اخلاق ناصری (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۵۵: | سطر ۵۵: | ||
*حكمت عملي تهذيب نفس اداره منزل و اجتماع از ديدگاه خواجه نصيرالدّين طوسي؛ سيدمحمد رضا غياثى كرمانى،اسفند 1373.در دسترس در[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/35090/%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A---%D8%AA%D9%87%D8%B0%D9%8A%D8%A8-%D9%86%D9%81%D8%B3---%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D9%86%D8%B5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%8A%D9%86-%D8%B7%D9%88%D8%B3%D9%8A/&from=search&&query=%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA%20%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A&count=20&execute=true: کتابخانه دیجیتال موسسه اهل البیت] | *حكمت عملي تهذيب نفس اداره منزل و اجتماع از ديدگاه خواجه نصيرالدّين طوسي؛ سيدمحمد رضا غياثى كرمانى،اسفند 1373.در دسترس در[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/35090/%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A---%D8%AA%D9%87%D8%B0%D9%8A%D8%A8-%D9%86%D9%81%D8%B3---%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%8A%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D9%86%D8%B5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%8A%D9%86-%D8%B7%D9%88%D8%B3%D9%8A/&from=search&&query=%D8%AD%D9%83%D9%85%D8%AA%20%D8%B9%D9%85%D9%84%D9%8A&count=20&execute=true: کتابخانه دیجیتال موسسه اهل البیت] | ||
*علیرضا میرزا محمد،درآمدی بر ارزشیابی اخلاق ناصری، فصلنامه علوم اسلامی،تابستان 1388.در دسترس در[http://www.example.comhttp://www.noormags.ir/view/fa/search?q=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%20%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%DB%8C&origin=start مجلات نور] | *علیرضا میرزا محمد،درآمدی بر ارزشیابی اخلاق ناصری، فصلنامه علوم اسلامی،تابستان 1388.در دسترس در[http://www.example.comhttp://www.noormags.ir/view/fa/search?q=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%20%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%DB%8C&origin=start مجلات نور] | ||
| − | *شرح مختصری از کتاب اخلاق ناصری[http://www.math-khajenasir.blogfa.com/cat-5.aspx | + | *شرح مختصری از کتاب اخلاق ناصری[http://www.math-khajenasir.blogfa.com/cat-5.aspx ،وب خواجه نصیرالدین طوسی]بازیابی:13دی1396. |
نسخهٔ ۶ ژانویهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۰۶
كتاب اخلاق ناصرى در سال 633 هجرى قمرى به دست تواناى خواجه نصیر الدین طوسی در سن 37 سالگى در موضوع حکمت و اخلاق به زبان فارسی و با نثری شیرین و شیوا نگارش یافته خواجه نصیر الدین طوسی در این کتاب می کوشد به روشی منطقی به ارائه طریق در تربیت نفس بپردازد و راه وصول به کمال عقلی را هموار سازد.[۱]این کتاب به شیوه حکمای مشائی که حکمت را به دو قسم نظری و عملی تقسیم کرده و حکمت عملی را نیز به تهذیب اخلاق- تدبیر منزل و سیاست مدن منقسم می کنند، نگارش یافته است.
محتویات
علت تالیف کتاب
وی این کتاب را به پیشنهاد ناصرالدین ابوالفتح عبد الرحیم بن منصور حاکم و محتشم قهستان تالیف و ازهمین رو کتاب را اخلاق ناصری نامید. ابتدا بنا بود کتاب «الطهارة »ابن مسکویه را از عربی به فارسی ترجمه کند اما بعد تصمیم گرفت کتابی مستقل در این زمینه بنگارد و در بخش حکمت خلقی از آراء و اقوال ابن مسکویه متابعت کند و در دو بخش دیگر یعنی تدبیر منزل از ابوعلی سینا و در بخش سیاست مدن از نکته ها و سخنان فارابی استفاده نماید.
ساختار علمی و ادبی
محقق طوسی بر این اساس مجموعه ای نفیس در سه مقاله و سی فصل ترتیب داد اخلاق ناصری از انگشت شمار کتابهایی است که در علم اخلاق فلسفی نگارش یافته است. این کتاب به طبقه نثر تعلیمی تعلق دارد. نثر او عالمانه یعنی ساده و روان و در حقیقت زبان رایج دوره اوست این اثر نه تنها از غور و تامل و دقت نظر صاحب آن درمسایل اخلاقی حکایت دارد بلکه جلوه گاه ادبیاتی نافذ و بارور و پویا محسوب می شود به ویژه که کاربرد بسیاری از الفاظ و ترکیبات فارسی بکر و بدیع و زیبا ارزش آن را دو چندان کرده و بر اعتبار ادبی آن افزوده است.
شرح ها و گزیده ها و نسخه های خطی
از اخلاق ناصری نسخه های خطی زیادی در کتابخانه های پاکستان ، ترکیه ،نجف، قاهره ،ادنبورگ، لنینگراد ، کپنهاک ،پاریس ،بنگال، مدینه و موزه بریتانیا و در بسیاری از کتابخانه های معروف ایران چون ملک ، سپهسالار، الهیات ، مجلس ..............یافت می شود سه شرح معروف از اخلاق ناصری وجود دارد :1- شرح عبدالکریم عباسی برهان پور 2-شرح تاج العلماء سید علی محمد لکنهوی که هر دو با عنوان «شرح اخلاق ناصری» می باشد 3- شرح خاتون عاملی با نام « توضیح الاخلاق قطب شاهی». اخلاق ناصری دارای چهار گزیده است1- به نام «تزکیه الارواح عن موانع الافلاح» به سال 764 نگارش یافته 2- گزیده ای که در تاریخ 956 هجری نگارش یافته و جزو مخطوطات کتابخانه استاد جلال الدین محدث ارموی است 3- گزیده سوم به فرمان شاه صفی در سال 1050 هجری توسط سید امیر علاء الدین حسین آملی به نام «توضیح الاخلاق» است 4- چهارمین گزیده به اهتمام استاد جلال الدین همائی تدوین گردیده با عنوان « منتخب اخلاق ناصری» در سال 1320 ازسوی وزارت فرهنگ به زیور طبع آراسته شده است. کتاب اخلاق ناصری بارها در کشورهای مختلف از جمله بمبیء، کلکته ، لکنهو و تهران به چاپ رسیده است و به زبان های عربی، ترکی و انگلیسی نیز ترجمه شده است.[۲]
محتوا
خواجه در مقدمه کتاب، ابتدا تعریفی از حکمت و اقسام آن بیان داشته و سپس بخش ها و فصول کتاب را بدین گونه ذکر می کند: و آن مشتمل بر سه مقاله و سی فصل است: مقاله اول در تهذيب اخلاق و آن بر دو قسمت مبادی و مقاصد قسم اول در مبادی و آن مشتمل بر هفت فصل: 1- معرفت موضوع ومبادي اين نوع 2- معرفت نفس انساني كه آن را نفس ناطقه خوانند 3-در تعدید قوتهای نفس انسانی و تمیز آن از دیگر قوا 4- در آنکه انسان اشرف موجودات این عالم است 5 -بيان آنكه نفس انساني را كمالي و نقصاني است 6 – در بیان آنکه کمال نفس انسانی در چیست و کسر کسانی که مخالفت حق کرده اند در آن باب 7-در بیان خیر و سعادت که مطلوب از رسیدن به کمال آن است -قسم دوم در مقاصد و آن مشتمل بر ده فصل است 1- حد وحقيقت خلق وبيان آنكه تغيير اخلاق ممكن است. 2-در بیان آنکه صناعت تهذیب اخلاق شریف ترین صناعات است 3-در بیان آنکه اجناس فضايل كه مكارم اخلاق عبارت از آن است چند است. 4-در انواعی که در تحت اجناس فضایل باشد 5-در بیان حصر اجناس که اصناف رذایل باشند 6- فرق ميان فضايل و آنچه شبيه فضايل بود از احوال 7-در بیان شرف عدالت بر دیگر فضایل و شرح احوال و اقسام آن 8- در بیان ترتيب اكتساب فضايل و مراتب سعادات 9- در حفظ صحت نفس که آن بر محافظت فضایل مقصور بود 10- در معالجه امراض نفس و آن بر ازاله رزایل مقدر بود مقاله دوم در تدبیر منزل و آن مشتمل بر پنج فصل: 1- در سبب احتياج به منازل و معرفت اركان آن و تقدیم آنچه مهم در این معنی و مقدمات آن 2- در معرفت سياست و تدبیر اموال و اقوات 3- در معرفت سیاست و تدبیر اهل خانه 4- در معرفت سیاست وتدبير و تادیب اولاد و رعایت حقوق پدران و مادران 5- در معرفت سیاست و تدبیر خدم و عبید مقاله سوم در سياست مدن و آن شامل 8 فصل: 1- در سبب احتياج خلق به تمدن وشرح آن و ماهيت و فضيلت اين علم 2-در فضیلت محبت و سداد که ارتباط اجتماعات بدان بود و اقسام آن 3- در اقسام اجتماعات و شرح احوال مدن 4- در سياست ملك وآداب ملوك 5- در سياست خدمت و آداب اتباع ملوك 6- در فضيلت صداقت وكيفيت معاشرت با اصدقاء 7- دركيفيت معاشرت با اصناف خلق 8- در وصايائي که منسوبست به افلاطون كه كتاب بدان ختم شده است.[۳]
پانویس
منابع
- خواجه نصیر الدین طوسی،اخلاق ناصری،تهران،کتابفروشی علمیه اسلامیه.
- حكمت عملي تهذيب نفس اداره منزل و اجتماع از ديدگاه خواجه نصيرالدّين طوسي؛ سيدمحمد رضا غياثى كرمانى،اسفند 1373.در دسترس درکتابخانه دیجیتال موسسه اهل البیت
- علیرضا میرزا محمد،درآمدی بر ارزشیابی اخلاق ناصری، فصلنامه علوم اسلامی،تابستان 1388.در دسترس درمجلات نور
- شرح مختصری از کتاب اخلاق ناصری،وب خواجه نصیرالدین طوسیبازیابی:13دی1396.
