خوض در باطل

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


فرو رفتن در باطل نزد انديشمندان علم اخلاق، اعم از نقل گناه و رفتار ناشايستى است که خود فرد يا ديگرى انجام داده است، به شرط آن اين کار فقط براى سرگرمى انجام شود و نيازى مشروع و عقلانى به آن نباشد. ولى اگر بيان رفتار ناشايست ديگران براى استمداد در باز داشتن ايشان از گناه يا پاسخ به کسى که در امر مهمى مشورت طلبيده يا هر نياز مشروع ديگر باشد " فرو رفتن در باطل " نخواهد بود. هم چنين اگر حکايت گناه ديگرى جهت آشکار ساختن عيب او يا خرد و بى مقدار کردن او انجام شود. در محدوده گناهانى چون غيبت، سخن چينى و… قرار خواهد گرفت.

پس آن گاه که کسى گناه خود يا ديگرى را جهت گرم کردن مجلس دوستانه و لذت بردن از آن، با آب و تاب نقل کند به اين رذيله اخلاقى گرفتار شده است پس اين عمل نه غيبت است نه سخن چينى و نه فحش و… بلکه گناهى است که عنوان خاص خود را دارد. به نام فرو رفتن در باطل.

فرو رفتن در باطل داراى اقسامى است.

گاه از گناهى که پيش از اين انجام گرفته حکايت مى‌شود مانند آن که فرد از فريب کارى‌ها و نيرنگ بازى‌هاى خود داستان سرايى کند و از مفاسد خويش سخن بگويد.

و گاه از گناهى که قصد انجام آن را دارد حکايت کرده درباره راه و روش انجام آن سخن مى‌گويد که اين کار حکايت از قصد گناه دارد البته گاه هدف از نقل و حکايت گناه پند دادن به ديگران است ولى بايد مراقب بود که بيان آن موجب اشاعه مفاسد نشود به ويژه کسانى که در مسند تدوين و تأليف پندهاى فردى و اجتماعى فعاليت مى‌کنند و قصد دارند با نقل داستان هايى آموزنده به ديگران پند و آموزش دهند بايد دقت کنند که اين حکايت‌ها موجب تحريک افراد به گناه نشود يا جرأت انجام گناه را در دل شخص آن کار به چشم نيايد زيرا در چنين مواردى پيش از اين که با نقل خطا به نتيجه مناسب دست يابند بد آموزى کرده‌اند براى نمونه بسيارى از هنرمندان در ساختن نمايش‌ها و فيلم‌ها در کنار اين هدف خوب به گونه‌اى به نقل و حکايت خطاها مى‌پردازند که بد آموزى‌هاى فراوانى را در برداشته باعث فراموس شدن مقصود اصلى سازنده مى‌شود.

منابع

خوض در باطل، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی بازیابی: 3 اسفند 92.