مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

مکاسب (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (Aghajani صفحهٔ مکاسب را به مکاسب (کتاب) منتقل کرد)
جز
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
«المكاسب» [[شيخ مرتضى انصارى]] در موضوع فقه معاملات از مهمترین كتاب‌ هاى فقهى شیعه در باب معاملات محسوب مى شود و از زمان تألیف تاكنون، متن درسى حوزه هاى علمیه [[شیعه]] قرار گرفته است، مؤلف به طور استدلالى به مباحث معاملات نظر دوخته و به ذكر و تحلیل كلمات فقهاى پیشین توجه عمیقى داشته است و وجوه مختلف یك مسئله فقهى را با بیان تردیدهاى ویژه خود، ترسیم مى نماید.
+
{{خوب}}
{{مشخصات کتاب
+
 
 +
'''«المکاسب»''' تألیف [[شیخ مرتضى انصارى]] (م، ۱۲۸۱ ق)، از مهمترین کتاب‌ هاى فقهى [[شیعه]] در باب معاملات محسوب مى شود. این کتاب از زمان تألیف تاکنون، متن درسى [[حوزه علمیه|حوزه هاى علمیه]] شیعه قرار گرفته و شروح و حواشى متعددى بر آن نوشته شده است.  
 +
{{مشخصات کتاب
  
 
|عنوان=
 
|عنوان=
  
|تصویر=[[پرونده:مکاسب.jpg|240px|وسط]]
+
|تصویر=[[پرونده:مکاسب.jpg|۲۴۰px|وسط]]
  
|نویسنده=مرتضي بن محمدامين انصاری
+
|نویسنده= شیخ مرتضى انصارى
  
 
|موضوع=فقه/ معاملات
 
|موضوع=فقه/ معاملات
سطر ۱۲: سطر ۱۴:
 
|زبان=عربی
 
|زبان=عربی
  
|تعداد جلد=1
+
|تعداد جلد=۱
  
 
|عنوان افزوده1=
 
|عنوان افزوده1=
سطر ۲۳: سطر ۲۵:
  
 
|لینک=
 
|لینک=
 +
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/۷۵۰۵۰/%D۹%۸۳%D۸%AA%D۸%A۷%D۸%A۸-%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۹%۸۵%D۹%۸۳%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%A۸/&from=search&&query=%D۸%A۷%D۹%۸۴%D۹%۸۵%D۹%۸۳%D۸%A۷%D۸%B۳%D۸%A۸&field=title&count=۲۰&execute=true#!resource '''کتاب المکاسب''']
 +
}}
  
}}
+
==معرفی مؤلف==
==محتوای کتاب==
+
[[شیخ مرتضی انصاری]] (۱۲۱۴-۱۲۸۱ ق)، ملقب به خاتم الفقهاء و المجتهدین، از برجسته ترین فقها و عالمان در قرن سیزدهم هجری است. [[میرزا محمدحسن شیرازی]]، [[آخوند خراسانی|شیخ محمدکاظم خراسانی]]، و [[سید جمال الدین اسد آبادی|سید جمال الدین اسدآبادی]] از شاگردان او هستند.
مؤلف در این كتاب به سه مبحث مهم پرداخته است: مكاسب محرمه، بیع، خیارات و پایان كتاب به برخى رساله هاى متفرقه اختصاص یافته است كه عناوین آن‌ها عبارتند از: [[تقیه]]، [[عدالت]]، قضا از میت، مواسعه و مضایقه، ارث، قاعده من ملك شیئا ملك الاقرار به، [[نفى ضرر]] ، [[رضاع]] ، مجرد عقد بر زن موجب تحریم او بر پدر و پسر عقدكننده مى گردد.
 
  
كتاب المكاسب يكى از مهم‌ترين كتب فقهى استدلالى و از بهترين و معروف‌ترين تأليفات شيخ اعظم انصارى( قده) و حاصل عمر و خلاصۀ افكار اين فقيه الهى مى‌باشد.
+
بر کسى که از تاریخچۀ ادوار مباحث فقهى اطلاع داشته باشد پوشیده نیست که تألیفات شیخ اعظم انصاری از نظر عمق مطالب و دقت بى‌نظیر و وسعت تتبع و تحقیق در عین قلمى روان و بیانى سهل، در تاریخ [[فقه]] دیده نشده است، بخصوص کتاب «المکاسب» در بین تألیفات وى سرآمد آنان است.  
  
== ویژگی های کتاب==
+
==محتوای کتاب==
 +
احاطۀ [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] به اقوال متقدمین و متأخرین موجب این شده که آراء مختلف را در موضوعات و مسائل معین جمع‌آورى نموده و با اجتهاد عمیق و اسلوب جدیدى که مطابق با روح [[شریعت|شریعت]] و مقتضیات زمان است، کتابى را که مباحث آن جامع و مانع و دور از انحرافات و لغزش‌هاى فکرى است تألیف نماید.
  
از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب، ساختار منطقى و نظام تعليمى به منظور تدريس حوزه‌هاى علميه مى‌باشد. اگر چه بسيارى از مباحث بيع و خيارات و حتى مكاسب محرمه در كتب پيشينيان مورد توجه بوده است اما اين نظم و ترتيب قبلا وجود نداشته است.
+
مؤلف در این کتاب به سه مبحث مهم پرداخته است: مکاسب محرمه، بیع، خیارات؛ و پایان کتاب به برخى رساله هاى متفرقه اختصاص یافته است که عناوین آن‌ها عبارتند از: [[تقیه]]، [[عدالت]]، قضا از میت، مواسعه و مضایقه، [[ارث]]، قاعده من ملک شیئا ملک الاقرار به، [[قاعده لاضرر|نفى ضرر]]، رضاع، مجرد عقد بر زن موجب تحریم او بر پدر و پسر عقدکننده مى گردد.
  
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب حجم جستجو و وسعت تتبع در انديشه‌هاى فقهى بزرگان و ارزش‌يابى و پژوهش‌ها و تحقيقات در اين نظريه‌هاست، به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضايقه، نزديك به 50 نفر از فقها را نام مى‌برد و در بيع وقف به 22 كتاب فقهى اشاره دارند.
+
مؤلف به طور استدلالى به مباحث معاملات نظر دوخته و به ذکر و تحلیل کلمات فقهاى پیشین توجه عمیقى داشته است و وجوه مختلف یک مسئله فقهى را با بیان تردیدهاى ویژه خود، ترسیم مى نماید.
  
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، احترام فوق العادۀ وى به فقهاى عظام است مثلا در عبارات مكاسب اين گونه ديده مى‌شود، المحقق الثاني مع كمال تبحره في الفقه، يا المولى الأعظم وحيد عصره في شرح المفاتيح.
+
==ویژگی‌های کتاب==
  
نكتۀ ديگر اين كه شيخ اعظم طبق شيوۀ شناخته شده و پسنديدۀ تحقيقات امروزى در نقل اقوال نهايت دقت و حفظ امانت را به كار مى‌برد. او بسيار تلاش مى‌كند كه هر كلامى را از منبع اصلى آن نقل كند و تنها در مواردى كه منبع اصلى يافت نمى‌شود به حافظه يا منابع دست دوم اعتماد مى‌كند. و در اين موارد نيز مكررا مى‌فرموده است كه منبع اصلى را ندارم كه به آن رجوع كنم.
+
*از مهم‌ترین ویژگى‌هاى کتاب، ساختار منطقى و نظام تعلیمى به منظور تدریس [[حوزه علمیه|حوزه‌هاى علمیه]] مى‌باشد. اگر چه بسیارى از مباحث بیع و خیارات و حتى مکاسب محرمه در کتب پیشینیان مورد توجه بوده است اما این نظم و ترتیب قبلا وجود نداشته است.
 +
*ویژگى‌ دیگر، حجم جستجو و وسعت تتبع در اندیشه‌هاى فقهى بزرگان و ارزش‌یابى و پژوهش‌ها و تحقیقات در این نظریه‌هاست، به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضایقه، نزدیک به ۵۰ نفر از [[فقیه|فقها]] را نام مى‌برد و در بیع وقف به ۲۲ کتاب فقهى اشاره دارند.
 +
*از دیگر ویژگى‌هاى کتاب، احترام فوق العادۀ وى به فقهاى عظام است، مثلا در عبارات مکاسب این گونه دیده مى‌شود، «[[محقق ثانی|المحقق الثانی]] مع کمال تبحره فی الفقه»، یا «المولى الأعظم وحید عصره فی شرح المفاتیح».
 +
*نکتۀ دیگر این که [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ اعظم]] طبق شیوۀ شناخته شده و پسندیدۀ تحقیقات امروزى در نقل اقوال نهایت دقت و حفظ امانت را به کار مى‌برد. او بسیار تلاش مى‌کند که هر کلامى را از منبع اصلى آن نقل کند و تنها در مواردى که منبع اصلى یافت نمى‌شود به حافظه یا منابع دست دوم اعتماد مى‌کند و در این موارد نیز مکررا مى‌فرموده است که منبع اصلى را ندارم که به آن رجوع کنم.
 +
*از دیگر ویژگی های این کتاب نظریات جدید آن می باشد. کتاب المکاسب دایرة المعارف نظریات فقهى جدید و مملو از ابتکارات شیخ انصارى (قده) مى‌باشد. به عنوان نمونه وى در باب معاطاة در حالى که آن را بیع محسوب مى‌نماید اما آن را بیع غیر لازم دانسته و نظریۀ اباحۀ جمیع تصرفات را رد مى‌نماید. از دیگر مباحث ابتکارى وى طرح و بررسى بیع فضولى و طرح نظریات کشف و نقل حقیقى و حکمى در مفهوم اجازه است که در کمتر کتاب فقهى این گونه جمع‌آورى شده است.
 +
*وى در باب [[عدالت]]، بسیار واقع بینانه و بدور از افراط و تفریط عدالت را معنى کرده است و آن را حالت نفسانى که موجب [[تقوا]] و [[مروت]] مى‌گردد دانسته است.
 +
*شیخ اعظم در موارد زیادى سیرۀ متشرعه را حجت نمى‌داند و این سیره را از کم توجهى مردم لاابالى و بى‌توجه بر [[احکام]] خداوند دانسته و در صورتى احتجاج فقها به این سیره را صحیح مى‌داند که مردم کاملا مقید بوده و دقیقا به مقررات [[اسلام|اسلامى]] عمل کنند.
  
از دیگر ویژگی های این کتاب نظريات جديد آن می باشد. كتاب المكاسب دايرة المعارف نظريات فقهى جديد و مملو از ابتكارات شيخ انصارى( قده) مى‌باشد. به عنوان نمونه وى در باب معاطاة در حالى كه آن را بيع محسوب مى‌نمايد اما آن را بيع غير لازم دانسته و نظريۀ اباحۀ جميع تصرفات را رد مى‌نمايد.
+
==شروح و حواشی کتاب==
 +
کتاب المکاسب از بدو تألیف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى بر آن زده شده است در کتاب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعة]] به ۳۰ شرح اشاره نموده است که به مهم‌‌ترین آنان اشاره مى‌‌شود:
  
از ديگر مباحث ابتكارى وى طرح و بررسى بيع فضولى و طرح نظريات كشف و نقل حقيقى و حكمى در مفهوم اجازه است كه در كمتر كتاب فقهى اين گونه جمع‌آورى شده است.
+
#حاشیه [[میرزا حبیب الله رشتی|میرزا حبیب اللّه رشتى]] (م، ۱۳۱۲ ق)
 +
#حاشیه میرزا محمدتقى بن محب على شیرازى (م، ۱۳۳۸ ق).
 +
#حاشیه [[آقا رضا همدانی|آقا رضا بن محمدهادى همدانى]] (م، ۱۳۲۲ ق).
 +
#حاشیه [[آخوند خراسانی|محمدکاظم بن حسین خراسانى]]، صاحب [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایة الأصول]] (م، ۱۳۲۹ ق).
 +
#حاشیه [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سید محمدکاظم طباطبائى یزدى]] (م، ۱۳۳۷ق).
 +
#حاشیه [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقى]] (م، ۱۳۶۱ق)
 +
#منیة الطالب، تقریر درس خارج [[میرزا محمدحسین نائینی|محقق نائینى]] (م، ۱۳۵۵ق)، تألیف شیخ موسى خوانسارى نجفى (م۱۳۶۳ق).
 +
#غایة الآمال، تألیف [[محمدحسن مامقانی|شیخ محمدحسن مامقانى]] (م، ۱۳۲۳ق).
 +
#حاشیه شیخ محمدحسین اصفهانى (م، ۱۳۶۱ق)، فقط کتاب خیارات و بیع.
 +
#حاشیه میرزا على بن عبدالحسین ایروانى (م، ۱۳۵۴ق).
 +
#نهج الفقاهة، حاشیه [[سید محسن حکیم]] (م، ۱۳۹۰ ق).
 +
#حاشیه میرزا محمدتقى آملى.
 +
#النظر الثاقب فی کتاب المکاسب یا حاشیه [[محمد حسین کاشف الغطاء|شیخ محمدحسین بن على کاشف الغطاء]] (م، ۱۳۷۳ق).
 +
#حاشیه شیخ احمد بن على کاشف الغطاء یا نیل المطالب لتحصیل المکاسب.
 +
#[[هدی الطالب فی شرح المکاسب (کتاب)|هدی الطالب إلى شرح المکاسب]]، تألیف [[سید محمدجعفر مروج جزائری]] (م، ۱۴۱۹ق).
 +
#مجمع المطالب و فوق مراد الطالب فی شرح المکاسب، تألیف شیخ محمد بن نجم الدین زنجانى.
  
وى در باب عدالت، بسيار واقع بينانه و بدور از افراط و تفريط عدالت را معنى كرده است و آن را حالت نفسانى كه موجب تقوا و مروت مى‌گردد دانسته است.
+
اهمیت این حواشى به قدرى است که محققین در زمینۀ فقه معاملات از مراجعه به کتب این بزرگان بى‌نیاز نیستند.
 
+
==منابع==
شيخ اعظم در موارد زيادى سيرۀ متشرعه را حجت نمى‌داند و اين سيره را از كم توجهى مردم لاابالى و بى‌توجه بر احكام خداوند دانسته و در صورتى احتجاج فقها به اين سيره را صحيح مى‌داند كه مردم كاملا مقيد بوده و دقيقا به مقررات اسلامى عمل كنند.
+
*محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
 
+
*نرم افزار جامع فقه، بخش کتابشناسی.
==شروح و حواشی==
+
==متن کتاب==
از زمان نگارش اين كتاب به دليل نحوۀ ورود به مباحث فقهى و كيفيت استدلال بى‌نظيرش مدار دروس در دورۀ سطح و محور بحث درس خارج فقه تجارت بوده و به همين دليل شروح و حواشى متعددى بر آن زده شده است كه مهم‌ترين آنها حواشى:
+
*[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/75050/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%A7%D8%B3%D8%A8/&from=search&&query=%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%83%D8%A7%D8%B3%D8%A8&field=title&count=20&execute=true#!resource '''کتاب المکاسب''']
 
+
*[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39091/حاشية-المكاسب---مرتضي-انصاري '''حاشیه مکاسب (سید محمدکاظم یزدی)''']
- آخوند خراسانى( م 1329 ق)،
+
{{فقه}}
 
+
{{سنجش کیفی
- سيد محمد كاظم يزدى( م 1337 ق)،
+
|سنجش=شده
 
+
|شناسه= خوب
- ميرزا على ايروانى( م 1354 ق)،
+
|عنوان بندی مناسب= خوب
 
+
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
- آقا رضا همدانى( م 1322 ق)،
+
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}
  
- شيخ محمد حسين اصفهانى( م 1361 ق)،
 
 
- ميرزا محمد تقى شيرازى( م 1338 ق)،
 
 
- آقا ضياء الدين عراقى( م 1361 ق)،
 
 
و محقق نائينى( م 6355 ق) است.
 
 
اهميت اين حواشى به قدرى است كه محققين در زمينۀ فقه معاملات از مراجعه به كتب اين بزرگان بى‌نياز نيستند.
 
بر كسى كه از تاريخچۀ ادوار مباحث فقهى اطلاع داشته باشد پوشيده نيست كه تأليفات شيخ اعظم از نظر عمق مطالب و دقت بى‌نظير و وسعت تتبع و تحقيق در عين قلمى روان و بيانى سهل، در تاريخ فقه ديده نشده است، بخصوص كتاب المكاسب در بين تأليفات وى سرآمد آنان است.
 
 
احاطۀ وى به اقوال متقدمين و متأخرين موجب اين شده كه آراء مختلف را در موضوعات و مسائل معين جمع‌آورى نموده و با اجتهاد عميق و اسلوب جديدى كه مطابق با روح شريعت و مقتضيات زمان است كتابى را كه مباحث آن جامع و مانع و دور از انحرافات و لغزش‌هاى فكرى است تأليف نمايد.
 
 
==منبع==
 
 
محمدرضا ضمیری ، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی
 
 
نرم افزار جامع فقه ، بخش کتابشناسی
 
 
==متن کتاب مکاسب==
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39091/حاشية-المكاسب---مرتضي-انصاري  1. حاشیه مکاسب]
 
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/38441/منهاج-الفقاهة---التعليق‌-علي‌-مكاسب‌‌-الشيخ‌-‌الاعظم--انصاري  2. منهاج الفقاهة : التعليق‌ علي‌ مكاسب‌‌ الشيخ‌ ‌الاعظم [انصاري]]
 
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/64087/ارشاد-الطالب-الي-التعليق-علي-المكاسب--انصاري  3.ارشاد الطالب الي التعليق علي المكاسب [انصاري]]
 
 
{{فقه}}
 
 
[[رده:منابع فقه استدلالی]]
 
[[رده:منابع فقه استدلالی]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۲۳


«المکاسب» تألیف شیخ مرتضى انصارى (م، ۱۲۸۱ ق)، از مهمترین کتاب‌ هاى فقهى شیعه در باب معاملات محسوب مى شود. این کتاب از زمان تألیف تاکنون، متن درسى حوزه هاى علمیه شیعه قرار گرفته و شروح و حواشى متعددى بر آن نوشته شده است.

۲۴۰px
نویسنده شیخ مرتضى انصارى
موضوع فقه/ معاملات
زبان عربی
تعداد جلد ۱

کتاب المکاسب

معرفی مؤلف

شیخ مرتضی انصاری (۱۲۱۴-۱۲۸۱ ق)، ملقب به خاتم الفقهاء و المجتهدین، از برجسته ترین فقها و عالمان در قرن سیزدهم هجری است. میرزا محمدحسن شیرازی، شیخ محمدکاظم خراسانی، و سید جمال الدین اسدآبادی از شاگردان او هستند.

بر کسى که از تاریخچۀ ادوار مباحث فقهى اطلاع داشته باشد پوشیده نیست که تألیفات شیخ اعظم انصاری از نظر عمق مطالب و دقت بى‌نظیر و وسعت تتبع و تحقیق در عین قلمى روان و بیانى سهل، در تاریخ فقه دیده نشده است، بخصوص کتاب «المکاسب» در بین تألیفات وى سرآمد آنان است.

محتوای کتاب

احاطۀ شیخ انصاری به اقوال متقدمین و متأخرین موجب این شده که آراء مختلف را در موضوعات و مسائل معین جمع‌آورى نموده و با اجتهاد عمیق و اسلوب جدیدى که مطابق با روح شریعت و مقتضیات زمان است، کتابى را که مباحث آن جامع و مانع و دور از انحرافات و لغزش‌هاى فکرى است تألیف نماید.

مؤلف در این کتاب به سه مبحث مهم پرداخته است: مکاسب محرمه، بیع، خیارات؛ و پایان کتاب به برخى رساله هاى متفرقه اختصاص یافته است که عناوین آن‌ها عبارتند از: تقیه، عدالت، قضا از میت، مواسعه و مضایقه، ارث، قاعده من ملک شیئا ملک الاقرار به، نفى ضرر، رضاع، مجرد عقد بر زن موجب تحریم او بر پدر و پسر عقدکننده مى گردد.

مؤلف به طور استدلالى به مباحث معاملات نظر دوخته و به ذکر و تحلیل کلمات فقهاى پیشین توجه عمیقى داشته است و وجوه مختلف یک مسئله فقهى را با بیان تردیدهاى ویژه خود، ترسیم مى نماید.

ویژگی‌های کتاب

  • از مهم‌ترین ویژگى‌هاى کتاب، ساختار منطقى و نظام تعلیمى به منظور تدریس حوزه‌هاى علمیه مى‌باشد. اگر چه بسیارى از مباحث بیع و خیارات و حتى مکاسب محرمه در کتب پیشینیان مورد توجه بوده است اما این نظم و ترتیب قبلا وجود نداشته است.
  • ویژگى‌ دیگر، حجم جستجو و وسعت تتبع در اندیشه‌هاى فقهى بزرگان و ارزش‌یابى و پژوهش‌ها و تحقیقات در این نظریه‌هاست، به عنوان نمونه در رسالۀ مواسعه و مضایقه، نزدیک به ۵۰ نفر از فقها را نام مى‌برد و در بیع وقف به ۲۲ کتاب فقهى اشاره دارند.
  • از دیگر ویژگى‌هاى کتاب، احترام فوق العادۀ وى به فقهاى عظام است، مثلا در عبارات مکاسب این گونه دیده مى‌شود، «المحقق الثانی مع کمال تبحره فی الفقه»، یا «المولى الأعظم وحید عصره فی شرح المفاتیح».
  • نکتۀ دیگر این که شیخ اعظم طبق شیوۀ شناخته شده و پسندیدۀ تحقیقات امروزى در نقل اقوال نهایت دقت و حفظ امانت را به کار مى‌برد. او بسیار تلاش مى‌کند که هر کلامى را از منبع اصلى آن نقل کند و تنها در مواردى که منبع اصلى یافت نمى‌شود به حافظه یا منابع دست دوم اعتماد مى‌کند و در این موارد نیز مکررا مى‌فرموده است که منبع اصلى را ندارم که به آن رجوع کنم.
  • از دیگر ویژگی های این کتاب نظریات جدید آن می باشد. کتاب المکاسب دایرة المعارف نظریات فقهى جدید و مملو از ابتکارات شیخ انصارى (قده) مى‌باشد. به عنوان نمونه وى در باب معاطاة در حالى که آن را بیع محسوب مى‌نماید اما آن را بیع غیر لازم دانسته و نظریۀ اباحۀ جمیع تصرفات را رد مى‌نماید. از دیگر مباحث ابتکارى وى طرح و بررسى بیع فضولى و طرح نظریات کشف و نقل حقیقى و حکمى در مفهوم اجازه است که در کمتر کتاب فقهى این گونه جمع‌آورى شده است.
  • وى در باب عدالت، بسیار واقع بینانه و بدور از افراط و تفریط عدالت را معنى کرده است و آن را حالت نفسانى که موجب تقوا و مروت مى‌گردد دانسته است.
  • شیخ اعظم در موارد زیادى سیرۀ متشرعه را حجت نمى‌داند و این سیره را از کم توجهى مردم لاابالى و بى‌توجه بر احکام خداوند دانسته و در صورتى احتجاج فقها به این سیره را صحیح مى‌داند که مردم کاملا مقید بوده و دقیقا به مقررات اسلامى عمل کنند.

شروح و حواشی کتاب

کتاب المکاسب از بدو تألیف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و شروح متعددى بر آن زده شده است در کتاب الذریعة به ۳۰ شرح اشاره نموده است که به مهم‌‌ترین آنان اشاره مى‌‌شود:

  1. حاشیه میرزا حبیب اللّه رشتى (م، ۱۳۱۲ ق)
  2. حاشیه میرزا محمدتقى بن محب على شیرازى (م، ۱۳۳۸ ق).
  3. حاشیه آقا رضا بن محمدهادى همدانى (م، ۱۳۲۲ ق).
  4. حاشیه محمدکاظم بن حسین خراسانى، صاحب کفایة الأصول (م، ۱۳۲۹ ق).
  5. حاشیه سید محمدکاظم طباطبائى یزدى (م، ۱۳۳۷ق).
  6. حاشیه آقا ضیاءالدین عراقى (م، ۱۳۶۱ق)
  7. منیة الطالب، تقریر درس خارج محقق نائینى (م، ۱۳۵۵ق)، تألیف شیخ موسى خوانسارى نجفى (م۱۳۶۳ق).
  8. غایة الآمال، تألیف شیخ محمدحسن مامقانى (م، ۱۳۲۳ق).
  9. حاشیه شیخ محمدحسین اصفهانى (م، ۱۳۶۱ق)، فقط کتاب خیارات و بیع.
  10. حاشیه میرزا على بن عبدالحسین ایروانى (م، ۱۳۵۴ق).
  11. نهج الفقاهة، حاشیه سید محسن حکیم (م، ۱۳۹۰ ق).
  12. حاشیه میرزا محمدتقى آملى.
  13. النظر الثاقب فی کتاب المکاسب یا حاشیه شیخ محمدحسین بن على کاشف الغطاء (م، ۱۳۷۳ق).
  14. حاشیه شیخ احمد بن على کاشف الغطاء یا نیل المطالب لتحصیل المکاسب.
  15. هدی الطالب إلى شرح المکاسب، تألیف سید محمدجعفر مروج جزائری (م، ۱۴۱۹ق).
  16. مجمع المطالب و فوق مراد الطالب فی شرح المکاسب، تألیف شیخ محمد بن نجم الدین زنجانى.

اهمیت این حواشى به قدرى است که محققین در زمینۀ فقه معاملات از مراجعه به کتب این بزرگان بى‌نیاز نیستند.

منابع

  • محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی.
  • نرم افزار جامع فقه، بخش کتابشناسی.

متن کتاب

فقه
کلیات: تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع: عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه: فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه: اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام: احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام