انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

تاریخچه انجمن

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی-که در گذشته «انجمن آثار ملی» نام داشت - در پاییز 1301 هـ .ش به همت گروهی از رجال دانشور و علاقه‌مند به آثار تاریخی و حفظ آن‌، بر اساس اساسنامه ای در 14 ماده و با هدف «ازدیاد علاقه عامه به آثار قدیم تاریخی و علمی و صنعتی ایران و به منظور نگاهداری صنایع مستظرفه و صنایع دستی و حفظ سبک و شیوه قدیم آنها» تأسیس شد.

محل کنونی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

انجمن در بدو تأسیس مکان مشخصی نداشت و هر بار در خانه یکی از اعضاء مؤسس تشکیل می شد. پس از تجدید فعالیت انجمن در 1323هـ .ش و گسترش تدریجی دامنه فعالیت های آن‌، نیاز به محلی برای استقرار انجمن ضرورت یافت. از این رو، در سال 1346 هـ .ش خانه قدیمی و بزرگ حسین پاشا خان ملقب به امیر بهادر، وزیر دربار مظفرالدین شاه واقع در محل معروف به سر پل امیر بهادر –که به حسینیه امیر بهادر معروف بود- با حدود سه هزار مترمربع وسعت، جهت استقرار انجمن آثار ملی خریداری شد. بنای این ساختمان به سال 1318هـ .ق/1279 هـ .ش /1900 میلادی باز می‌گردد و دارای تالار بزرگ آئینه کاری در طبقه هم کف و تالار بزرگ سخنرانی در طبقه اول است.

انجمن پس از خریداری بنای مذکور و انجام تعمیرات اساسی و مفصل با رعایت شیوه اصیل و قدیمی بنا، آن را مقر دائمی خود قرار داد.

فعالیت انجمن از بدو تأسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی

انجمن در ابتدا فعالیت خود نخست بنای آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی را در توس احداث کرد. همچنین کنگره بین‌المللی فردوسی را به مناسبت هزارمین سال تولد این حکیم نامدار ایرانی در سال 1313 هـ .ش برگزار نمود. پس از برگزاری جشن هزاره فردوسی، انجمن که یک سازمان ملی و فاقد درآمد و اعتبار مخصوص بود تا 1323 هـ . ش از فعالیت‌ باز ماند.

در 22 آذر ماه 1323 هـ . ش انجمن که برای مدتی فعالیت نداشت‌، به دنبال تصویب اساسنامه‌ای جدید از نو آغاز به کار کرد و اقدامات مهمی را در این دوره از فعالیت خود به شرح زیر انجام داد:

1. ساخت آرامگاه برای بزرگان نامور ایران چون فردوسی، ابن سینا، سعدی، نادرشاه، خیام، شیخ عطار، کمال‌الملک، باباطاهر، صائب تبریزی، شیخ روز بهان بقلی، سیبویه، شیخ ابوالحسن خرقانی، شاه شجاع، ابن یمین فریومدی، ابوالحسن بیهقی، اوحدی مراغه ای و بسیاری بزرگان دیگر؛ احداث بنای معظمی در گورستان تاریخی سرخاب تبریز در مجاورت بقعه متبرک سید حمزه و آرامگاه شادروان ثقة الاسلام شهید به یاد سرایندگان و ادبای مدفون در خطه آذربایجان.

2. کمک به بازسازی بناهای تاریخی ایران در اصفهان، شیراز و خراسان

3. طبع و نشر آثار بزرگان ایران و کتابهای مربوط به جغرافیای تاریخی شهرهای ایران و باستانشناسی.

4. سفارش به ساخت 7 طرح سیاه قلم از شعرا و دانشمندان ایران و همچنین 13 تندیس توسط انجمن از جنس گچ – سنگ مرمر، سپری و از جنس برنز به شرح ذیل:

1- مجسمه نشسته فردوسی از سنگ مرمر، هدیه دولت ایران به دولت ایتالیا

2- مجسمه نشسته فردوسی از سنگ مرمر در باغ آرامگاه فردوسی در شهر طوس

3- مجسمه برنزی عظیم الجثه در باغ نادری در شهر مشهد مقدس

4- مجسمه نیم تنه خیام از سنگ مرمر در آرامگاه خیام در شهر نیشابور

5- مجسمه نشسته خیام از سنگ مرمر در پارک لاله تهران

6- مجسمه ایستاده فردوسی از سنگ مرمر در میدان فردوسی تهران

7- کتیبه نیم برجسته از صورت کمال الملک در آرامگاه کمال الملک در شهر نیشابور

8- نیم تنه نادرشاه در موزه نادری آرامگاه نادرشاه در شهر مشهد مقدس

9- مجسمه امیرکبیر در ایتالیا

10- مجسمه یعقوب لیث صفاری در زابل

11- مجسمه بوعلی سینا از سنگ مرمریت در شهر مشهد مقدس

12- مجسمه سعدی از سنگ مرمریت در شهر شیراز

13- مجسمه فرشته عدالت از سنگ مرمریت در کاخ دادگستری

(لازم به ذکر است، کلیه آثار فوق توسط زنده یاد استاد ابوالحسن خان صدیقی ساخته شده است)

5. برگزاری کنگره بین المللی ابن سینا در سال 1333 هـ .ش و چاپ و انتشار کتابها و رسالات فارسی او مشتمل بر 19 اثر، کتاب جشن نامه ابن سینا ( 4 مجلد) و ترجمه مجلد اول جشن نامه به زبان فرانسه.

انجمن آثار و مفاخر فرهنگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی

پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و ایجاد بستر مناسب دینی و فرهنگی مبتنی بر تعالیم اسلام‌، شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه جدید «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» را در سال 1366 هـ .ش و متمم آن را در سال 1373 هـ .ش از تصویب گذراند و بدین ترتیب انجمن دوره سوم فعالیت خود را آغاز کرد.

مطابق با اساسنامه انجمن آثار و مفاخر فرهنگی هدف و وظایف این انجمن به شرح زیر است :

هدف

معرّفي و بزرگداشت عالمان و متفكّران عرصة فرهنگ و تمدّن اسلام و ايران و احيا و انتشار آثار ارزندة آنان و همچنين معرّفي آثار فرهنگ و تمدّن اسلام و ايران و نقش و سهم ايرانيان در اعتلا و ارتقاي آن.

ماده 2- رئوس وظايف

الف- تهيه و انتشار زندگي نامة عالمان و متفكّراني كه در اعتلاي فرهنگ و تمدّن اسلام و ايران منشاء اثر بوده‌‌اند و احياي آثار آنان.

ب - برگزاري مجامع تحقيقي و برپائي مراسم بزرگداشت و كمك به ساختن بناهاي يادبود و امثال آن و مشاركت مؤثّر در سمينارها، مجامع و نمايشگاه‌هاي فرهنگي مهمّ ايران و جهان.

ج- تجليل، تشويق و حمايت از پديدآورندگان آثار فرهنگي و علمي ارزنده و همكاري در امر انتخاب كتاب‌هاي برگزيدة سال.

د- مبادلة اطّلاعات و همكاري با مؤسّسات فرهنگي و كتابخانه‌هاي داخل و خارج كشور در زمينة تهيّه و تكميل فهرست مجموعه ‌هاي نفيس فرهنگي و هنري و كتاب‌ها و نسخ خطّي و تلاش در نشر اين كتاب‌ها و نسخ و تشويق و ترغيب به تحقيق در آثار ارزندة فرهنگ اسلام و ايران.

ﻫ - معرّفي تاريخ فرهنگ اسلام در ايران به ويژه سهم ايرانيان در خدمت به اسلام و تمدّن اسلامي و ميراث اسلام در ايران

اعضاي هيأت امنا

بر اساس ماده 3 اساسنامه این انجمن اعضای هیئت امنا به شرح زیر است:

   1..رياست جمهوري (رياست عاليه)
   2.وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
   3.وزير فرهنگ و آموزش عالي
   4.سه نفر از استادان و شخصيّت‌‌هاي دانشگاهي به معرّفي وزير فرهنگ و آموزش عالي و تأييد شوراي عالي انقلاب فرهنگي
   5.سه نفر از علما و شخصيّت‌‌هاي فرهنگي و هنري كشور به معرّفي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و تأييد شوراي عالي انقلاب فرهنگي

اعضاي هيأت مديره انجمن آثار و مفاخر فرهنگي

براساس بند الف مادة2 متمم اساسنامة انجمن، اعضاي جديد هيأت مديره و رئيس انجمن برای دو سال به پيشنهاد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و تأیید هیأت امنا به شرح ذیل انتخاب گرديدند:

1- جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای محمد جواد ادبی (رئیس انجمن)

2- جناب آقاي دكتر مهدي محقّق

3- جناب آقاي بهمن درّی

4- جناب آقاي دکتر غلامرضا خواجه سروی

5- جناب آقاي دکتر علی اکبر رزمجو

فعالیت های انجمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی

انجمن از زمان تصویب اساسنامه در سال 1366 هـ . ش در شورای عالی انقلاب تا تصویب متمم اساسنامه در 1373 هـ . ش - که از آن می‌توان به عنوان قانون تأسیس انجمن نام برد - فعالیت خاصی نداشت و تنها به چاپ 11 جلد کتاب که در قبل از انقلاب سفارش آنها را داده بود، اقدام نمود. اما از سال 1373 هـ . ش فعالیت های انجمن آغاز گردید.

انجمن در طول فعالیت خود از 1373هـ .ش تا کنون مبادرت به برگزاری بیش از 130 مراسم بزرگداشت در تهران و 42 مراسم در شهرستانها و همچنین 12 مراسم نکوداشت برای مفاخر ایران و اسلام (شخصیتهای بین‌المللی) کرده است.

منبع

سایت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، درباره انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، بازیابی:19 بهمن 1391