برجهای آن نمود. قلعه دمشق در دوران سلاجقه (قرن پنجم) به صورت یک قلعه کامل و پایگاهى نظامى درآمده است. این قلعه در دوران صلاح الدین ایوبی به سال ۵۷۰ هجری پایگاه نظامی وی در جنگ های صلیبی بود، لذا وی به امر توسعه آن همت گماشت. قلعه یاد شده در سال ۶۱۰ قمری نیز به وسیله ملك عادل، برادر صلاح الدین، توسعه یافت. وی كه از رزمندگان و فرماندهان بزرگ سپاه اسلام در نبرد با صلیبیها بود، این قلعه را وسعت بسیار بخشید و حتی به احداث كارخانه اسلحه سازی، ضرب سكه، بیت المال، زندان، حمام، مسجد و بازار در آن پرداخت و در حقیقت آن را به یك شهر كوچك نظامی تبدیل كرد. این قلعه در هجوم تیمور لنگ دچار حریق و ویرانی گردید، اما پس از چندی دوباره بازسازی شد.
قلعه دمشق كه به صورت مستطیل و دارای ابعاد ۲۲۰×۱۶۰ متر است، به وسیله خندقی كه اطراف آن حفر شده بود محافظت می شد. عمق خندق یكصد ذرع، برابر با پنجاه متر، و مملو از آب بود. بر درِ اصلی قلعه و روی خندق، پلی متحرك ساختند كه هنگام ورود یا خروج افراد، باز و بسته می شد. چهار برج دیده بانی مرتفع نیز در اطراف آن قرار داشت. در كنار قلعه مذکور، بازاری به نام «الخیل» قرار داشت كه در آن نیروهای نظامی به تعمیر اسلحه و رسیدگی به اسبهای خود می پرداختند.
قلعه دمشق اکنون موجود و در کنار بازار و میدان حمیدیه، جلوه‌اى تاریخى و نظامى به شهر بخشیده است. دیواره‌هاى آن از سنگهاى بزرگ و تراشیده شده بوده و هنوز برج‌هاى آن در هر چهار سمت سالم بر جاى مانده است. بر دیوار پشت قلعه که از طرف مسجد جامع اموى به آن راه است، دو كتیبه به خط نسخ و خط کوفی دیده می شود كه از ترمیم و تجدید بنای آن در دوره ملك عادل یاد می كند. قلعه در دهه گذشته پایگاه پلیس بوده و از آن به عنوان زندان مركزی شهر استفاده می شده است، ولی امروزه پس از تعمیر و بازسازی به موزه ای نظامی تبدیل شده است.
منابع
- اماکن سیاحتى و زیارتى دمشق، اصغر قائدان، نشر مشعر، تهران، پاییز ۱۳۸۸، ص ۵۵.
- اماکن زیارتی و سیاحتی سوریه، بخش ۵، پایگاه حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
