شیخ باقر آل حیدر

از علمای مجاهد شیعه عراق در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری. وی فرزند شیخ علی و از خاندان معروف در علم و ادب «آل حیدر» در نجف و سوق الشیوخ بود و او خود معروفترین افراد این خاندان به شمار می رفت. وی نزد پدرش – که از علمای بزرگ بود – پرورش یافت، مقدمات را نزد استادان فاضل فراگرفت و سپس به سامرا مهاجرت نمود و در درس میرزا حسن شیرازی حاضر شد و پس از گذشت چند سال، در شمار شاگردان مبرز می گفت.

بعد از فوت میرزا، وی به نجف بازگشت و در درس علمای آنجا حاضر شد. هنگامی که پدرش درگذشت او به سوق الشیوخ بازگشت و به جای وی به انجام وظایف دینی پرداخت و به ریاست کامل دینی دست یافت. سخنانش مقبول مردم و دولت بود و او نیز به ترویج دین و نزدیک کردن عشایر به یکدیگر پرداخت.

در ذیحجه ۱۳۳۲ ق که جنگ جهانی اول آغاز شد و دول متفق به عثمانی اعلان جنگ دادند و اندکی بعد نیروهای انگلیسی بندر فاو را در جنوب عراق تصرف کردند و تصمیم به پیشروی در خاک عراق گرفتند، مراجع و علمای شیعه عراق بر ضد متجاوزان انگلیسی، فتاوای متعدد جهاد صادر کردند و خود در رأس هزاران مجاهد داوطلب عازم جبهه های نبرد شدند که یکی از آنان، شیخ باقر بود. او عشایر عراقی را به جهاد با انگلیسی ها برانگیخت و به همراه گروهی از علما از جمله سید محمدسعید حَبوبی و سیدمحسن حکیم و جمع کثیری از افراد عشایر که شمار آنها به سیزده هزار تن می رسید در منطقه شُعیبه مستقر شدند.

شیخ باقر در خلال جنگ بیمار شد لذا او را به سوق الشیوخ منتقل کردند اما حالش دگرگون شد و – چنانکه آرزو می کرد – در محرم ۱۳۳۳ ق درگذشت. از جمله آثار او می توان از حاشیه بر قوانین، و نیز رساله هایی در فقه و اصول و منطق یاد کرد. دیوان شعری نیز از او باقی است.

منابع: اعیان الشیعه، ۵۳۶:۱؛ «قیام نجف علیه انگلیس (۱۹۱۸ م/ ۱۳۳۶ق)، تاریخ معاصر ایران، س ۱، ش ۱، بهار ۱۳۷۶، ۱۴؛ طبقات اعلام الشیعه، تقباء البشر فی القرن الرابع عشر،۱ :۲۱۵-۲۱۶؛ نقش عشایر عرب خوزستان در جهاد علیه استعمار، ۸۳-۸۴؛ نقش علمای شیعه در رویارویی با استعمار، ۹۰٫

منابع

فرهنگنامه علمای مجاهد، مدخل "آل حیدر، شیخ باقر"، در دسترس در دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران