آیه 63 سوره ص

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۶ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۵:۵۹ توسط Aghajani (بحث | مشارکت‌ها) (معانی کلمات آیه)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
مشاهده آیه در سوره

أَتَّخَذْنَاهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زَاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصَارُ

مشاهده آیه در سوره


<<62 آیه 63 سوره ص 64>>
سوره : سوره ص (38)
جزء : 23
نزول : مکه

ترجمه های فارسی

آیا (چون) ما آنها را (در دنیا) مسخره و استهزاء می‌کردیم (اینک به دوزخ در نیامده‌اند)؟ یا (آنها اهل دوزخ هستند و) چشمان ما بر آنها نمی‌افتد؟

آیا ما آنان را به ناحق به مسخره گرفتیم [و اکنون در بهشت جای دارند] یا [در دوزخ اند و] دیدگان ما به آنان نمی افتد؟!

آيا آنان را [در دنيا] به ريشخند مى‌گرفتيم يا چشمها[ى ما] بر آنها نمى‌افتد؟»

آنان را به مسخره مى‌گرفتيم. آيا از نظرها دور مانده‌اند؟

آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‌ای حقیرند که) چشمها آنها را نمی‌بیند؟!

ترجمه های انگلیسی(English translations)

ridiculing them, or do [our] eyes miss them [here]?’

Was it that we (only) took them in scorn, or have our eyes (now) turned aside from them?

Did we take them (wrongly) for a laughing-stock, or have our eyes missed them?

"Did we treat them (as such) in ridicule, or have (our) eyes failed to perceive them?"

معانی کلمات آیه

  • سخرى: (به ضم و كسر سين) به دو معنى آيد: مسخره شده و تسخير شده، اما طبرسى در ذيل آيه 110 مؤمنون فرموده: در صورت ضم، فقط به معنى تسخير شده آيد.
  • زاغت: زيغ: منحرف شدن چشم و قلب، زاغَتِ الْأَبْصارُ چشمها منحرف شد.[۱]

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى‌ رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ «62»

و گويند: چرا مردانى را كه ما آنان را از اشرار مى‌شمرديم (در اين جا) نمى‌بينيم؟

أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ «63»

آيا ما (به ناحقّ) آنان را به مسخره مى‌گرفتيم (و امروز اهل بهشتند، يا آنكه در جهنّم هستند) و چشمان ما به آنها نمى‌افتد.

إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ «64»

همانا مجادله‌ى اهل آتش يك واقعيّت است.

نکته ها

در روايات معتبر آمده است كه: گروهى از شيعيان نزد اهل بيت عليهم السلام شكايت كردند كه گروهى ما را رافضى مى‌خوانند و از مشركان و كفّار بدتر مى‌دانند. امام عليه السلام سوگند ياد كردند كه شما مشمول شفاعت ما مى‌شويد و آنان در دوزخ سراغ شما را خواهند گرفت، سپس اين آيه را تلاوت كردند: «وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى‌ رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ». «2»

«1». اعراف، 39.

«2». تفاسير اطيب‌البيان، نورالثقلين و كنزالدقائق.

جلد 8 - صفحه 122

سيمايى از تخاصم مجرمان‌

در قيامت، هر كس دنبال شريك جرم مى‌گردد كه گناهش را به دوش او بيندازد:

بعضى گويند: جامعه ما را منحرف كرد. «لَوْ لا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ» «1»

بعضى گويند: دوست بد ما را منحرف كرد. «لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ» «2»

بعضى گويند: شريك، ما را منحرف كرد. «الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ» «3»

بعضى گويند: بزرگان فاسد ما را منحرف كرده‌اند. «أَطَعْنا سادَتَنا وَ كُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا» «4»

بعضى گويند: شيطان ما را منحرف كرد. «فَلا تَلُومُونِي وَ لُومُوا أَنْفُسَكُمْ» «5»

پیام ها

1- برخى كسانى كه در دنيا از بدان محسوب شده، تحقير مى‌شوند، در بهشت كامياب خواهند بود. «لا نَرى‌ رِجالًا كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ»

2- در دوزخ، افراد يكديگر را مى‌شناسند و هوش و حواس دارند. «ما لَنا لا نَرى‌ رِجالًا»

3- زود قضاوت نكنيم، شايد افراد به ظاهر پست امروز، عالى مقام‌هاى قيامت باشند. «نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ»

4- قيامت روز اقرار است. «أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا»

5- بهشتيان در مجلس انس بر تخت‌ها تكيه زده‌اند ولى دوزخيان با يكديگر جرّوبحث دارند. «مُتَّكِئِينَ فِيها»، «إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ»

«1». سبأ، 31.

«2». فرقان، 29.

«3». زخرف، 67.

«4». احزاب، 67.

«5». ابراهيم، 22.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 123

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ (63)

«1» مجمع البيان (چ 1401 ق) ج 4 ص 484 بنقل از عياشى.

جلد 11 - صفحه 209

بعد از تفحص بسيار كفار، چون اهل ايمان را نبينند، از روى توبيخ نفس خود گويند:

أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا: «استفهام توبيخى» يعنى چرا با ايشان سخريه و استهزاء مى‌كرديم، أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ: يا ميل كرده از ايشان چشمهاى ما و نور باصره ما بر ايشان نمى‌افتد. در آثار آمده كه حق تعالى آن فقراء را در غرفات بهشت به ايشان نمايد تا يقين كنند در جهنم نيستند و حسرت ايشان زياده شود.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ قالُوا ما لَنا لا نَرى‌ رِجالاً كُنَّا نَعُدُّهُمْ مِنَ الْأَشْرارِ (62) أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ (63) إِنَّ ذلِكَ لَحَقٌّ تَخاصُمُ أَهْلِ النَّارِ (64) قُلْ إِنَّما أَنَا مُنْذِرٌ وَ ما مِنْ إِلهٍ إِلاَّ اللَّهُ الْواحِدُ الْقَهَّارُ (65) رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُمَا الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ (66)

قُلْ هُوَ نَبَأٌ عَظِيمٌ (67) أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ (68) ما كانَ لِي مِنْ عِلْمٍ بِالْمَلَإِ الْأَعْلى‌ إِذْ يَخْتَصِمُونَ (69) إِنْ يُوحى‌ إِلَيَّ إِلاَّ أَنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ (70)

ترجمه‌

و گويند چيست ما را نمى‌بينيم مردانيرا كه بوديم ميشمرديمشان از بدكاران‌

آيا گرفتيم آنانرا بسخريه يا برگرديد از ايشان ديده‌ها

همانا اين راست است آنمنازعه اهل آتش است‌

بگو جز اين نيست كه من بيم دهنده‌ام و نيست معبودى مگر خداى يگانه داراى قهر و غلبه‌

پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است كه تواناى آمرزنده است‌

بگو آن خبرى بزرگ است‌

شما از آن رو گردانندگانيد

نبود براى من دانشى بجماعت بالاتر وقتى با يكديگر بحث مينمودند

وحى نميشود بسوى من مگر براى آنكه من بيم دهنده آشكارم.

تفسير

خداوند متعال باز نقل نموده كلام اهل دوزخ را با يكديگر كه گويند چه شده است ما را كه نمى‌بينيم در جهنّم مردانيرا كه ما آنها را از اشرار مى‌شمرديم در دنيا و ميگفتيم اينها با هم براى رياست و اغراض شخصى سازش نمودند كه ما را از دين آباء خود باز دارند آيا ما آنها را بسخريّه و استهزاء گرفتيم و چنين كار بدى كرديم چون اينجا كه نيستند معلوم ميشود در بهشتند يا اينجا هستند و چشم ما بآنها نمى‌افتد و محتمل است مراد آن باشد كه آيا ما كه آنها را

جلد 4 صفحه 477

سخريه نموديم عمدا كار بدى كرديم يا خبر چون در دنيا ما از باطن آنها آگاه نبوديم و چشم ما خوبيهاى آنها را نديد پس معذوريم و در هر حال اظهار ندامت و پشيمانى ميكنند و اتّخذنا هم بدون همزه استفهام نيز قرائت شده و بنابراين صفت ديگرى است براى رجالا و معنى واضح‌تر است و كلمه‌ام معادل ما لنا لا نرى خواهد بود صريحا نه بنحويكه بيان شد كه معادل اتّخذناهم بود باعتبار دلالت همزه استفهام بر ندامت آنها از استهزاء خودشان براى نبودن آنرجال در جهنّم و بودنشان در بهشت كه مستفاد از ما لنا لا نرى است و محتمل است ام منقطعه باشد يعنى آيا ما آنها را مسخره نموديم و قدر آنها را نشناختيم و چشم ما خوبيهاى آنها را نديد جاى تأسف است چون معلوم شد آنها بهشتى بودند كه اينجا نيستند و گفته‌اند مراد امثال ابو جهل و وليد بن مغيره‌اند كه امثال عمّار و صهيب و خباب را در جهنّم نمى‌بينند ولى در روايات متعدده از ائمه اطهار با تأكيدات بليغه بدشمنان آل محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم كه دوستان ايشانرا در جهنّم نمى‌بينند تفسير شده و بشيعيان فرموده‌اند و اللّه خدا غير از شما را اراده ننموده از آنها كه فرموده در جهنّم ديده نميشوند و اللّه دو نفر بلكه و اللّه يكنفر شما داخل جهنّم نخواهيد شد و بعد از تمام نزاعهاى جهنمى‌ها در آيات سابقه و گفتگوشان اينجا خداوند فرموده اين مخاصمه و گفتگوى ندامت اثر اهل آتش با يكديگر حقّ است و شبهه‌ئى در آن نيست كه واقع خواهد شد و به پيغمبر اكرم دستور فرموده كه بفرمايد باهل مكّه من فقط پيغمبر خدايم كه بايد شما را از قهر و غضب او بترسانم الزام به قبول و مسئوليّت انكار آن با من نيست و نيست معبود بحقى مگر خداوند يگانه كه شريك و جزء ندارد و غالب بر هر شى‌ء و قادر بر هر امرى است و چيزى و كسى نميتواند در مقابل او قيام و بر خلاف او اقدامى نمايد پروردگار آسمانها و زمين و موجودات در آن دو و ما بين آن دو است و مبدء و منتهاى تمام آنها است ارجمند و غالب و توانائى است كه كسى و چيزى نميتواند مانع از نفوذ اراده او شود و اگر بخواهد گناهكاران را تمامى بتمام گناهانشان عذاب كند ميتواند ولى آمرزنده است و هر گناهى را از هر كس بخواهد مى‌آمرزد و بمناسبت سبق ذكر انذار صفات جلال بيشتر ذكر شده است و نيز دستور فرموده كه بفرمايد آن خبر بيم دهنده بودن من از آتش جهنّم و قهّاريّت خداى يگانه‌

جلد 4 صفحه 478

خبر بزرگى است كه بايد كاملا بآن توجّه داشت و حقّ بودن آنرا دانست و از آن ترسيد ولى مع الاسف شما از استماع و تفكّر در آن گريزانيد يا آنچه خبر ميدهد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله بآن خبر مهمّى است كه بايد بآن توجّه داشت و نبايد از آن غافل و رو گردان بود و شما بآن اعتنا نميكنيد منكه از احوال ساكنان عالم اعلى مطلع نبودم و علم ببحث و گفتگو و ردّ و قبول آنها نداشتم اين قبيل مطالب بطريق وحى از خداوند بمن ميرسد و وحى نميشود بمن مگر براى آنكه پيغمبرم و بايد مردم را از خدا بترسانم با بيانات واضح و آشكار چنانچه نمونه آن در آيات آتيه خواهد آمد انشاء اللّه تعالى اين معانى از ظاهر اين آيات بنظر ميرسد ولى قمّى ره و در بصائر از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از نبأ عظيم امير المؤمنين عليه السّلام است و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه مراد از نبأ امامت است و نيز قمّى ره در حديث معراج از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه چون جبرئيل پيغمبر صلى اللّه عليه و اله را بسدرة المنتهى رسانيد از رفتار بازماند و حضرت رسيد بجائيكه كسى بآن جا نرسيده بود چون جز نور حق چيزى فاصله بين حبيب و محبوب نبود و خدا از پيغمبر ص پرسيد بحث ملأ اعلى با يكديگر در چه بود حضرت عرض كرد من نميدانم مگر آنچه را تو بمن آموختى پس خداوند دست قدرت خود را ميان دو كتف او گذارد و پيغمبر فرمود من خنكى آنرا در وسط سينه خود يافتم و هر چه از گذشته و آينده از من پرسيد دانستم از آن جمله آنكه فرمود ساكنان ملأ اعلى در چه بحث ميكردند عرض كردم در كفّارات و درجات و حسنات و در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم نقل نموده كه خدا بمن فرمود ميدانى ملأ اعلى در چه گفتگو ميكردند عرض كردم خير فرمود بحث ميكردند در كفّارات و درجات و امّا كفّارات فراوان نمودن آب وضو و رفتن بنماز جماعت و انتظار نماز بعد از نماز است و امّا درجات افشاء سلام و اطعام طعام و نماز شب است با آنكه مردم در خواب باشند و ظاهرا چون معناى حسنات واضح بوده ذكر نفرموده‌اند و سخريّا بضمّ سين و الّا انّما بكسر همزه نيز قرائت شده يعنى وحى نميشود بمن مگر آنكه تو بايد بيم‌دهنده مردم و آشكار كننده حق براى آنها باشى و بامر ديگرى مأموريّت ندارى و اللّه تعالى اعلم بحقائق الامور.

جلد 4 صفحه 479

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


وَ قالُوا ما لَنا لا نَري‌ رِجالاً كُنّا نَعُدُّهُم‌ مِن‌َ الأَشرارِ (62) أَتَّخَذناهُم‌ سِخرِيًّا أَم‌ زاغَت‌ عَنهُم‌ُ الأَبصارُ (63)

و ميگويند ‌اينکه‌ مخالفين‌ ‌که‌ ‌در‌ عذاب‌ جهنم‌ مي‌سوزند چه‌ ‌شده‌ ‌که‌ ‌ما نمي‌بينيم‌ كساني‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌ما ‌آنها‌ ‌را‌ ‌از‌ اشرار مي‌شمرديم‌ گرفته‌ بوديم‌ ‌آنها‌ ‌را‌ سخريه‌ مي‌كرديم‌ نيستند ‌در‌ جهنم‌ ‌ يا ‌ چشم‌ ‌ما ‌آنها‌ ‌را‌ نمي‌بيند.

اخبار بسياري‌ داريم‌ ‌از‌ كليني‌ ‌در‌ كافي‌ و شيخ‌ مفيد ‌در‌ اختصاص‌ و شيخ‌ طوسي‌ ‌در‌ امالي‌ و ‌از‌ عياشي‌ ‌از‌ جابر جعفي‌ و ‌از‌ ‌محمّد‌ ‌بن‌ الحسن‌ الصفار و ‌از‌ ‌علي‌ ‌بن‌ ابراهيم‌ و ‌غير‌ اينها ‌از‌ اكابر علماء تمام‌ مسندا ‌از‌ ائمه اطهار ‌که‌ جماعتي‌ ‌از‌ اكابر اصحاب‌ ائمه‌ خدمت‌ ‌آنها‌ شكايت‌ ميكردند ‌که‌ ‌اينکه‌ عامه‌ مخالفين‌ ‌ما ‌را‌ شريرترين‌ ناس‌ ميدانند ‌حتي‌ ‌از‌ مشركين‌ و كفّار و ‌ما ‌را‌ رافضي‌ ميگويند ائمه اطهار ‌براي‌ ‌آنها‌ قسم‌ ياد ميكردند و ‌در‌ بعض‌ اخبار غضبناك‌ ميشدند و مي‌فرمودند قسم‌ بخداوند ‌که‌ ده‌ نفر ‌از‌ ‌شما‌ شيعيان‌ ‌در‌ جهنم‌ نميرويد و كم‌ ميكردند ‌تا‌ يك‌ نفر ‌از‌ ‌شما‌ ‌در‌ جهنم‌ وارد نمي‌شويد ‌ما گنهكاران‌ ‌شما‌ ‌را‌ شفاعت‌ ميكنيم‌ و بهشت‌ مي‌بريم‌ ‌شما‌ ‌در‌ بهشت‌ متنعم‌ هستيد ‌آنها‌ ‌در‌ جهنم‌ پي‌ ‌شما‌ ميگردند سپس‌، تمسك‌ باين‌ آيات‌ ميفرمودند. و ‌اينکه‌ اخبار چون‌ مفصل‌ ‌است‌ ‌از‌ نقلش‌ خودداري‌ كرديم‌ و اغلب‌ اينها متقارب‌ المضمون‌ ‌است‌ و خلاصه ‌آن‌ ‌را‌ تذكر داديم‌.

264

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 63)- «آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه‌ای حقیرند که) چشمها آنها را نمی‌بیند» (أَتَّخَذْناهُمْ سِخْرِیًّا أَمْ زاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصارُ).

آری! ما این مردان بزرگ و با شخصیت را به باد مسخره می‌گرفتیم، و گاه حتی از این مرحله نیز پائین‌تر می‌شمردیم و آنها را افراد حقیری می‌دانستیم که اصلا به چشم نمی‌آمدند، اما آنها مقربان درگاه خدا بودند و الآن بهشت جایگاهشان است.

قابل توجه این که یکی از عوامل عدم درک واقعیتها جدی نگرفتن مسائل و استهزا و شوخی با حقایق است، همیشه باید با تصمیم جدی به بررسی واقعیتها پرداخت تا حقیقت روشن گردد.

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج9، ص243-244

منابع