رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

علامه امینی

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۷ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۷:۳۹ توسط Mohammadi (بحث | مشارکت‌ها) (آرشیو عکس و تصویر)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

شیخ عبدالحسین امینی (۱۳۹۰-۱۳۲۰ ق) مشهور به «علامه امینی»، از علمای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان محمدحسین غروی اصفهانی بود. علامه امینی در تفسیر، حدیث، تاریخ و علم رجال صاحب‌نظر بود و بیشتر ساعات ایشان به تحقیق و مطالعه می‌گذشت. کتاب ارزشمند «الغدیر» از مشهورترین آثار اوست.

۲۲۰px
نام کامل عبدالحسین امینی تبریزی
زادروز ۱۳۲۰ قمری
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۹۰ قمری
مدفن نجف، کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام

Line.png

اساتید

محمدحسین غروی اصفهانی، میرزا علی ایروانی، سید محمد مولانا، شیخ آقا بزرگ تهرانی،...


آثار

الغدير فی الكتاب و السنة و الادب، شهداء الفضیلة، سیرتنا و سنتنا، سیرة نبینا و سنته، تفسیر فاتحه الکتاب، السنة و السیرة،...


ولادت و خاندان

عبدالحسین امینی در سال ۱۳۲۰ ه.ق (برابر با ۱۲۸۱ ه.ش) در شهر تبریز، به دنیا آمد. پدر بزرگوارش شیخ احمد امینی تبریزی،[۱] از فقها و مجتهدین زمان خود و در زهد و تقوا زبانزد عموم بود و مردم به ایشان همواره به دیده احترام می‌نگریستند. او در سال ۱۳۰۴ ه.ق به تبریز مهاجرت نمود و برای همیشه ساکن آنجا گردید. برخی آثار به یادگار مانده از ایشان عبارتند از: شرحی بر قصیده المفجع و تعلیقاتی بر مکاسب شیخ انصاری.

همچنین پدربزرگ علامه امینی، مولی نجف‌قلی مشهور به «امین الشرع» بود که نام خانوادگی علامه نیز از همین لقب گرفته شده است. وی نیز به گردآوری اخبار ائمه اطهار علیهم السلام علاقه بسیاری داشت و چند مجموعه روایت نیز تدوین کرده و اشعاری به فارسی و ترکی از وی به جا مانده است.

تحصیلات و استادان

علامه امینی از همان کودکی، استعداد و تیزهوشی عجیبی از خود نشان می‌داد و با حافظه قوی و سرعت عجیبش در درک مسائل دینی، همه نگاه‌ها را به خویش جلب کرد.[۲] او تحصیل را از محضر پدرش آغاز نمود و ادبیات عرب، منطق و تا اندازه‌ای فقه و اصول را از او آموخت.[۳]

علامه در سن ۱۶ سالگی برای ادامه تحصیل راهی نجف اشرف شد و تا حدود سن ۳۲ سالگی در آنجا مشغول کسب معارف الهی بود. در این سالها در محضر اساتیدی چون: آیة الله سید محمد بن محمدباقر الحسینی فیروزآبادی، آیة الله سید ابوتراب بن ابوالقاسم خوانساری، آیة الله میرزا علی ایروانی، سید محمد مولانا و آیة الله میرزا ابوالحسن مشکینی، زانوی ادب زده و کسب علم نمود.

ایشان در سن ۳۲ سالگی به زادگاه خود تبریز مراجعت نموده و برای مدت کوتاهی در آنجا ماندگار شد. اوقات ایشان در آن ایام به تدریس و تحقیق مصروف گردید و در آن زمان بود که کتاب نفیس «تفسیر فاتحة الکتاب» توسط ایشان به نگارش درآمد.

علامه امینی(ره) پس از مدتی مجدداً راهی نجف اشرف شد و ضمن تحقیق و مطالعه فراوان، در مجالس اساتید برجسته و مراجع تقلید آن روزگار به استمرار حاضر ‌شد و توانست به مرتبه والای اجتهاد نائل گردد و همچنین از علما و مجتهدین بزرگ آن عصر اجازه روایت نیز دریافت کند. بعضی از مشایخ روایت و اجتهاد ایشان عبارتند از:

آثار و تألیفات

کتاب فاطمه زهرا سلام الله علیها - یکی از آثار علامه امینی
  1. الغدير فی الكتاب و السنة و الادب
  2. تفسیر فاتحه الکتاب
  3. شهداء الفضیلة
  4. سیرتنا و سنتنا، سیرة نبینا و سنته
  5. السنة و السیرة
  6. ثمرات الأسفار
  7. ریاض الأنس
  8. المقاصد العلیة
  9. کامل الزیارات
  10. اعلام الأنام فی معرفة الملک
  11. رساله در علم درایه
  12. رساله در نیّت
  13. تصحیح وسائل الشیعة
  14. فاطمه زهرا سلام الله علیها

فعالیت‌های علمی و فرهنگی

علامه امینى در علوم اسلامى مانند تفسیر، حدیث، درایه و علم رجال استادى کم نظیر و به خصوص در علم فقه و تاریخ گوى سبقت را از همه محققان در ربود.

هنگامى که نخستین تألیف وى تحت عنوان «شهداء الفضیلة» در سى و پنجمین سال زندگى پر برکتش منتشر شد، مراجع و علماى بزرگ زمان هم چون سید ابوالحسن اصفهانى، حاج آقا حسین طباطبایى قمى، شیخ آقا بزرگ تهرانى و شیخ محمد حسین کمپانى، زبان به تحسین گذاردند و این زمانى است که هنوز سخنى از «الغدیر» در میان نبود و پس از این مراحل است که این بزرگوار ۴۰ سال دیگر از عمر پر برکت خویش را با تلاشى بى مانند و پشت کارى کم نشان در راه تحقیق و تتبع گذارنده و کتاب عظیم و شاهکار خویش (الغدیر) را به جهان اسلام تقدیم داشت.

علامه براى گرد آورى مطالب الغدیر سفرهاى پژوهشى بسیار کرد. در سرزمینها و شهرها، کعبه آمالش کتابخانه هاى عمومى و شخصى بود. این سفرها پر بار عموما به مطالعه و استنتاج و تهیه مأخذ و ملاقات با استادان مى گذشت. از جمله شهرهایى که وى به این هدف به آنها سفر کرد، مى توان: حیدرآباد، دکن، علیگره، لکنهو، کانپور، جلالى (در هند)، رامپور، فوعه، معره، قاهره (در مصر)، حلب، نبل و دمشق (در سوریه) را بر شمرد، عشق به خاندان عترت چنان سراسر وجودش را فرا گرفته بود که ساعتها مطالعه در مخزن کتابهاى خطى و دست یافتن به گوهرهاى گرانبهاى نبوى را بر خویشتن خویش هموار ساخته هرگز احساس خستگى نمى نمود.

گویند در کتابخانه‌ى یکى از شهرهاى عراق به مطالعه مى پرداخت، چون این کتابخانه در هر شبانه روز تنها چهار ساعت بیشتر باز نبود علامه امینى هم نمى توانست بیش از چهار روز در آن شهر بماند، با توافقى که میان وى و رئیس کتابخانه برقرار شده بود، علامه امینى هر روز به هنگام ظهر یعنى ساعت تعطیل کتابخانه وارد آنجا مى شد، کتابدار، در را به روى او مى بست تا روز بعد ساعت ۸ صبح که در را به رویش مى گشود. در نتیجه او روزى ۲۰ ساعت در این کتابخانه کار مى کرد و با لقمه نانى که همراه داشت و جرعه آبى که کتابدار در اختیارش مى گذاشت، توانست از میان چهار هزار نسخه‌ى خطى موجود در آن کتابخانه، مأخذ دلخواه خود را بیابد. آرى این همه توانایى و پشتکار و دل بستگى به کار، فقط و فقط در پرتو ایمان و عشق میسر است.

وی از امام علی علیه السلام به عنوان محور امت اسلامی بعد از پیامبر یاد می‌کند. علامه امینی با تأسیس کتابخانه در نجف اشرف دانشگاه بزرگ عالم تشیع را تا حد امکان از کتاب بی‌نیاز کرد. او در صدد بود عدل علی علیه‌السلام با به اجرا در آمدن اصول سیاسی اسلام دیگر بار در جامعه انسانی آشکار گردد.

علامه امینی به همراه بزرگانی همچون سید شرف‌الدین عاملی نهضت متن ‌گرایی را بنیان نهادند تا مبانی فلسفه‌ی سیاسی اسلام را با ارائه مدرک به امت اسلامی عرضه نمایند و به این وسیله در مقابل نهضت پیشین‌گرایی یا نهضت سلفیه ایستادند. علامه‌ی مصلح با جمع‌آوری اجتماعات پیشوایان شیعه تمامی زمینه‌های شک و تردید را در باره‌ی حدیث غدیر از بین می‌برد.

روش علامه برای مبارزه با استعمار تدافعی نبود بلکه با مطرح کردن ولایت و امامت و بحث‌های عمیق علمی پیرامون آن به ولایت فقیه در عصر غیبت رسید.

علامه غیر از تألیف کتب، به خدمات دیگرى نیز مى پرداخت، از جمله کتابخانه «مکتبه الامام امیر المومنین العامه» در نجف از باقیات صالحات آن بزرگوار بوده و از نظر کیفیت در شمار با ارزش ترین کتابخانه هاى علمى دنیاى اسلام است.

وفات

مرحوم علامه امینی، سرانجام در روز جمعه ۱۲ تیر ماه ۱۳۴۹ ه.ش (برابر با ۲۸ ربیع الثانى ۱۳۹۰ ه.ق) نزدیک اذان ظهر در ۷۰ سالگى در تهران دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش به نجف اشرف منتقل گردید و بعد از تشییع و طواف بر گرد مزار امیرالمؤمنین علیه‌السلام، در کتابخانه عمومى که خود تأسیس کرده بود به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. ترجمه الغدیر، محمدتقی واحدی و دیگران، ج ۱، ص ۱۵۴؛ علمای بزرگ شیعه، ص ۴۱۰
  2. علمای بزرگ شیعه، ص ۴۱۰
  3. گلشن ابرار، جمعی از پژوهشگران، ج ۲، ص ۷۲۷

منابع

  • نگاهبان غدیر، علامه امینی، در دسترس در دانشنامه رشد تاریخ بازیابی: ۲۶ آذرماه ۱۳۹۲.
  • نگاهی به زندگی علامه امینی(ره)، در دسترس در سایت تبیان تاریخ بازیابی: ۲۶ آذرماه ۱۳۹۲.

آرشیو عکس و تصویر