کینه

کینه که در زبان عربی از آن با کلمه «حِقد» تعبیر می گردد به معنای بغض دیگری را در دل داشتن و حس انتقام جویی نسبت به اوست. در منابع اسلامی یکی از صفات ناشایست اخلاقی معرفی شده که آرامش شخص را از او می گیرد.

تعریف کینه

در لسان العرب آمده است: الحِقْدُ: إِمساک العداوة فی القلب والتربص لِفُرْصَتِها؛ حقد و کینه ضدش عفو و بخشش است: حقد و کینه، نگه داشتن دشمنی در قلب و منتظر فرصتی بودن برای عقده گشایی.

ملا محسن فیض کاشانی در تعریف کینه می گوید: كينه‌توزى يا حقد آن است كه آدمى در دل از ديگرى سنگينى احساس كند و بغض او را در دل خود جاى دهد و از او نفرت داشته باشد و همين حال را پيوسته ادامه دهد.

کینه دراحادیث امام علی علیه السلام

• سَبَبُ الْفِتَنِ الْحِقْدُ؛ سبب فتنه ها کینه است.
• شَرُّ ما سَکنَ الْقَلْبُ الْحِقْدُ؛ بدترین چیز ساکن در قلب، کینه است.
• طَهِّرُوا قُلُوبَکمْ مِن الْحِقْدِ فإِنَّهُ داءٌ مُوبِئٌ؛ قلب هایتان را از کینه پاک کنید، چون کینه بیماری دردناکی است.
• مَنْ اَطْرَحَ الْحِقْدَ اْسْتَراحَ قَلْبَهُ وَ لُبَّهُ؛ کسی که کینه را از خودش طرد کند، قلبش و عقلش را در راحتی قرار داده است.
• ثَلاثٌ لایهْنَأُ لِصاحِبِهِنَّ عِیشٌ، الْحِقْدُ والْحَسَدُ و سُوءُ الْخُلْقِ؛ سه چیز است که دارنده آن، زندگی لذت بخش نخواهد داشت و آن سه چیز کینه، حسد و بدخلقی است.

راهکارهای درمان کینه توزی

1. تفکر در این‌که کینه و عداوت، در دنیا ثمره ای جز اندوه و غم و ألم ندارد. آتشی است که به غیر از دود کدورت از آن بر نمی خیزد. و در آخرت، انسان را به عذاب الیم دچار می‌کند. شخص توجه داشته باشد که کینه علاوه بر این‌که خود گناهی بزرگ است موجب گناهان دیگری نیز می‌شود مثل حسادت، سرزنش و توبیخ کردن افراد، غیبت و تهمت، خیانت و تحقیر آزردن و... که همه موجب ضررهای فراوان دینوی و اخروی می‌شوند.
2. انسان سعی کند که با آن شخص که عداوت و کینه دارد رفتار دوستانه و گفتار مشفقانه به عمل آورد. در قضای حوائج او دو چندان تلاش نماید. در مجامع و محافل، نیکی های او را اظهار نماید. این کار را پیوسته انجام دهد تا نفس‌اش رام شود و آثار عداوت از دل او برطرف شود.
3. و دیگر این‌که در فضیلت عفو و گذشت، تفکر نماید. رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: «ببخشید، که بخشش جز عزّت بر بنده نمی‌افزاید، پس همدیگر را ببخشید تا خدا عزتتان دهد.»

منابع

• ابن منظور، محمد بن مكرم، لسان العرب، بيروت، دار الفكر، چاپ سوم، 1414 ق.
• تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، تصحیح مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، 1366 ش.
• شبر، سید عبدالله، اخلاق شبرّ، هجرت، چاپ دوم، 1377ش.
• فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، الحقائق في محاسن الأخلاق، قم، دار الکتاب الإسلامي، 1423 ق.
• نراقي، احمد، معراج السعاده، ناشر كشف الغطاء، چاپ اول، 1382ش.