موسی بن بغا

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«موسی بن بغای کبیر»، یکى از فرماندهان نظامى و ترک نژاد متوکل عباسی بود که از سوى او و دیگر خلفای عباسی، جهت سرکوبى قیامها و شورشهاى مردمى به مناطق مختلف اسلامى اعزام می‌گردید و او نیز با شدت و خشونت، اعتراضات مردمى را سرکوب می‌کرد.

فعالیتهای موسی بن بغا

موسی بن بغا در دوره خلافت معتز عباسى (سیزدهمین خلیفه عباسى)، مأموریت یافت براى از میان بردن نخستین حکومت شیعه در شمال ایران، با داعی کبیر (حسن بن زید علوى) حاکم طبرستان، به نبرد پردازد. او در آغاز با جستان بن وهسودان، عامل داعى کبیر در قزوین، برخورد کرد و با وى جنگ سختى نمود و بر سپاهیان علوى پیروز شد و شهرهاى قزوین، زنجان و ابهر را بار دیگر از دست مخالفان خلیفه بیرون آورد و در سیطره سپاهیان خلیفه درآورد.

موسی بن بغا، آن گاه به "ری" رفت و پس از تصرف آن، در آنجا اقامت گزید و سپاهیان خود را به فرماندهى "مفلح" به جنگ داعى کبیر در طبرستان فرستاد.[۱] مفلح، در آغاز به سمنان لشکر کشید و آن را از تسلط علویان خارج ساخت. در همین هنگام، احمد بن محمد سکنى که از سوى طاهریان، حاکم منطقه بود، به سپاه خلیفه پیوست و به همراه مفلح به طبرستان هجوم آوردند.

آنان، پس از سمنان و مناطق جنوبى سلسله جبال البرز، به گرگان هجوم آوردند و آن را تصرف کردند. سپس به شهرهاى سارى، آمل، چالوس و سراسر مازندران هجوم آوردند و آنها را از دست داعى کبیر بیرون آوردند. داعى کبیر، به ناچار، در اطراف کلاردشت، در غرب مازندران پناه گرفت و از دیلمیان استمداد جست، ولى دیلمیان وى را یارى نکردند.

تا این که در سال ۲۵۵ قمرى، پس از خلع معتز عباسى از خلافت و مردن او، سپاهیان خلیفه، طبرستان و مناطق دیگر ایران را ترک کرده و به سوى بغداد روان شدند. پس از خروج سربازان مفلح و موسى بن بغا از طبرستان، داعى کبیر، دوباره این مناطق سرسبز را به تصرف خود درآورد.[۲]

موسى بن بغا، در عصر خلافت مهتدى (چهاردهمین خلیفه عباسى) به یکى از قدرتمندترین فرماندهان نظامى و سیاسى تبدیل شد. وى، خلیفه را وادار به پذیرش شرایط خود کرد و با دسیسه هایى چند، صالح بن وصیف را که از نزدیکان و فرماندهان عالى رتبه مهتدى بود، کشت و از این طریق، رقیب خود را از میان برداشت.[۳]

وى در عصر معتمد عباسى (پانزدهمین خلیفه عباسى) نیز از اقتدار کافى برخوردار بود. موسى بن بغا در سال ۲۵۹ قمرى، از سوى معتمد عباسى مأموریت یافت که با جنبش زنگیان در جنوب عراق مبارزه کند. ولى تلاش وى، سودى دربرنداشت.

موسی بن بغا در سال ۲۶۰ قمرى، از سوى معتمد عباسى، مأمور لشکرکشى به "رى" شد و در این شهر با هواداران حسن بن زید طالبى که بر این شهر تسلط یافته بود، مبارزه کرد و آنان را شکست داد و شهر را به تصرف خود درآورد. همچنین در سال ۲۶۱ قمرى، حکومت مناطق جنوبى ایران و عراق، همانند اهواز، بصره، بحرین و یمامه را از معتمد عباسى دریافت کرد و پس از مدتى، از منصب خود برکنار گردید.[۴]

وفات

موسی بن بغا سرانجام، پس از سال ها خدمت به خلفاى عباسى و خیانت و جنایت هاى بی شمار به مسلمانان، در ۲۸ صفر سال ۲۶۴ قمرى، در عصر معتمد عباسى، به هلاکت رسید. جنازه اش به سامرا منتقل شد و در آنجا به خاک سپرده شد.[۵]

پانویس

  1. تاریخ دمشق (ابن عساکر)، ج ۶۰، ص ۴۰۱.
  2. تاریخ طبرستان (بهاء الدین بن اسفندیار)، ص ۲۴۳.
  3. تاریخ ابن خلدون، ج ۲، ص ۴۶۲.
  4. همان، ص ۵۲۸.
  5. تاریخ دمشق، ج ۶۰، ص ۴۰۱.

منابع

  • سید تقى واردى، روز شمار تاریخ اسلام، جلد دوم: ماه صفر.