بدرالدین محمد زرکشی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ محمد بن بهادر زرکشی را به بدرالدین محمد زرکشی منتقل کرد)
 
(بدون تفاوت)

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۲۳

بدرالدین محمد زَرکَشی (۷۴۵-۷۹۴ ق)، فقیه شافعی، مفسر، محدث و ادیب مصری در قرن ۸ هجری و از شاگردان ابن کثیر دمشقى بود. «البرهان فی علوم القرآن» کتاب معروف او در علوم قرآنی است.

نام کامل بدرالدین محمد زرکشی
زادروز ۷۴۵ قمری
زادگاه قاهره، مصر
وفات ۷۹۴ قمری
مدفن قاهره

Line.png

اساتید

ابن کثیر دمشقى، جمال‌الدین بن حسن اسنوى، سراج‌الدین عمر بلقینى، احمد بن حمدان اذرعى،...

شاگردان

شمس‌الدین برماوى، ابراهیم بن عبدالرحمان انصارى، عبدالرحیم بن ابراهیم امیوطى،...

آثار

البرهان فی علوم القرآن، اعلام الساجد بأحکام المساجد، البحر المحیط، سلاسل الذهب، شرح جمع الجوامع،...

ولادت و وفات

محمد بن عبدالله بن بهادر زرکشی در سال ۷۴۵ قمری در قاهره به دنیا آمد. لقبش بدرالدین و مکنی به ابوعبدالله بود. درباره پدرش که ترک‌تبار بود، اطلاع چندانى در دست نیست. «زرکشى» به معناى بافنده پارچه زربفت است و به‌احتمال ‌قوی به شغل خانوادگى پدر یا اجداد بدرالدین اشاره می‌کند.

بدرالدین زرکشی در رجب ۷۹۴ درگذشت و در قرافة الصغرى، قبرستان مشهور قاهره، به خاک سپرده شد.

تحصیل و استادان

زرکشی در زادگاهش رشد و پرورش یافت و به کسب دانش‌های رایج اهتمام ورزید. او که در کودکى و قبل از رسیدن به بلوغ در مجالس درس فقه حاضر می‌شد، به‌سرعت در فقه شافعى تبحر یافت. زرکشى فقه شافعى را از جمال‌الدین عبدالرحیم بن حسن اِسنَوى (متوفى ۷۷۲)، فراگرفت و به سبب هوش و ذکاوت خود در زمره فاضل‌ترین شاگردان اسنوى و از ملازمان سراج‌الدین عمر بُلقینى (متوفى ۸۰۵) و مُغلطاى بن قلیچ (متوفى ۷۶۲) بود و از کسان دیگر نیز بهره برد. او با بلقینى مناسبات بسیار نزدیکى داشت و نخستین کسى بود که حواشى بلقینى بر کتاب «الروضة الطالبین» نووى را گردآورى کرد.

زرکشى به دمشق سفر کرد و در آنجا نزد ابن کثیر دمشقى (متوفى ۷۷۴) حدیث و نزد استادانى دیگر فقه شافعى را فراگرفت و سپس به قاهره بازگشت. پس‌ از آن به حلب سفر کرد و در آنجا نزد شهاب‌الدین احمد بن حمدان اَذرعى (متوفى ۷۸۳) اصول فقه را فراگرفت و بعدها در نگارش کتاب «البحر المحیط» خود در اصول فقه از مختصر اذرعى بهره فراوان برد.

ابن حجر عسقلانى می‌نویسد: زرکشى پیوسته به منزلش می‌آمد و با کسى رفت‌وآمد نداشت و فقط به بازار کتاب‌فروشان می‌رفت و بیشتر اوقات خود را در خانه ابن حجر عسقلانى به خواندن کتاب‌ها و یادداشت‌برداری از آنها براى تألیف کتاب‌های خود می‌گذراند و ظاهراً براى امرار معاش و دستیابی به کتاب‌های جدید، کتابت نیز می‌کرد.

شمس‌الدین برماوى، شاگرد زرکشى، در اشاره به استادش گفته است: وى همه اوقات خود را صرف فراگیرى علم می‌کرد و به کارى دیگر اشتغال نداشت.

شاگردان

علاوه بر فرزندان زرکشى، شمس‌الدین برماوى، ابراهیم بن عبدالرحمان انصارى (متوفى ۸۹۳) و عبدالرحیم بن ابراهیم امیوطى (متوفى ۸۶۷) از شاگردان او بوده‌اند.

آثار و تألیفات

  • البرهان فی علوم القرآن؛ زرکشی در این کتاب با استقصاء کاملی از فنون و علوم قرآن، کتاب خود را در ۴۷ فصل جمع آوری کرد که هر فصل، فنی و علمی از فنون و علوم قرآنی را مورد کنکاش قرار داده است و در مورد هر کدام مطالب مورد نیاز را گرد آورده است.
  • تفسیر القرآن العظیم
  • اعلام الساجد بأحکام المساجد
  • البحر المحیط
  • تشنیف المسامع
  • التنقیح
  • زهر العریش فی تحریم الحشیش
  • سلاسل الذهب
  • لقطةالعجلان
  • شرح التنبیه
  • شرح جمع الجوامع
  • شرح علوم الحدیث
  • الدیباج
  • الفصیح فی شرح صحیح البخاری
  • النکت على مقدمة ابن صلاح
  • خبایا الزوایا

منابع