آيه فىء

آیه 7 سوره حشر/59 را كه به موضوع فىء پرداخته است، «آیه فىء» گویند. فىء غنیمتى است كه بدون جنگ و درگیرى از كافران بدست مسلمانان افتد كه چنین مالى، اختیارش در دست رسول خدا صلی الله علیه و آله است؛ به خلاف غنیمتى كه با جنگ بدست مى‌آید كه یك پنجم آن در اختیار پیامبر قرار مى‌گیرد و مابقى آن متعلق به جنگ‌جویان است:

مَّا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاء مِنكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ

[59–7] (مشاهده آیه در سوره)

بر ‌اساس‌ این آیه، شش مورد مصرف (خداوند، پیغمبر صلى الله علیه و آله، ذوى القربى، یتیمان، مسكینان و در ‌راه‌ماندگان) براى فىء ذكر شده است.

ابن ‌عباس مى‌گوید: این آیه درباره دارایى‌هاى «اهل قرى» فرود آمد و اهل قرى بنى نظیر و بنى ‌قریظه بودند كه در مدینه مى‌زیستند و اهل ‌فدك كه در سه میلى مدینه بودند و اهل خیبر و روستاهاى مدینه و ینبع كه خداوند اختیار دارایى‌هاى آنان را به رسول خدا صلی الله علیه و آله سپرد تا هر گونه خواست، در آن حكم كند. عده‌اى اعتراض كردند كه چرا این دارایى‌ها را تقسیم نمى‌كند. در پاسخ آن‌ها این آیه نازل شد.

منابع

علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد 1، ص 395