مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

ناکثین

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۸ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۱ توسط مهدی موسوی (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

ناکثین به معنای پیمان شکنان به نخستين كسانى گفته می شود كه پيمان بيعت خويش را با امام على علیه السلام شكستند. طلحه و زبير در رأس اين گروه قرار داشتند.

مطابق با آنچه در منابع تاریخی آمده است پس از کشته شدن عثمان، طلحه و زبير و مهاجران و انصار نزد على آمدند تا با او بيعت كنند. و گفته شده نخستين كسى كه دست بيعت دراز كرد طلحه بود و سپس زبير.[۱]

آن دو پس از آن به نزد امام علی علیه السلام رفتند و از آن حضرت خواستند که آنها را والی کوفه و بصره کند اما امام به خواسته آنان جواب مثبت نداد.[۲]

در حالی که طلحه و زبیر در رسیدن به قدرت خود را ناکام یافتند. هر یک نامه ای از معاویه دریافت نمودند که ضمن تحریک آنها به جنگ با امام علی علیه السلام، به آنها وعده خلافت مسلمین را می داد. این نامه ها که دسترسی به خلافت را در ذهن آن دو سهل الوصول ساخت،[۳][۴] موجب شد که آن دو برای در پی گرفتن فتنه ای که در سر داشتند راه مکه را در پیش گیرند.

در مکه آنها با عایشه که از پیش از قتل عثمان به مکه رفته و هنوز بازنگشته بود رایزنی نموده، تصمیم گرفتند به بهانه خونخواهی عثمان، با همیاری گروهی از بنى اميّه به جنگ با على (ع) برخیزند.[۵] این جنگ که بعدا جنگ جمل نام گرفت با كشته شدن طلحه و زبير و شكست سنگين لشكر ناكثين به پايان رسيد.

عنوان ناکثین برگرفته از حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است که خطاب به آن حضرت فرمودند: «ستقاتل بعدی الناکثین و القاسطین و المارقین؛ پس از من با ناکثین و قاسطین و مارقین خواهی جنگید»[۶]

پانویس

  1. تاريخ ‏ابن‏ خلدون، ترجمه‏ متن، ج‏1، ص590
  2. تاریخ الطبری، ج 4، ص 429
  3. بنگرید: معاویه و جنگ جمل، مصطفی معلمی، تاریخ اسلام، شماره بیستم، دیماه سال 1383 در دسترس سایت حوزه، بازیابی:‏۱ دی ۱۳۹۷
  4. اینکه نامه نگاری معاویه به آنها سبب تحریک آنها شد امری است که امیرالمومنین علیه السلام نیز خود در خطبه ای که در ذی قار ایراد نمودند آن را گوشزد فرمودند. (شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ج‏1، ص 310: «و لقد كان معاوية كتب إليهما من الشام كتابا يخدعهما فيه فكتماه عني»‏)
  5. الفتوح، ترجمه، ص411
  6. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۰۱

منابع

  • ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
  • ابن خلدون، العبر (تاريخ ابن خلدون)، ترجمه عبدالمحمد آيتى، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى، چاپ اول، 1363ش.
  • محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، تحقیق: ابراهیم، محمد ابوالفضل، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
  • مصطفی معلمی، «معاویه و جنگ جمل»، تاریخ اسلام، شماره بیستم، دیماه سال 1383.

پیوندها