ولادت امام علی علیه السلام: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(رده)
(ویرایش)
 
(۲۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
{{بخشی از یک کتاب}}
+
{{تقویم|روز= ۱۳ رجب|سال=سال ۳۰ [[عام الفیل]]}}  
 +
ولادت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام در سیزدهم [[ماه رجب|رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] رخ داده است. بنا به نقل علمای [[شیعه]] و گروه زیادی از [[اهل سنت]]، ولادت آن حضرت در [[کعبه|خانه خدا]] (کعبه) اتفاق افتاده است. این جریان از اختصاصات آن حضرت بوده و در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است.
  
'''منبع:''' تاریخ اسلام
+
[[پرونده:Shekaf-k.GIF|۲۷۰px|بندانگشتی|محل شکاف کعبه در رکن یمانی]]
  
'''نویسنده:''' علی دوانی
+
==پدر و مادر امام علی علیه السلام==
----
 
  
هنگامی که پیغمبر آینده اسلام به سن سی سالگی رسید، حادثه ای بس بزرگ در شهر [[مکه]] روی داد که از هرجهت بی نظیر بود، و بیش از هر کس به خاندان آن حضرت مربوط می شد. این حادثه بزرگ ولادت علی علیه السلام در [[خانه کعبه]] بود که گدشته از عموم دانشمندان شیعه، جمعی از علمای منصف عامه نیز آن را اعتراف دارند.
+
پدر [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام، [[ابوطالب علیه السلام|ابوطالب بن عبدالمطلب]] است که با [[عبدالله بن عبدالمطلب]] پدر [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] صلی الله علیه و آله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود.<ref> منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۱۱.</ref> ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ [[عبدالمطلب]] سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه و آله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید از او حمایت نمود.<ref> دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى" </ref>
  
علامه فقید معاصر [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] می نویسد: «آقا مهدی بن محمد تقی بن ابراهیم نقوی معاصر و متولد در سال 1316 ه ازاحفاد سید دلدار علی هندی دانشمند و فقیه مشهور شیعه در دیار هند، در کتاب «علی و الکعبه » که در 44 صفحه چاپ شده است، از 22 کتاب از کتب علمای عامه نقل می کند که تصریح کرده اند علی علیه السلام در کعبه متولد شده است.
+
مادر آن حضرت نیز، [[فاطمه بنت اسد]] بن [[هاشم بن عبد مناف|هاشم بن عبدمناف]] بود و حضرت علی علیه‌السلام و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر [[بنی هاشم|هاشمی]] بودند.<ref> خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹.</ref>
  
و هم می گوید: [[علامه میرزا محمدعلی اردوباردی]] متولد 1312 ه (از علمای بزرگ معاصر در [[نجف]] اشرف) کتاب «امیرالمؤمنین و الکعبه» در اثبات ولادت حضرت امیر در [[بیت الحرام]] را تالیف نموده که در باب خود کتابی ابتکاری است.(1)
+
فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به [[پیامبر اسلام|پیامبر]] صلی الله علیه و آله [[ایمان|ایمان]] آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در [[مکه]] را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام [[هجرت پیامبر اسلام به مدینه|هجرت پیامبر]] صلی الله علیه و آله، وی نیز به [[مدینه]] هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را [[کفن]] کرد و اقرار به [[ولایت]] فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.<ref> الارشاد، ص ۸؛ بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج ۳۵، ص ۱۷۹؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص ۱۹۱.</ref>
  
علامه امینی به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از دانشمند عالی قدر عامه حاکم نیشابوری در کتاب «مستدرک صحیحین» ج 3 ص 483 نقل می کند که گفته است: «اخبار به تواتر رسیده که فاطمه دختر اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه را در درون کعبه زائید.(2)
+
==ولادت امام علی علیه السلام در کعبه==
 +
تولد [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام در سیزدهم [[ماه رجب|رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]]، در شهر [[مکه]] معظمه و در داخل خانه خدا ([[کعبه|کعبه]]) واقع گردید. تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی علیه‌السلام است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است.<ref> الارشاد، ص ۸؛ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹؛ منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۴۳.</ref>
  
و از [[کنجی شافعی]] درکتاب «کفایه » نقل کرده که از طریق [[ابن نجار]] از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیر المؤمنین علی بن ابیطالب در مکه در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه [[رجب]] سی سال گذشته از [[عام الفیل]] متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی مولودی در بیت الله الحرام جز او متولد نگردید، و این کرامتی برای آن حضرت بو به خاطر مقام با عظمت او بود.»
+
داستان ولادت آن حضرت در برخی منابع چنین آمده است:
  
به پیروی از وی، [[احمد بن عبدالرحیم دهلوی]] مشهور به «شاه ولی الله» پدر [[عبدالعزیز دهلوی]] مصنف کتاب «تحقه اثنی عشریه»(3) در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت درروز جمعه سیردهم ماه رجب سی سال بعد ار عام الفیل در کعبه متولد گردید، و هیچ کس جز او نه قبل و نه بعد از وی در کعبه متولد نگردید».
+
«روزی [[عباس بن عبدالمطلب]] با یزید بن قعنب و با گروهی از [[بنی هاشم|بنی هاشم]] و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند، ناگاه [[فاطمه بنت اسد]] به مسجد درآمد، در حالی که به علی علیه‌السلام، نه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: "پروردگارا! من [[ایمان|ایمان]] آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم [[حضرت ابراهیم علیه السلام|حضرت ابراهیم]] علیه‌السلام که خانه کعبه را بنا کرده است، پس درخواست می‌کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است که آسان کنی بر من ولادت او را". عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند.
  
[[شهاب الدین سید محمود الوسی]] صاحب تفسیر کبیر در کتاب شرح قصیده عینیة عبدالباقی افندی عمری ص 15 در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: انت العلی الذی فوق العلی رفعا ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا. می نویسد: «این که امیر کرم الله وجهه در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور، و در کتب فرقین سنی و شیعه ذکر شده است».
+
اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]] علیه‌السلام را در دست خویش داشت و می‌گفت: "ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید [[آسیه|آسیه]] دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آن جا سزاوار نبود، مگر در حال ضرورت یعنی خانه [[فرعون]]. و [[حضرت مریم|مریم]] دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت [[حضرت عیسی علیه السلام|حضرت عیسی]] علیه‌السلام را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت. و حق تعالی مرا بر هر دو فضیلت داد و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشتی تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستی که منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که [[اذان]] خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من [[پیامبر اسلام|محمد]] صلی الله علیه و آله که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید".».<ref>منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج‏۱، ص۳۴۸</ref>
  
تا آن جا که می گوید: «جز او کرم الله وجهه کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام ائمه در محلی که قبله مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.(4)
+
==ولادت حضرت علی در منابع اهل سنت==
 +
ولادت [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه السلام در [[کعبه]] در بسیاری از منابع [[اهل سنت]] نیز ذکر شده است. [[شیخ آقا بزرگ تهرانی]] در موسوعه کتابشناسی [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]] از کتابی با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.<ref>الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۵، ص۳۳۰.</ref>
  
در تکمیل سخن نغز شهاب الدین دانشمند و مفسر بزرگ سنی می گوئیم جالب تر این که امام ائمه مسلمین حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام، تنها کسی که در خانه خدا «کعبه » قبله همه مسلمانان جهان متولد شد، سرانجام نیز در محراب [[مسجد کوفه]] خانه خدا ضربت خورد که بر اثر آن با فرق شکافته به افتخار شهادت نائل گردید. شیعیان جهان نیز این افتخار را یافته اند که چنین مولود مبارک و وجود مقدس را امام اول مسلمین و خلیفه بلافصل پیغمبر خاتم صلی الله علیه و آله بدانند.
+
[[علامه امینی]] به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از [[حاکم نیشابوری]] (عالم برجسته اهل سنت)، در کتاب «[[مستدرک حاکم نیشابوری|مستدرک علی الصحیحین]]» نقل می کند که گفته است: «اخبار به [[متواتر|تواتر]] رسیده که [[فاطمه بنت اسد|فاطمه دختر اسد]]، امیرالمؤمنین [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی طالب]] کرم الله وجهه را در درون کعبه زائید».<ref>وقد تواتر الاخبار ان فاطمة بنت اسد ولدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبه. مستدرک، ج۳، ص۴۸۳.</ref>
  
در کعبه شد پدیدار و به محراب شد شهید نازم به حسن مطلع و حسن ختام
+
و از گنجی شافعی در کتاب «کفایه» نقل کرده که از طریق ابن نجار از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب در [[مکه]] در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه [[رجب]] سی سال گذشته از [[عام الفیل]] متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی مولودی در [[کعبه|بیت الله الحرام]] جز او متولد نگردید و این کرامتی برای آن حضرت بود به خاطر مقام با عظمت او بود».
  
وی [[جلال الدین محمد دوانی]] فیلسوف مشهور درگذشته سال 908 هجری که از مفاخر علمای عامه بوده و فقط در اواخر عمر شیعه شده است، در کتاب فارسی «[[نور الهدایه فی اثبات الولایه]]» می نویسد: «این که جمهور اهل سنت از میان تمام صحابه پیغمبر فقط به علی علیه السلام «کرم الله وجهه» می گویند (یعنی گرامی باد رخسار او) به دو علت است:
+
به پیروی از وی، احمد بن عبدالرحیم دهلوی مشهور به «[[شاه ولی الله دهلوی|شاه ولی الله]]» پدر عبدالعزیز دهلوی مصنف کتاب «تحفه اثنی عشریه» در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت در روز جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال بعد از عام الفیل در کعبه متولد گردید و هیچ کس جز او نه قبل و نه بعد از وی در کعبه متولد نگردید».
  
یکی این که در میان صحابه تنها علی علیه السلام بوده است که قبل از بلوغ اسلام آورد، و هرگز در مقابل بت نایستاد و کرنش نکرد، و دیگر این که نشته اند; زمانی که فاطمه دختر اسد مادر علی علیه السلام آبستن به حضرت بود، هرگاه محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله درا می دید، ناگهان به احترام آن حضرت بر می خواست و ادای احترام می کرد.
+
[[سید محمود آلوسی]] صاحب [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم (کتاب)|تفسیر روح المعانی]] در کتاب شرح [[قصیده]] عینیة عبدالباقی افندی عمری ص ۱۵ در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: «انت العلی الذی فوق العلی رفعا، ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا» می نویسد: «این که امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور و در کتب فرقین [[اهل سنت|سنی]] و [[شیعه]] ذکر شده است». تا آنجا که می گوید: «جز او (کرم الله وجهه) کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام [[ائمه اطهار|ائمه]] در محلی که [[قبله]] مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.<ref>الغدیر، ج۶، ص۲۲.</ref>
  
پیغمبر آینده اسلام روزی گفت: ای مادر! تو آبستنی، من راضی نیستم برای من این طور از جا برخیزی، فاطمه گفت: به خدا قسم هرگاه شما را می بینم، جنینی که در شکم دارم طوری جابجا می شود که مرا ناگزیر می سازد از جا بلند شوم!(5)
+
لازم به ذکر است که [[شیعه]] معمولا حضرت علی را با وصف «علیه السلام» نام می برد، اما [[اهل سنت]] معمولا آن حضرت را با وصف «کرّم الله وجهَه» یاد می کنند. [[جلال الدین محمد دوانی]] فیلسوف مشهور درگذشته سال ۹۰۸ هجری که از مفاخر علمای [[عامه]] بوده و در اواخر عمر شیعه شده است، در مور علت آن در کتاب فارسی «[[نور الهدایه فی اثبات الولایه]]» از نظر اکثر علمای اهل سنت می نویسد: در زمانی که ایشان در رحم مادر خود فاطمه بنت اسد بود، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فاطمه بنت اسد را می دید او از جای خود بی اختیار بر می خواست، چون از علت آن سوال نمودند فرمود: هر گاه ایشان را می بینم جنین که در رحم من است حرکتی می نماید که می دانم حالت قیام به خود گرفت و چون آن حضرت در پیش من از طرفی به طرفی دیگر حرکت می کند، جنین نیز حرکتی می کند چنانچه می دانم به آن طرف که حضرت حرکت نموده، رو آورده است.<ref>نور الهدایه فی اثبات الولایه، ص۵۲و۵۳</ref>
  
کسانی که ناظر بودند با کمال تعجب دیدند ناگهان ضلع بالای [[حجرالاسود]] شکست، و فاطمه همسر ابوطالب به درون کعبه رفت و شکاف دیوار بهم آمد.(6)  
+
==شبهه پیرامون ولادت امام علی در کعبه==
 +
برخی با استناد به اینکه در زمان ولادت [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام، مشرکین، [[کعبه]] را به بتکده تبدیل نموده بودند، در صدد انکار فضیلت بودن ولادت آن حضرت در کعبه بر آمده اند. اما این شبهه با توجه به اینکه در [[قرآن]] از کعبه به عنوان خانه خدا یاد شده است<ref> «وَ إِذ بَوَّأْنا لِإِبراهیمَ مَکانَ البَیتِ أَنْ لا تُشرِک بی‌ شَیئاً وَ طَهِّر بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ القائِمینَ وَ الرُّکعِ السُّجُودِ» (الحج - ۲۶)
  
موضوع بلافاصله دهن به دهن گشت و به گوش مرد و زن مکه رسید، و همه منتظر بودند ببینند سرانجام آن ماجرای شگفت انگیز چه خواهد بود.
+
ترجمه: و (اى پیامبر! یاد کن از) آنگاه که براى ابراهیم جاى خانه کعبه را معین (و مبین) ساختیم (و او خانه را تجدید بناء کرد و وحى فرستادیم به او) که هیچ چیز را (نه در وجود و نه در پرستش) با من شریک مساز، و خانه مرا براى طواف کنندگان و ایستادگان (براى نماز آن عهد) و رکوع کنندگان سجود کنندگان پاک کن. </ref> و نیز با توجه به اینکه تا قبل از نزول آیه [[تغییر قبله]]، کعبه با وجود بتها در آن، [[قبله]] گاه مسلمانان بوده است، وارد نیست.
 +
==پانویس==
 +
{{پانویس}}
 +
==منابع==
 +
*دوانی، محمد بن اسعد، نور الهدایه فی اثبات الولایه، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۲ش.
 +
*شیخ عباس قمى‏، منتهى الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ ش‏.
 +
*علی دوانی، تاریخ اسلام.
 +
*دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى".
 +
*مهدی وزنه، علی (ع) مولود کعبه، [http://rasekhoon.net/article/show-105427.aspx سایت راسخون]، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
 +
*جواد خرمی، راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه، مبلغان، شهریور۱۳۸۳، شماره۵۷، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3841/29483?ParentID=82186 سایت حوزه]، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
 +
*موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.
  
همسر ابوطالب سه روز در خانه کعبه به سر برد. روز چهارم کسانی که پیرامون کعبه گرد آمده بودند دیدند دیوار کعبه از همان جا بار دیگر شکاف برداشت و آن بانوی سرفراز در حالی که نوزاد خود را در آغوش داشت از درون خانه خدا بیرون آمد.
+
==منابع برای مطالعه بیشتر==
  
همسر ابوطالب خطاب به حاضران گفت: ای مردم! خداوند مرا به خاطر نوزاد پاک سرشتم بر زنان دیگر برتری داد. زیرا هیچ زنی تا کنون اجازه نداشته است که در خانه خدا وضع حمل کند.
+
*[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=124 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، ۱۳ رجب]
 
 
ولی خداوند خانه اش را در اختیار من گذاشت تا فرزند خود را در آن جایگاه مقدس بزایم(7) سپس به خانه آمد. پیغمبر آینده اسلام که از ماجرا اطلاع یافته بود، در خانه ابوطالب بود. نوزاد تا آن لحظه چشم باز نکرده بود. نخستین باری که چشم گشود، لحظه ای بود که پیغمبر ضمن تبریک به زن عمویش نوزاد را از آغوش او گرفت و اولین نگاه نوزاد هم به روی محمد صلی الله علیه و آله بود.
 
 
 
پیغمبر صورت نوزاد را بوسید و نام او را «علی» گذارد، و به عمو و زن عمویش مژده داد که نوزاد، آینده ای بس درخشان دارد.
 
 
 
به گفته شاعر: صدف آسا جهان آفرینش درخشان گوهری والا گهر زاد ز بعد قرن ها گیتی هنر کرد که اینسان قهرمانی باهنر زاد پدرها بعد از این هرگز نبینند که دیگر مادری این سان پسر زاد فری بر مادر نیکو سرشتش غزال ماده گوئی شیر نر زاد.
 
 
 
==پی نوشت ها ==
 
 
 
(1). ([[الذریعه الی تصانیف الشیعه]] ج 2 ص 352).
 
 
 
(2). (وقد تواتر الاخبار ان فاطمة بنت اسد ولدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبه.)
 
 
 
(3). ([[تحفه اثنی عشریه]] کتابی بزرگ در در شیعه است، و هموطن او سید عالی قدر میر حامد حسین نیشابوری هندی کتاب با عظمت «[[عقبات الانوار]]» را در رد آن نوشت).
 
 
 
(4). (الغدیر ج 6 ص 22).
 
 
 
(5). (کتاب [[نورالهدایه]] جلال الدین به ضمیمه شرح زندگانی او تالیف نویسنده این سطور به طبع رسیده است. به آن جا مراجعه شود).
 
 
 
(6). (این نقطه تا این اواخر در دیوار کعبه مشخص بود. بیشتر زائران شیعه هنگام طواف خانه کعبه چون به آن نقطه می رسند که هنوز هم علامتی دارد آن را می بوسند).
 
 
 
(7). (راجع به ولادت علی علیه السلام در کعبه و خانه خدا گذشته از «[[الغدیر]]» به کتب یاد شده متن هم مراجعه شود، و چه خوب است که یکی از دانشمندان، آن ها را در کتابی به فارسی و عربی منتشر سازد).
 
  
 +
{{شناختنامه امام علی (ع)}}
 +
{{مناسبت های شیعه}}
 +
[[رده:وقایع ماه رجب]]
 +
[[رده:سال ۳۰ عام الفیل]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام]]
 
[[رده:امام علی علیه السلام]]
 +
[[رده:امام علی علیه السلام از ولادت تا وفات پیامبر]]
 +
[[رده:کعبه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۳۱

تقویم هجری قمری

روز واقعه:۱۳ رجب
سال ۳۰ عام الفیل

ولادت امام علی علیه السلام در سیزدهم رجب سال ۳۰ عام الفیل رخ داده است. بنا به نقل علمای شیعه و گروه زیادی از اهل سنت، ولادت آن حضرت در خانه خدا (کعبه) اتفاق افتاده است. این جریان از اختصاصات آن حضرت بوده و در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است.

محل شکاف کعبه در رکن یمانی

پدر و مادر امام علی علیه السلام

پدر امام علی علیه السلام، ابوطالب بن عبدالمطلب است که با عبدالله بن عبدالمطلب پدر حضرت محمد صلی الله علیه و آله، برادر تنی و مادرشان فاطمه بنت عمرو بن عایذ مخزومی بود.[۱] ابوطالب کسی بود که بعد از مرگ عبدالمطلب سرپرستى حضرت محمد صلی الله علیه و آله را بر عهده گرفت و چون آن حضرت به پیامبری رسید از او حمایت نمود.[۲]

مادر آن حضرت نیز، فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبدمناف بود و حضرت علی علیه‌السلام و برادران و خواهرانش، نخستین کسانی بودند که هم از سوی پدر و هم از سوی مادر هاشمی بودند.[۳]

فاطمه بنت اسد از جمله بانوان گروه نخست بود که به پیامبر صلی الله علیه و آله ایمان آورد و مسلمان شد و رنج‌های ایام حضور در مکه را به همراه همسر و خانواده‌اش متحمل گردید و در هنگام هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله، وی نیز به مدینه هجرت نمود و در همین شهر مقدس بدرود حیات گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله با پیراهن خود وی را کفن کرد و اقرار به ولایت فرزندش علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به وی تلقین کرد.[۴]

ولادت امام علی علیه السلام در کعبه

تولد حضرت علی علیه السلام در سیزدهم رجب سال ۳۰ عام الفیل، در شهر مکه معظمه و در داخل خانه خدا (کعبه) واقع گردید. تولد در خانه کعبه، فضیلتی ویژه حضرت علی علیه‌السلام است و خدای متعال تنها وی را به چنین امتیازی کرامت نمود. نه پیش از او و نه پس از او، برای هیچ کسی چنین فضیلتی پدید نیامده است.[۵]

داستان ولادت آن حضرت در برخی منابع چنین آمده است:

«روزی عباس بن عبدالمطلب با یزید بن قعنب و با گروهی از بنی هاشم و جماعتی از قبیله بنی العزی در برابر خانه کعبه نشسته بودند، ناگاه فاطمه بنت اسد به مسجد درآمد، در حالی که به علی علیه‌السلام، نه ماه آبستن بود و او را درد زائیدن گرفته بود. پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: "پروردگارا! من ایمان آورده‌ام به تو و به هر پیامبر و رسولی که فرستاده‌ای و به هر کتابی که نازل گردانیده‌ای و تصدیق کرده‌ام به گفته‌های جدم حضرت ابراهیم علیه‌السلام که خانه کعبه را بنا کرده است، پس درخواست می‌کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسی که این خانه را بنا کرده است و به حق این فرزندی که در شکم من است و با من سخن می‌گوید و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکی از آیات جلال و عظمت تو است که آسان کنی بر من ولادت او را". عباس و یزید بن قعنب گفتند که چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد. فاطمه از آن رخنه داخل شد و از دیده‌های ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به اذن خدا به هم پیوست و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعی کردیم، در گشوده نشد. دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند.

اهل مکه در کوچه‌ها و بازارها این قضیه را نقل می‌کردند و زن‌ها این حکایت را یاد می‌کردند و تعجب می‌نمودند. تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را در دست خویش داشت و می‌گفت: "ای گروه مردم! به درستی که حق تعالی برگزید مرا از میان خلق خود و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‌اند. زیرا که حق تعالی برگزید آسیه دختر مزاحم را و او عبادت کرد حق تعالی را پنهان در موضعی که عبادت خدا در آن جا سزاوار نبود، مگر در حال ضرورت یعنی خانه فرعون. و مریم دختر عمران را حق تعالی برگزید و ولادت حضرت عیسی علیه‌السلام را بر او آسان گردانید و در بیابان درخت خشک را جنباند و رطب تازه از برای او از آن درخت فرو ریخت. و حق تعالی مرا بر هر دو فضیلت داد و همچنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‌اند. زیرا که من فرزندی آورده‌ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‌ها و طعام‌های بهشتی تناول کردم و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامی که فرزند برگزیده من بر روی دست من بود، هاتفی از غیب مرا ندا کرد که: ای فاطمه! این فرزند بزرگوار را "علی" نام کن، به درستی که منم خداوند علی أعلی و او را آفریده‌ام از قدرت و عزت و جلال خود و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیدم و نام او را از نام مقدس خود اشتقاق نموده‌ام و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‌ام و امور خود را به او تفویض کرده‌ام و او را به علوم پنهان خود مطلع کرده‌ام و در خانه محترم من متولد شده است و او اول کسی است که اذان خواهد گفت بر روی خانه من و بت‌ها را خواهد شکست و آن‌ها را از بالای کعبه به زیر خواهد انداخت و مرا به عظمت و مجد و بزرگواری و یگانگی یاد خواهد کرد و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من محمد صلی الله علیه و آله که رسول من است و او وصی او خواهد بود. خوشا حال کسی که او را دوست دارد و یاری کند او را و وای بر حال کسی که فرمان او نبرد و یاری او نکند و انکار حق او نماید".».[۶]

ولادت حضرت علی در منابع اهل سنت

ولادت حضرت علی علیه السلام در کعبه در بسیاری از منابع اهل سنت نیز ذکر شده است. شیخ آقا بزرگ تهرانی در موسوعه کتابشناسی الذریعه از کتابی با نام «علی و الکعبه» یاد می کند که مهدی بن محمدتقی بن ابراهیم نقوی آن را نگاشته است و با استفاده از ۲۲ کتاب از کتب علمای اهل سنت ثابت نموده است که آن حضرت در کعبه متولد شده است.[۷]

علامه امینی به تفصیل پیرامون ولادت علی علیه السلام در کعبه بحث نموده و از جمله از حاکم نیشابوری (عالم برجسته اهل سنت)، در کتاب «مستدرک علی الصحیحین» نقل می کند که گفته است: «اخبار به تواتر رسیده که فاطمه دختر اسد، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب کرم الله وجهه را در درون کعبه زائید».[۸]

و از گنجی شافعی در کتاب «کفایه» نقل کرده که از طریق ابن نجار از حاکم نیشابوری روایت نموده که گفته است: «امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب در مکه در خانه خدا، شب جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال گذشته از عام الفیل متولد گردید. نه قبل و نه بعد از وی مولودی در بیت الله الحرام جز او متولد نگردید و این کرامتی برای آن حضرت بود به خاطر مقام با عظمت او بود».

به پیروی از وی، احمد بن عبدالرحیم دهلوی مشهور به «شاه ولی الله» پدر عبدالعزیز دهلوی مصنف کتاب «تحفه اثنی عشریه» در کتاب «ازالة الخفاء» نوشته است: «اخبار متواتر است که فاطمه دختر اسد امیرالمؤمنین علی را در درون کعبه زائید. آن حضرت در روز جمعه سیزدهم ماه رجب سی سال بعد از عام الفیل در کعبه متولد گردید و هیچ کس جز او نه قبل و نه بعد از وی در کعبه متولد نگردید».

سید محمود آلوسی صاحب تفسیر روح المعانی در کتاب شرح قصیده عینیة عبدالباقی افندی عمری ص ۱۵ در ذیل این بیت قصیده او در مدح مولای متقیان: «انت العلی الذی فوق العلی رفعا، ببطن مکة عندالبیت اذ وضعا» می نویسد: «این که امیر (کرم الله وجهه) در خانه خدا متولد شده، در دنیا امری مشهور و در کتب فرقین سنی و شیعه ذکر شده است». تا آنجا که می گوید: «جز او (کرم الله وجهه) کسی در خانه خدا متولد نشده و چقدر مناسب است که امام ائمه در محلی که قبله مسلمین است متولد گردد. سبحان من یضع الاشیاء فی مواضعها و هو احکم الحاکمین.[۹]

لازم به ذکر است که شیعه معمولا حضرت علی را با وصف «علیه السلام» نام می برد، اما اهل سنت معمولا آن حضرت را با وصف «کرّم الله وجهَه» یاد می کنند. جلال الدین محمد دوانی فیلسوف مشهور درگذشته سال ۹۰۸ هجری که از مفاخر علمای عامه بوده و در اواخر عمر شیعه شده است، در مور علت آن در کتاب فارسی «نور الهدایه فی اثبات الولایه» از نظر اکثر علمای اهل سنت می نویسد: در زمانی که ایشان در رحم مادر خود فاطمه بنت اسد بود، چون پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فاطمه بنت اسد را می دید او از جای خود بی اختیار بر می خواست، چون از علت آن سوال نمودند فرمود: هر گاه ایشان را می بینم جنین که در رحم من است حرکتی می نماید که می دانم حالت قیام به خود گرفت و چون آن حضرت در پیش من از طرفی به طرفی دیگر حرکت می کند، جنین نیز حرکتی می کند چنانچه می دانم به آن طرف که حضرت حرکت نموده، رو آورده است.[۱۰]

شبهه پیرامون ولادت امام علی در کعبه

برخی با استناد به اینکه در زمان ولادت امام علی علیه السلام، مشرکین، کعبه را به بتکده تبدیل نموده بودند، در صدد انکار فضیلت بودن ولادت آن حضرت در کعبه بر آمده اند. اما این شبهه با توجه به اینکه در قرآن از کعبه به عنوان خانه خدا یاد شده است[۱۱] و نیز با توجه به اینکه تا قبل از نزول آیه تغییر قبله، کعبه با وجود بتها در آن، قبله گاه مسلمانان بوده است، وارد نیست.

پانویس

  1. منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج ۱، ص ۱۱.
  2. دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى"
  3. خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹.
  4. الارشاد، ص ۸؛ بحارالانوار (علامه مجلسی)، ج ۳۵، ص ۱۷۹؛ اهل بیت (نوفیق ابوعلم)، ص ۱۹۱.
  5. الارشاد، ص ۸؛ خصائص الائمه علیه‌السلام، ص ۳۹؛ منتهی الآمال، ج ۱، ص ۱۴۳.
  6. منتهى الآمال، شیخ عباس قمى، ج‏۱، ص۳۴۸
  7. الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۵، ص۳۳۰.
  8. وقد تواتر الاخبار ان فاطمة بنت اسد ولدت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب کرم الله وجهه فی جوف الکعبه. مستدرک، ج۳، ص۴۸۳.
  9. الغدیر، ج۶، ص۲۲.
  10. نور الهدایه فی اثبات الولایه، ص۵۲و۵۳
  11. «وَ إِذ بَوَّأْنا لِإِبراهیمَ مَکانَ البَیتِ أَنْ لا تُشرِک بی‌ شَیئاً وَ طَهِّر بَیتِی لِلطَّائِفینَ وَ القائِمینَ وَ الرُّکعِ السُّجُودِ» (الحج - ۲۶) ترجمه: و (اى پیامبر! یاد کن از) آنگاه که براى ابراهیم جاى خانه کعبه را معین (و مبین) ساختیم (و او خانه را تجدید بناء کرد و وحى فرستادیم به او) که هیچ چیز را (نه در وجود و نه در پرستش) با من شریک مساز، و خانه مرا براى طواف کنندگان و ایستادگان (براى نماز آن عهد) و رکوع کنندگان سجود کنندگان پاک کن.

منابع

  • دوانی، محمد بن اسعد، نور الهدایه فی اثبات الولایه، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۲ش.
  • شیخ عباس قمى‏، منتهى الآمال فی تواریخ النبی و الآل‏، قم، دلیل ما، ۱۳۷۹ ش‏.
  • علی دوانی، تاریخ اسلام.
  • دائرة المعارف قرآن کریم مدخل ابوطالب از "محمد‌باغستانى، سید محمود دشتى، سید علیرضا واسعى".
  • مهدی وزنه، علی (ع) مولود کعبه، سایت راسخون، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
  • جواد خرمی، راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه، مبلغان، شهریور۱۳۸۳، شماره۵۷، در دسترس در سایت حوزه، بازیابی: ‌۱۳ مهر ۱۳۹۲.
  • موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.

منابع برای مطالعه بیشتر