ماه رمضان: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{نوشته های اعضای دانشنامه}}
+
{{رمضان}}
  
  
  
  
−
ماه [[رمضان]] نهمين ماه از ماه‌هاى سال قمرى و عربى است كه بين ماه [[شعبان]] و [[شوال]] واقع است، و در [[قرآن كريم]] از ماه‌هاى دوازده گانه غير از ماه رمضان نام هيچ ماه ديگرى نيامده است.<ref> ترجمه الميزان، ج  2، ص 18.</ref>
+
==ماه رمضان==
  
−
'''وجه نام‌گذارى ماه رمضان'''
+
ماه رمضان نهمین ماه از ماه‌های قمری و بهترین ماه سال است. واژه رمضان از ریشه «رمض» و به معنای شدت تابش خورشید بر سنگریزه است. می‌‌گویند چون به هنگام نام‌گذاری ماه‌های عربی، این ماه در فصل گرمای تابستان قرار داشت، ماه «رمضان» نامیده شد. ولی از سوی دیگر، «رمضان» از [[اسماء الهی]] است. این ماه، ماه نزول [[قرآن]] و ماه خداوند است و [[شب‌‌های قدر]] در آن قرار دارد. فضیلت ماه رمضان بسیار زیاد و نامحدود است به برخی از حوادث و رویدادهای مهم این ماه اشاره می‌‌شود:
  
−
* 1. رمضان از ریشه رمض به معناى شدت و حرارت است<ref> مفردات راغب، ص 366.</ref> و در اصطلاح ماه پنجم از ماه‌هاى قمرى را گویند در علت نام‌گذارى این ماه به رمضان وجوهى گفته‌اند: رمض بارانى است که قبل از پائیز مى‌بارد و زمین را شستشو مى‌دهد همچنان که ماه رمضان انسان‌ها را از گناه شستشو و دل‌هایشان را پاک مى‌کند.<ref> لسان العرب، ج 7، ص 161 و تفسیر کبیر، ج 5، ص 83.</ref>
+
* وفات حضرت خدیجه در دهم رمضان سال دهم [[بعثت]].
 +
* ولادت [[امام حسن]]‌مجتبی علیه‌السلام نیمه رمضان [[سال دوم هجرت]].
 +
* [[جنگ بدر]] در سال دوم هجرت.
 +
* [[فتح مکه]] در [[سال هشتم هجرت]].
 +
* مراسم عقد اخوت و پیمان برادری میان مسلمان و ایجاد اخوت اسلامی بین پیامبر و [[امام علی]] علیه‌السلام.
 +
* [[بیعت]] مردم به ولایت‌‌عهدی [[امام رضا]] علیه‌السلام در سال 201 قمری.
  
−
* 2. رمض حرارت سنگ بر اثر حرارت خورشید است و چون روزه‌دار در ماه رمضان حرارت تشنگى و مانند آن را احساس مى‌کند به آن رمضان گفته شده است.<ref> ترتیب کتاب العین، ج 1، ص 713 و تفسیر قرطبى، ج 2، ص 271.</ref>
+
'''اعمال مشترك ماه مبارك رمضان'''<ref> تلخیص از کتاب مفاتیح الجنان، [[شیخ عباس قمی]].</ref>
  
−
* 3. رمضان از اسماى الهى است و بر اثر رحمت پروردگار گناهان برطرف مى‌شود.<ref> مجمع البیان، ج 1/2، ص 495.</ref>
+
<I>'''اعمال مشترك این ماه چهار گونه است:'''</I>
  
−
از این رو امیرالمؤمنین [[امام على]] علیه السلام فرمود: «لاتقولوا رمضان و قولوا شهر رمضان فانکم ماتدرون ما رمضان».<ref> الکافى، ج 4، ص 69.</ref>
+
<I>نخست: اعمالى است كه در هر شب و روز این ماه به جا آورده مى‌شود:</I>
  
−
و [[امام باقر]] علیه السلام فرمود: «لاتقولوا هذا رمضان ولاذهب رمضان ولاجاء رمضان فانّ رمضان اسم من اسماءاللّه ولکن قولوا شهر رمضان؛<ref> همان.</ref> نگویید این رمضان است و نگویید رمضان رفته است و یا آمده است، رمضان اسمى از اسماء خداست ولى بگویید ماه رمضان».
+
[[سید بن طاووس]] از حضرت [[امام صادق|امام جعفرصادق]] و [[امام کاظم|امام موسى‌كاظم]] علیهماالسلام روایت کرده كه فرمودند: پس از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید:
  
−
و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در وجه تسمیه رمضان فرمود: «انما سمّى رمضان لانّ رمضان یرمض الذنوب؛<ref> الدرالمنثور، ج 1، ص 444.</ref> رمضان را به رمضان نام‌گذارى کردند چون رمضان گناهان را شستشو مى‌دهد».
+
«اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِكَ الْحَرامِ فِی عامی هذا و َفی كُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنی فی یُسْرٍ مِنْكَ و َعافِیَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْكَ الْمواقِفِ الْكَریمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ، و َزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّكَ صَلَواتُكَ عَلَیْهِ و َآلِهِ، و َفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاَْخِرَةِ فَكُنْ لی، اَللّـهُمَّ اِنّی اَساَلُكَ فیـما تَقْضی و َتُقَدِّرُ مِنَ الاََمْرِ الَْمحْتُومِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا یُرَدُّ و َلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَكْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِكَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْكُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فیـما تَقْضی و َتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْری، و َتُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقی، و َتُؤدِّی عَنّی اَمانَتی و َدَیْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین؛ خدایا! در این سال و هر سال تا زمانى كه عمرم باقى است و در آسایش و گشایش روزى به سر مى‌برم، زیارت خانه‌ات - [[بیت الحرام]] - را نصیبم گردان. و مرا از درك موقف‌هاى گرامى و دیدن مكان‌هاى شریف و زیارت قبر پیغمبرت - كه درودت بر او و آلش باد - محروم مكن و در بر آوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یارى‌ام كن.  
  
−
'''رمضان ماه مهمانى خدا'''
+
اى خدا! از تو درخواست مى‌كنم هر آن چه از قضا و قَدَرت را كه در [[شب قدر]] حتمى قرار دادى و دیگر برگشت و تغییرى نمى‌پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهى. حاجیانى كه حج‌شان پسندیده، سعی شان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده است و عمر طولانى در راه بندگى‌ات و روزى‌ام را فراوان قرار ده و امانت‌ها و قرضم را ادا فرما.
  
−
در رمضان، مؤمنان با كارت «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ»<ref> [[سوره بقره]]، آیه 183.</ref> به ميهمانى خداوند دعوت شده اند، و اين ميهمانى ويژگى هايى دارد:
+
همچنین بعد از نمازها این [[دعا]] خوانده شود: «یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، یا غَفُورُ یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیءٌ و َهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، و َهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ و َكَرَّمْتَهْ، و َشَرَّفْتَهُ و َفَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ، و َهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، و َهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، هُدىً لِلنّاسِ و َبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى و َالْفُرْقانَ، و َجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، و َجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْكَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَكاكِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَیْهِ، وَاَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ؛ اى خداى بلند مقام، اى بزرگوار، اى آمرزنده، اى مهربان! تویى خداى بزرگ كه هیچ مانندى ندارد و به گفتار و كردار خلق شنوا و بینا است و این ماهى كه مقامش را بلند گردانیدى و بر دیگر ماه‌ها كرامت و شرافت بخشیدى و [[روزه]]‌اش را بر من [[واجب]] گردانیدى، ماه رمضان است. ماهى كه در آن [[قرآن]] را براى راهنمایى مردم و نشان دادن راه هدایت و جدانمودن [[حق]] از باطل فروفرستادى و [[شب قدر]] را در این ماه مقرر داشتى و نیز آن شب را بر هزار ماه برترى دادى؛ پس اى خداى صاحب منت كه هیچ كس بر تو منت ندارد، در میان آن همه بندگانت كه منت گزارده‌اى بر من منت‌گزار و از آتش [[دوزخ]] نجات‌بخش و به [[بهشت]] همیشگى داخل گردان! به حق رحمت بى‌پایانت اى مهربان‌ترین مهربانان».
  
−
* 1. ميزبان، خداوند است و ميهمانان را شخصاً دعوت كرده است.
+
[[شیخ كفعمى]] در مصباح و بلدالامین و [[شیخ شهید]] در مجموعه از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل كرده‌اند كه آن حضرت فرمود: هر كه این [[دعا]] را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبى بخواند، حق تعالى گناهان او را تا [[روز قیامت]] بیامرزد و دعا این است: «اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ كُلَّ فَقیرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ كُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْیانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَیْنَ كُلِّ مَدینٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ كُلَّ غَریبٍ، اَللّـهُمَّ فُكَّ كُلَّ اَسیرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ كُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَریضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناكَ، اَللّـهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِكَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ؛ اى خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانى عطا كن؛ فقیران را بى‌نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدا بدهى بدهكاران را ادا فرما؛ سوگواران را دلشاد ساز؛ خدایا هر غریبى را به وطن بازرسان؛ هر اسیرى را آزادى‌بخش؛ خدایا فسادگران در كار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت كن؛ اى خدا به غناى خود جلو فقر ما را ببند؛ بدى‌هاى ما را به خوبى صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و نادارى ما را به دارایى و بى‌نیازى بدل گردان كه تو بر هر چیز توانایى.
  
−
* 2. وسيله پذيرايى [[شب قدر]]، نزول [[قرآن]]، فرودآمدن [[فرشتگان]]، استجابت [[دعا]]، لطافت [[روح]] و دورى از [[دوزخ]] است.
+
<I>دوم: كارهایى كه در شب‌هاى ماه رمضان باید به جا آورد؛ و آن چند چیز است:</I>
  
−
* 3. زمان پذيرايى، ماه [[رمضان]] است كه به گفته ى روايات، اول آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش است.
+
# [[افطار]] كه [[مستحب]] است بعد از [[نماز]]، صورت گیرد؛ مگر آن كه ضعف بر او غلبه كرده باشد یا جمعى منتظر باشند.
 +
# با چیز پاكیزه و [[حلال]] و به دور از شبهات افطار نماید و بهتر آن است كه با خرماى حلال افطار كند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا، نبات و با آب گرم و یا هر كدام از این‌ها افطار كند، نیز خوب است.
 +
# هنگام افطار دعاهاى وارده در این باره را بخواند؛ از جمله آن كه بگوید: «اللهم لك صمت و على رزقك افطرت و علیك توكلت؛ خدایا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار مى‌كنم و بر تو توكل دارم». تا خدا ثواب هر كسى را كه در این روز [[روزه]] داشته است به او عطا كند و اگر دعاى اللهم رب النور العظیم را كه سید و كفعمى روایت كرده‌اند بخواند، فضیلت بسیار یابد و روایت شده كه حضرت [[امیرالمومنین]] على علیه‌السلام هرگاه مى‌خواست افطار كند مى‌گفت: بسم الله؛ اللهم لك صمنا و على رزقك افطرنا، فتقبل منا انك السمیع العلیم؛ به نام خدا. خدایا براى تو روزه گرفتیم و به روزى تو افطار كردیم؛ پس از ما قبول كن زیرا كه تو شنواى دانایى.
 +
# هنگام لقمه اول بگوید: بسم الله الرحمن الرحیم؛ یا واسع المغفرة اغفرلى؛ به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ اى كه آمرزش به او گسترده است، بیامرز مرا. تا خدا او را بیامرزد و در روایت آمده است كه در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان، خدا هزار هزار كس را از آتش [[جهنم]] آزاد مى‌كند؛ پس از حق تعالى بخواه كه تو را یكى از آن‌ها قرار دهد.
 +
# در وقت افطار [[سوره قدر]] بخواند.
 +
# در وقت افطار [[صدقه]] بدهد و سپس روزه داران را افطار دهد؛ اگر چه به چند دانه خرما یا شربتى آب باشد و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده كسى كه روزه‌دارى را افطار دهد، مثل اجر آن روزه‌دار براى وى خواهد بود؛ بدون آن كه چیزى از آن كم شود و نیز از آنِ او خواهد بود ثواب كار نیكویى كه به جا آورد آن افطار كرده كه فرمود: مومنى كه لقمه‌اى را در ماه رمضان به مومنى بدهد، حق تعالى براى او اجر كسى را مى‌نویسد كه سى بنده ی مومن آزاد كرده باشد و نیز از آن او است نزد حق تعالى یك دعاى پذیرفته شده.
 +
# در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده است.
 +
# اگر ممكن باشد در هر شب صد مرتبه حم دخان را بخواند.
 +
# در هر شب از ماه رمضان [[دعاى افتتاح]] بخواند.
 +
# در روایت آمده كه هر كس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبى بخواند آن سال حفاظت مى‌گردد.
 +
# دور کعت نماز به کیفیتی که در کتاب [[مفاتیح الجنان]] از قول شیخ کفعمی آمده است.
 +
# هزار رکعت نماز به کیفیتی که در کتاب مفاتیح الجنان ذکر شده است.
  
−
* 4. چگونگى پذيرايى، شب قدر به گونه اى است كه در آن نياز يك سال ميهمانان تأمين مى شود و زمين با نزول فرشتگان در شب قدر مزين مى گردد.
+
<I>سوم: كارهاى مربوط به سحرهاى ماه مبارك رمضان است و آن چند كار است:</I>
  
−
* 5. غذاى اين ماه، غذاى روح است كه براى رشد معنوى لازم است، نه غذاى جسم. لطف غذاى اين مهمانى، آيات [[قرآن]] است كه تلاوت يك آيه آن در ماه رمضان همچون تلاوت تمام قرآن در ماه هاى ديگر است.
+
# سحرى خوردن و سحرى را ترك نكند، اگر چه با یك دانه خرماى یا یك لیوان آب باشد و بهترین سحرها سویق یعنى قاووت و خرما است و در خبر آمده كه حق تعالى و ملائكه [[صلوات]] مى‌فرستند بر كسانى كه در سحرها [[استغفار]] مى‌كنند و سحرى مى‌خورند.
 +
# سوره انا انزلناه در وقت سحرها بخواند كه هر كس این سوره را در وقت افطار كردن و سحر بخواند گویى ثواب كسى را دارد كه در راه خدا در خون خود بغلتد.
 +
# بخواند دعاى شریفى را كه از حضرت [[امام رضا]] علیه‌السلام نقل شده كه فرموده‌اند: این دعایى است كه حضرت [[امام باقر|امام محمدباقر]] علیه‌السلام در سحرهاى ماه رمضان (دعاى سحر) مى‌خواندند.
  
−
اين ميهمانى هيچ سنخيتى با ميهمانى هاى دنيوى ندارد. خداوندِ عالِم و غنى و خالق و باقى و عزيز و جليل، ميزبان انسان هاى جاهل و فقير و فانى و مخلوق و ذليل مى شود و مى گويد: من دعايتان را مستجاب مى كنم و براى هر نفسى كه در ماه رمضان مى كشيد، پاداش تسبيحى عطا مى كنم.<ref> خطبه ى پيامبر صلى اللَه عليه و آله در جمعه آخر ماه [[شعبان]].</ref><ref> تفسير نور، ج  1، ص 288.</ref>
+
پیوند:
  
−
'''چرا رمضان؟'''
+
(1). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%DB%8C%20%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شروع رمضان].
  
−
و ناگزير [[روزه]] گرفتن بايد در ماه [[رمضان]] صورت پذيرد، چرا؟ آيا ماهى برتر و بهتر از آن وجود ندارد؟ هرگز! ...اين ماه با خود يادبودى از مهمترين يادبودهاى امت همراه دارد، و آن ياد [[شب قدر]] است كه قرآن در آن نازل شده است.
+
(2). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B1%20%D8%B4%D8%A8%20%D8%A7%D9%88%D9%84%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شب اول ماه رمضان].
  
−
«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى  وَالْفُرْقانِ ؛ ماه رمضان ماهى است كه قرآن در آن فروفرستاده شده و راهنماى مردمان است. و بيناتى از راهنمايى و تميز حق از باطل».
+
(3). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%8A%20%D8%B4%D8%A8%20%D8%A7%D9%88%D9%84%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعای امام صادق عليه‌السلام در شب اول ماه مبارک رمضان].
  
−
«فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ؛ پس هر كس از شما در خانه و شهر خود باشد، بايد در اين ماه روزه بدارد».
+
(4). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B1%20%D8%B4%D8%A8%20%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شب پانزدهم رمضان].
  
−
«وَ مَنْ كانَ مَرِيضاً أَوْ عَلى  سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ؛ و هر كس بيمار يا در سفر باشد، روزهاى ديگر چنين كند».
+
(5). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%AA%20%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B4%D8%A8%20%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D9%82%D8%AF%D8%B1 زیارت امام حسین علیه‌السلام در شب‌های قدر].
  
−
از آن روى روزه دارى در حالت بيمارى و در سفر روا نيست كه خدا: «يُرِيدُاللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلايُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ؛ خدا براى شما راحتى و آسانى مى خواهد و سختى و دشوارى براى شما نمى خواهد» و بر آدمى لازم است كه فرمان خدا را اطاعت كند و خود را گرفتار كارهاى دشوار نسازد كه از جمله آن‌ها روزه داشتن در سفر و در حالت بيمارى است.
+
(6). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B4%D8%A8%2027%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعای حضرت امام زين العابدين عليه‌السلام در شب 27 ماه رمضان].
  
−
«وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ؛ تا عده (روزهاى ماه) را كامل كنيد» و هر روز كه از روزه شما فوت شد عوض آن را در روزهاى ديگر بگيريد. «وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلى  ما هَداكُمْ؛ و از اين كه خدا راه را به شما نموده از بزرگى او ياد كنيد» و تعظيم و بزرگداشت خدا را به صورتى نيرومندتر از بزرگداشت هر كس يا چيز ديگر سازيد.
+
(7). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A2%D8%AE%D8%B1%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DA%A9%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعا در آخر ماه مبارک رمضان].
  
−
«وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ؛ و باشد كه شكرگزار او باشيد»<ref> [[سوره بقره]]، آیه 185.</ref>
+
(8). [http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%89%20%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9%20%D9%85%D8%A7%D9%87%20%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%83%20%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86 دعاى وداع ماه مبارك رمضان].
  
−
و شكر نعمت‌هايى را كه در ماه روزه نصيب شما كرده بود بگزاريد. به رياضت واداشتن نفس به رشد و نمو [[ايمان]] به خدا مدد مى رساند، بدان سبب كه شهوت‌هاى دنيا بزرگترين مانع ميان خرد آدمى و شناخت خدا است، و از راه روزه اين مانع (هر چند به صورت موقت) از ميان مى رود و در اين هنگام نور ايمان در قلب درخشيدن آغاز مى كند، و بنده به تكبير پروردگار خويش مى پردازد و مى داند كه همه اين نعمت‌هاى عظيم از او است و سپاسگزار او مى شود.
+
==پانویس==
 +
<references/>
  
−
به همين گونه منع موقتى بعضى از لذات جسمانى، مزه اى تازه دارد كه  شخص را به شكرگزارى برمى انگيزد، و بنابراين شخص روزه دار از دو شادى برخوردار است: يكى شادى هنگام [[افطار]] و ديگرى شادى هنگام ملاقات ملك جبار.<ref> تفسير هدايت، ج  1، ص 315.</ref>
+
==منابع برای مطالعه بیشتر==
  
−
'''امتياز ماه مبارك رمضان'''
+
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/&sa=false&#!page=7 وقایع الایام شیخ عباس قمی، ماه رمضان].
  
−
اين كه ماه رمضان براى روزه گرفتن انتخاب شده در آيه مورد بحث نكته برترى آن چنين بيان شده كه [[قرآن]] در اين ماه نازل گرديده، و در روايات اسلامى نيز چنين آمده است كه همه كتاب‌هاى بزرگ آسمانى «[[تورات]]»، «[[انجيل]]»، «[[زبور]]»، «صحف» و «قرآن» همه در اين ماه نازل شده اند.
+
[[رده:ماههای قمری]]
−
 
 
−
[[امام صادق]] عليه السلام مى فرمايد: «تورات» در ششم ماه مبارك [[رمضان]]، «انجيل» در دوازدهم و «زبور» در هيجدهم و «قرآن مجيد» در [[شب قدر]] نازل گرديده است. به اين ترتيب ماه رمضان همواره ماه نزول كتاب‌هاى بزرگ آسمانى و ماه تعليم و تربيت بوده است. برنامه تربيتى روزه نيز بايد با آگاهى هر چه بيشتر و عميق‌تر از تعليمات آسمانى هماهنگ گردد، تا جسم و جان آدمى را از آلودگى گناه شستشو دهد.<ref> برگزيده تفسير نمونه، ج  1، ص 164.</ref>
 
−
 
 
−
'''در روایات و ادعیه ویژگى‌هاى فراوانى براى ماه رمضان ذکر شده که بیانگر عظمت این ماه است.'''
 
−
 
 
−
در دعاى 44 [[صحیفه سجادیه]] که هنگام دخول ماه [[رمضان]] [[امام سجاد]] علیه السلام آن را مى‌خواندند آمده است که خدا را سپاس که ما را به راه‌هاى احسان خویش کشاند که به مدد ستایش او به سوى خشنودى‌اش ره پوییم، ستایشى که از ما بپذیرد و خرسند گردد. سپاس و ستایش خداى را که ماه خود، ماه رمضان را راهى از راه‌هاى احسان خویش قرار داد. ماه روزه، و ماه اسلام و ماه پاکى و پاک کنندگى و ماه آزمایش براى خلوص و ماه به پا خاستن براى شب زنده‌دارى و ماهى که [[قرآن]] چون رهنمونى براى مردم و چون نشانه‌هایى آشکار از راه راست و جداکننده درست از نادرست است، براى همین برترى آن را بر ماه‌هاى دیگر با حرمتى بى‌شمار و فضیلت‌هاى بسیار، آشکار ساخت از این رو براى بزرگداشت این ماه، آن چه را که در ماه‌هاى دیگر جایز و [[حلال]] مى‌شمرد حرام کرد و به گرامى داشت آن خوردنى‌ها و نوشیدنى‌ها را ممنوع کرد و براى وقتى معلوم و مقرر فرمود که اگر پیش‌تر انجام گیرد خداى متعال انجام آن را اجازت ندهد و اگر باز پس افرازد نپذیرد.
 
−
 
 
−
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خطبه‌اى در پایان ماه [[شعبان]] در اهمیت این ماه فرمود: ماه [[رمضان]]، ماه خدا، ماه برکت، آمرزش و رحمت است ماهى که روزهاى آن برتر از روزهاى دیگر و شب‌هاى آن بهترین شب‌هاست، لحظات و ساعات این ماه بهترین ساعات است. ماهى که مردم در آن به میهمانى خدا دعوت شده‌اند و از کسانى که مورد اکرام خداى سبحان هستند. ماهى که نفس‌ها تسبیح، خوابشان عبادت، اعمالشان مقبول و دعاهاشان مستجاب است.<ref> [[وسائل الشیعه]]، ج 1، ص 213.</ref>
 
−
 
 
−
==پانویس ==
 
−
<references />
 
−
==منابع:==
 
−
 
 
−
(1). ترجمه الميزان، سيد محمدباقر موسوى همدانى؛ [[قم]]: دفتر انتشارات اسلامى حوزه علميه قم، چاپ پنجم، 1374 ش.
 
−
 
 
−
(2). مجمع البيان في تفسير القرآن ؛ شيخ طبرسى ، تهران : ناصر خسرو، چاپ سوم ، 1372 ش.
 
−
 
 
−
(3). تفسير نور، محسن قرائتى؛ تهران: مركز فرهنگى درس‌هايى از قرآن، چاپ یازدهم، 1383 ش.
 
−
 
 
−
(4). تفسير هدايت، مترجمان، مشهد، بنياد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى، چاپ اول، 1377 ش.
 
−
 
 
−
(5). برگزيده تفسير نمونه، احمد على بابايى؛ تهران: دارالكتب الاسلاميه، چاپ سیزدهم، 1382 ش.
 
−
 
 
−
(6). وسائل الشیعه، شيخ حر عاملی، قم: مؤسسه آل البيت لإحياء التراث، چاپ اول، 1409 هجری.
 
−
[[Category:روزه]]
 

نسخهٔ ‏۱۳ سپتامبر ۲۰۱۲، ساعت ۰۹:۲۳

رمضان ۱۴۴۵ در تقویم ایران
شنبه ۵ ۱۲ ۱۹ ۲۶
یک‌شنبه ۶ ۱۳ ۲۰ ۲۷
دوشنبه ۷ ۱۴ ۲۱ ۲۸
سه‌شنبه ۱ ۸ ۱۵ ۲۲ ۲۹
چهارشنبه ۲ ۹ ۱۶ ۲۳ ۱+
پنج‌شنبه ۳ ۱۰ ۱۷ ۲۴
جمعه ۴ ۱۱ ۱۸ ۲۵
دانشنامه تقویم




ماه رمضان

ماه رمضان نهمین ماه از ماه‌های قمری و بهترین ماه سال است. واژه رمضان از ریشه «رمض» و به معنای شدت تابش خورشید بر سنگریزه است. می‌‌گویند چون به هنگام نام‌گذاری ماه‌های عربی، این ماه در فصل گرمای تابستان قرار داشت، ماه «رمضان» نامیده شد. ولی از سوی دیگر، «رمضان» از اسماء الهی است. این ماه، ماه نزول قرآن و ماه خداوند است و شب‌‌های قدر در آن قرار دارد. فضیلت ماه رمضان بسیار زیاد و نامحدود است به برخی از حوادث و رویدادهای مهم این ماه اشاره می‌‌شود:

اعمال مشترك ماه مبارك رمضان[۱]

اعمال مشترك این ماه چهار گونه است:

نخست: اعمالى است كه در هر شب و روز این ماه به جا آورده مى‌شود:

سید بن طاووس از حضرت امام جعفرصادق و امام موسى‌كاظم علیهماالسلام روایت کرده كه فرمودند: پس از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید:

«اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِكَ الْحَرامِ فِی عامی هذا و َفی كُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنی فی یُسْرٍ مِنْكَ و َعافِیَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْكَ الْمواقِفِ الْكَریمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ، و َزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّكَ صَلَواتُكَ عَلَیْهِ و َآلِهِ، و َفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاَْخِرَةِ فَكُنْ لی، اَللّـهُمَّ اِنّی اَساَلُكَ فیـما تَقْضی و َتُقَدِّرُ مِنَ الاََمْرِ الَْمحْتُومِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا یُرَدُّ و َلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَكْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِكَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْكُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فیـما تَقْضی و َتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْری، و َتُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقی، و َتُؤدِّی عَنّی اَمانَتی و َدَیْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین؛ خدایا! در این سال و هر سال تا زمانى كه عمرم باقى است و در آسایش و گشایش روزى به سر مى‌برم، زیارت خانه‌ات - بیت الحرام - را نصیبم گردان. و مرا از درك موقف‌هاى گرامى و دیدن مكان‌هاى شریف و زیارت قبر پیغمبرت - كه درودت بر او و آلش باد - محروم مكن و در بر آوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یارى‌ام كن.

اى خدا! از تو درخواست مى‌كنم هر آن چه از قضا و قَدَرت را كه در شب قدر حتمى قرار دادى و دیگر برگشت و تغییرى نمى‌پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهى. حاجیانى كه حج‌شان پسندیده، سعی شان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده است و عمر طولانى در راه بندگى‌ات و روزى‌ام را فراوان قرار ده و امانت‌ها و قرضم را ادا فرما.

همچنین بعد از نمازها این دعا خوانده شود: «یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، یا غَفُورُ یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَیءٌ و َهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، و َهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ و َكَرَّمْتَهْ، و َشَرَّفْتَهُ و َفَضَّلْتَهُ عَلَى الشُّهُورِ، و َهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، و َهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، هُدىً لِلنّاسِ و َبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى و َالْفُرْقانَ، و َجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، و َجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْكَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَكاكِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَیْهِ، وَاَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ؛ اى خداى بلند مقام، اى بزرگوار، اى آمرزنده، اى مهربان! تویى خداى بزرگ كه هیچ مانندى ندارد و به گفتار و كردار خلق شنوا و بینا است و این ماهى كه مقامش را بلند گردانیدى و بر دیگر ماه‌ها كرامت و شرافت بخشیدى و روزه‌اش را بر من واجب گردانیدى، ماه رمضان است. ماهى كه در آن قرآن را براى راهنمایى مردم و نشان دادن راه هدایت و جدانمودن حق از باطل فروفرستادى و شب قدر را در این ماه مقرر داشتى و نیز آن شب را بر هزار ماه برترى دادى؛ پس اى خداى صاحب منت كه هیچ كس بر تو منت ندارد، در میان آن همه بندگانت كه منت گزارده‌اى بر من منت‌گزار و از آتش دوزخ نجات‌بخش و به بهشت همیشگى داخل گردان! به حق رحمت بى‌پایانت اى مهربان‌ترین مهربانان».

شیخ كفعمى در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید در مجموعه از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل كرده‌اند كه آن حضرت فرمود: هر كه این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبى بخواند، حق تعالى گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد و دعا این است: «اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ كُلَّ فَقیرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ كُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْیانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَیْنَ كُلِّ مَدینٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ كُلَّ غَریبٍ، اَللّـهُمَّ فُكَّ كُلَّ اَسیرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ كُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَریضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناكَ، اَللّـهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِكَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ؛ اى خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانى عطا كن؛ فقیران را بى‌نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدا بدهى بدهكاران را ادا فرما؛ سوگواران را دلشاد ساز؛ خدایا هر غریبى را به وطن بازرسان؛ هر اسیرى را آزادى‌بخش؛ خدایا فسادگران در كار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت كن؛ اى خدا به غناى خود جلو فقر ما را ببند؛ بدى‌هاى ما را به خوبى صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و نادارى ما را به دارایى و بى‌نیازى بدل گردان كه تو بر هر چیز توانایى.

دوم: كارهایى كه در شب‌هاى ماه رمضان باید به جا آورد؛ و آن چند چیز است:

  1. افطار كه مستحب است بعد از نماز، صورت گیرد؛ مگر آن كه ضعف بر او غلبه كرده باشد یا جمعى منتظر باشند.
  2. با چیز پاكیزه و حلال و به دور از شبهات افطار نماید و بهتر آن است كه با خرماى حلال افطار كند تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا، نبات و با آب گرم و یا هر كدام از این‌ها افطار كند، نیز خوب است.
  3. هنگام افطار دعاهاى وارده در این باره را بخواند؛ از جمله آن كه بگوید: «اللهم لك صمت و على رزقك افطرت و علیك توكلت؛ خدایا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار مى‌كنم و بر تو توكل دارم». تا خدا ثواب هر كسى را كه در این روز روزه داشته است به او عطا كند و اگر دعاى اللهم رب النور العظیم را كه سید و كفعمى روایت كرده‌اند بخواند، فضیلت بسیار یابد و روایت شده كه حضرت امیرالمومنین على علیه‌السلام هرگاه مى‌خواست افطار كند مى‌گفت: بسم الله؛ اللهم لك صمنا و على رزقك افطرنا، فتقبل منا انك السمیع العلیم؛ به نام خدا. خدایا براى تو روزه گرفتیم و به روزى تو افطار كردیم؛ پس از ما قبول كن زیرا كه تو شنواى دانایى.
  4. هنگام لقمه اول بگوید: بسم الله الرحمن الرحیم؛ یا واسع المغفرة اغفرلى؛ به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ اى كه آمرزش به او گسترده است، بیامرز مرا. تا خدا او را بیامرزد و در روایت آمده است كه در آخر هر روز از روزهاى ماه رمضان، خدا هزار هزار كس را از آتش جهنم آزاد مى‌كند؛ پس از حق تعالى بخواه كه تو را یكى از آن‌ها قرار دهد.
  5. در وقت افطار سوره قدر بخواند.
  6. در وقت افطار صدقه بدهد و سپس روزه داران را افطار دهد؛ اگر چه به چند دانه خرما یا شربتى آب باشد و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده كسى كه روزه‌دارى را افطار دهد، مثل اجر آن روزه‌دار براى وى خواهد بود؛ بدون آن كه چیزى از آن كم شود و نیز از آنِ او خواهد بود ثواب كار نیكویى كه به جا آورد آن افطار كرده كه فرمود: مومنى كه لقمه‌اى را در ماه رمضان به مومنى بدهد، حق تعالى براى او اجر كسى را مى‌نویسد كه سى بنده ی مومن آزاد كرده باشد و نیز از آن او است نزد حق تعالى یك دعاى پذیرفته شده.
  7. در هر شب خواندن هزار مرتبه انا انزلناه آمده است.
  8. اگر ممكن باشد در هر شب صد مرتبه حم دخان را بخواند.
  9. در هر شب از ماه رمضان دعاى افتتاح بخواند.
  10. در روایت آمده كه هر كس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبى بخواند آن سال حفاظت مى‌گردد.
  11. دور کعت نماز به کیفیتی که در کتاب مفاتیح الجنان از قول شیخ کفعمی آمده است.
  12. هزار رکعت نماز به کیفیتی که در کتاب مفاتیح الجنان ذکر شده است.

سوم: كارهاى مربوط به سحرهاى ماه مبارك رمضان است و آن چند كار است:

  1. سحرى خوردن و سحرى را ترك نكند، اگر چه با یك دانه خرماى یا یك لیوان آب باشد و بهترین سحرها سویق یعنى قاووت و خرما است و در خبر آمده كه حق تعالى و ملائكه صلوات مى‌فرستند بر كسانى كه در سحرها استغفار مى‌كنند و سحرى مى‌خورند.
  2. سوره انا انزلناه در وقت سحرها بخواند كه هر كس این سوره را در وقت افطار كردن و سحر بخواند گویى ثواب كسى را دارد كه در راه خدا در خون خود بغلتد.
  3. بخواند دعاى شریفى را كه از حضرت امام رضا علیه‌السلام نقل شده كه فرموده‌اند: این دعایى است كه حضرت امام محمدباقر علیه‌السلام در سحرهاى ماه رمضان (دعاى سحر) مى‌خواندند.

پیوند:

(1). دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شروع رمضان.

(2). دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شب اول ماه رمضان.

(3). دعای امام صادق عليه‌السلام در شب اول ماه مبارک رمضان.

(4). دعای حضرت رسول صلى الله عليه و آله در شب پانزدهم رمضان.

(5). زیارت امام حسین علیه‌السلام در شب‌های قدر.

(6). دعای حضرت امام زين العابدين عليه‌السلام در شب 27 ماه رمضان.

(7). دعا در آخر ماه مبارک رمضان.

(8). دعاى وداع ماه مبارك رمضان.

پانویس

  1. ↑ تلخیص از کتاب مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.

منابع برای مطالعه بیشتر

وقایع الایام شیخ عباس قمی، ماه رمضان.

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=ماه_رمضان&oldid=11776»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا