آمرزش الهی
بخشايش خداوند آمرزش از صفات فعل خداوند است كه همه بندگان را در برمى‌گيرد. نسبت اين صفت به خداوند از آنجا ناشى مى‌شود كه او بسيار بخشاينده و مهربان و پوشاننده گناهان و بدى‌هاى بندگان است. قرآن كريم، خداوند را با صفاتى همچون غافر (غافر/ 3)، غفّار (طه/ 82) و غفور (نور/ 22) ياد مى‌كند؛ زيرا خداوند در دنيا و آخرت، گناهان و خطاهاى انسان را، بنابر شرايطى، مى‌آمرزد و كسى را از آنها آگاه نمى‌سازد و آبروى گناهكار را نمى‌ريزد.
علل و شرايط آمرزش
در نظام هستى، اصالت با رستگارى و سعادت آدمى است. از اين رو، مغفرت و آمرزش خداوند، همواره بر قهر و غضب او پيشى دارد.
آمرزش انسان يكى از شواهد تسلّط رأفت و مهربانى خداوند بر عذاب او است (عدل الهى، 274). بخشايش خداوند، مانند هر رحمتى ديگر، نظام‌مند است و محتاجِ سبب. از اسباب بخشايش، توبه است (شورى/ 25) و شفاعت (سجده/ 4). جاى توبه، دنيا است و جاى شفاعت، آخرت.
البتّه شفاعت براى مشركان و كافران پذيرفته نمى‌شود (اوائل المقالات، 53؛ بحارالانوار، 8/ 58). از اين رو، مشركان و كافران بايد در دنيا توبه كنند تا مشمول آمرزش و بخشايش الهى شوند. اگر ديگر گناهكاران توفيق نيابند در دنيا توبه كنند، ممكن است در آخرت، با شفاعت آمرزيده شوند.
شمول آمرزش
بخشايش و آمرزش خداوند همه‌گير است و حتّى اگر مشركان توبه كنند، خدا مى‌پذيرد (زمر/ 53).
برخى آيات قرآن، رسيدن به مقام قرب الهى و برخوردارى از نعمت‌هاى فراوان بهشتى را نيز منوط به آمرزش خداوند مى‌دانند (تحريم/ 8). بدين سان، دايره آمرزش خداوند حتّى بزرگان معصوم (ع) را نيز دربرمى‌گيرد؛ هر چند آمرزيدن آنان به معناى تقرّب بيشتر به خداوند متعال است. هر انسانى نيازمند آمرزش الهى است؛ زيرا نمى‌تواند همه نعمت‌هاى خدا را- آن سان كه شايد و بايد- شكر بگزارد. خداوند، اين كاستى را- كه لازمه ذات آدمى است- با مغفرت خود مى‌پوشاند (آشنايى با علوم اسلامى، 8/ 178). قرآن انسان را تشويق مى‌كند كه براى دريافتن آمرزش پروردگار بشتابد و اگر كار زشتى كرد يا به خويشتن ستمى روا داشت، به ياد خدا بيفتد و آمرزش بخواهد؛ زيرا جز خداوند كسى گناهان آدمى را نمى‌آمرزد (آل عمران/ 135- 133). روايات شيعى، آمرزش خداوند را چنان گسترده مى‌دانند كه بنابر آنها تنها كافران و مشركان در جهنّم خواهند ماند.
خداوند، ديگر كسان را پس از مدّتى عذاب، مى‌بخشايد و به بهشت راه مى‌نمايد (التّوحيد، 294؛ ميزان الحكمة، 1/ 475).
منبع
فرهنگ شیعه، جمعی از نویسندگان، ص 44 و45
