قائم(خلیفه عباسی)
بیست و ششمین خلیفه ی عباسی، فرزند قادر ملقب به القائم بأمراﷲ است که در ذی القعده سال ۳۹۱ متولد شد. او مردی دانشمند و خوش صورت و نیکو سیرت و بااقتدار بود. قادر در سال ۴۱۴ ق پسرش را به جانشینی خود برگزید. قائم که به مدت ۹ سال به همراه پدر در خلافت شرکت داشت، در دادگری و انصاف کوشش فراوانی می‌کرد. وی مردی فاضل و دانشمند بود و اشعاری زیبا می‌سرود. مدت خلافت او چهل و چهار سال و دوازده روز بود (۴۲۲-۴۶۷ ق).
محتویات
رویدادهای مهم در دوران خلافت قائم
- رونق دولت عباسیان
- انقراض دولت آل بویه: در زمان خلافت قائم در ۴۳۷ ق، «ملک رحیم» واپسین امیرالامرای آل بویه در بغداد به دست طغرل سلجوقی گرفتار و در دِژ تَبَرک زندانی شد و بدین ترتیب نفوذ امرای آل بویه در دربار خلافت به پایان رسید.
- تأسیس دولت سلجوقی
- شورش شافعیان
- شورش حنبلیان
- شورش مردم بغداد به گلایه از ستم و بیداد سپاهیان طغرل
- شورش بساسیری
دربار قائم و سلجوقیان
مقارن ورود طغرل به بغداد، اختیار کارها در دربار قائم در دست نوکرانی از غلامان پیشین بهاءالدوله دیلمی، به نام ابوالحارث ارسلان بساسیری بود که سرکرده و فرمانده لشکریان ترک نیز بود و خلیفه در برابر او و یارانش، نیرو و توانی نداشت به ویژه از سال ۴۴۶ ق به بعد که پنهانی با مستنصر فاطمی علیه خلیفه سازش هایی در نهان کرده بود. از این رو، پایان بخشیدن به کار بساسیری و نفوذ وی در بغداد کار آسانی نبود.
طغرل به مدت ۱۳ ماه در بغداد ماند و به فرمان خلیفه قائم در روز جمعه، هشت روز مانده به آخر ماه مبارک رمضان سال ۴۴۷ ق/۱۰۵۵ م، در بغداد به نام خلیفه خطبه خواند.
خلیفه دختر داود، برادر طغرل و خواهر اَلپ اَرسلان را به همسری گرفت، به این ترتیب بین دو خاندان سلجوقی و عباسی پیوند خویشاوندی برقرار شد.
پایان خلافت قائم بامرالله
قائم در سال ۴۵۲ ق پسر خود عبدالله را با لقب المقتدی به جانشینی برگزید. او تا سال ۴۶۷ق زنده بود تا این که در سن ۷۶ سالگی چشم از جهان فروبست. ابوالفتح منصور شیرازی و ابونصر محمد موصعی از کسانی بودند که وزارت این خلیفه را بر عهده داشتند.
منابع
- دانشنامه رشد.
- لغتنامه دهخدا، ذیل مدخل قائم.
| خلفای بنی عباس |
| سفاح (132-136) • منصور (136-158) • مهدى (158-169) • هادى (169-170) • هارون الرشید (170-193) • امین (193-198) • مأمون (198-218) • معتصم (218-227) • واثق (227-232) • متوکل (232-247) • منتصر (247-248) • مستعین (248-251) • معتز (251-255) • مهتدى (255-256) • معتمد (256-279) • معتضد (279-289) • مكتفى (289-295) • مقتدر (295-320) • قاهر (320-322) • راضی (322-329) • متقی (329-333) • مستكفى (333-334) • مطیع (334-363) • طایع (363-381) • قادر (381-422) • قائم (422-467) • مقتدی (467-487) • مستظهر (487-512) • مسترشد (512-529) • راشد (529-530) • مقتفى (530-555) • مستنجد (555-566) • مستضىء (566-575) • ناصر (575-622) • ظاهر (622-623) • مستنصر (623-640) • مستعصم (640-656) |
