فهرست تفاسیر روایی شیعه

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

تفاسیر روایی شیعه به ترتیب قرن تالیف:

نام کتاب نام مولف قرن زبان توضیحات
تفسير القرآن الكريم (ثمالى) ابوحمزه ثمالى ثابت بن دينار دوم عربى اغلب روايات را از اهل بيت عليهم السلام و برخى ديگر را از صحابه و تابعين مانند ابن عباس و عكرمه نقل نموده است‌.
التفسير المنسوب الى الامام العسكرى امام ابومحمد حسن بن على عسكرى سوم عربى
  • متن اين تفسير تا پايان آيه 282 سوره بقره موجود است‌.
  • طبق تحقیق های به عمل آمده انتساب اين تفسير به امام حسن عسكرى عليه السلام‌ نادرست است.
تفسير قمى على بن ابراهيم قمى سوم عربى محققان در انتساب این تفسیر به علی بن ابراهیم تردید دارند.

تفسیر کتاب از تفاسیر تأویلی شمرده شده و تأویلهای دور از ذهن در آن بسیار است.

تفسير فرات الكوفى فرات كوفى ابوالقاسم فرات بن ابراهيم چهارم عربى

حاوی روایاتی است که آیه ای از آیات قرآن را در وصف امیرالمومنین علیه السلام می داند.

كتاب التفسير عياشى محمد بن مسعود چهارم عربى از سوره حمد تا پایان سوره كهف موجود است و نیمی دیگر مفقود شده است.
عين العبرة في غبن العترة سيد احمد بن طاووس هفتم عربى در این تفسیر، آيات وارده در فضائل اهل بيت علیهم السلام و ردّ مخالفين آنها آمده است.

ترتيب آيات در آن رعايت نشده است.

نهج البيان عن كشف معانى القرآن شيبانى محمد بن حسن هفتم عربى از منابع مهم تفسير البرهان سيد هاشم بحرانى و نيز تفسير الميزان در نقل روايت مى باشد.

مفسر اسباب النزول را از موضحات آيات دانسته، با اشاره و نقل آن مطلب خود را تكميل مى‌نمايد.

تأويل الآيات الظاهرة حسينى استرآبادى سيد شرف الدين على دهم عربى این تفسیر به گردآوری رواياتی پرداخته که با تفسیر باطنی قرآن، آیه ای از قرآن را در مدح اهل بيت پيامبر صلی الله علیه و آله یا ذم و نكوهش دشمنان آنان دانسته اند.
تفسير منهج الصادقين فى الزام المخالفين كاشانى ملا فتح الله دهم فارسى از او تفسیر «زبده التفاسیر» و «خلاصه المنهج» منتشر شده است.
زبدة التفاسير كاشانى ملا فتح الله دهم عربى
البرهان فى تفسير القرآن بحرانى سيد هاشم يازدهم عربى از مهمترین و جامع ترین تفاسیر روایی شیعه به شمار می رود.

تفسیری اجتهادی–روایی است که از اعمال نظر مفسر اثر گرفته است.

با وجود تلاش علمى فراوان در تفسير البرهان، اين كتاب بخشى از روايات ضعيفه در غلو و تحريف را دربردارد.

تفسير الصافى فيض كاشانى ملا محسن يازدهم عربى جامع و مختصر است.

از جمله تفاسیر اجتهادی به شمار می رود.

مقدمه این کتاب از بهترین مقدمات تفسیری در بیان مطالب ضروری است که هر مفسر باید بداند.

مفسر در این کتاب ضمن بهرگیری از روایات در تفسیر به نقد و ارزیابی این روایات در دلالت بر آیه می پردازد.

مطالب غيرروايى در شأن نزول، لغت، قرائت و اعراب آيات غالباً از تفسير بيضاوى اخذ شده است.

تفسير المعين كاشانى محمد بن مرتضى يازدهم عربى روش تفسيری این کتاب مزجی و همانند «الصافی» فيض كاشانی است.

برای مختصر بودن، در کتاب از رموزی استفاده شده که در مقدمه به توضیح آنها پرداخته است.

تفسير شريف لاهيجى شريف لاهيجى محمد بن على يازدهم فارسى تنها منبع نقل او مجامع حديثى شيعه است.

جمع بين روايات و رفع تعارض آنها در موارد خاص و ارزيابي هاى رجالى از روش این کتاب تفسیری است.

تفسير نورالثقلين عروسى حويزى عبد على بن جمعه يازدهم عربى نویسنده از بين احاديث منسوب به اهل بيت علیهم السلام، اقدام به جمع‌آورى رواياتى نموده كه به نحوى ارتباط با آيات قرآن كريم داشته باشند، اعم از اين كه اين ارتباط از باب تفسير، استشهاد و يا تأييد آيه باشد.

در جمع آورى، توجهى به اسانيد و قوت احاديث نداشته، روايات ضعيف السند و مرسل فراوانى در اين تفسير مشاهده مى‌شود.

تقطیع روایات در این تفسیر دیده می شود.

سلسله اسناد احاديث حذف شده است.

در این تفسیر از اسرائیلیات استفاه شده است.

در چند سوره ايشان نسبت به معانى حروف مقطعه بحث كرده‌اند.

تفسير كنزالدقائق و بحرالغرائب قمى مشهدى محمد بن محمدرضا دوازدهم عربى

به عنوان ماحصل مهمترين تفاسير اماميه و اهل سنت شناخته می شود.

اين تفسير، از تفاسير بلاغى و ادبى و شرح و حاشيه‌اى بر تفسير بيضاوى نيز محسوب مى‌گردد.

از روایات نورالثقلین فراوان استفاده کرده است.

از جمله تفسیر روایی-اجتهادی محسوب می شود.

الجوهر الثمين في تفسير الكتاب المبين شبر سيد عبدالله سيزدهم عربى از جمله تفاسیر روایی–اجتهادی محسوب می شود.

معروف به تفسير وسيط شبر است.

تفسير جامع بروجردى سيد محمدابراهيم پانزدهم فارسى

این تفسير، گردآورى شده روايات تفسيری منسوب به امام حسن عسكرى علیه السلام تفسير عياشى و تفسير منسوب به على بن ابراهيم قمى است.

مباحث مربوط به ولایت امیرالمومنین به طور مفصل بیان شده است.