شیخ محمد کوهستانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(ویرایش)
سطر ۱: سطر ۱:
<br />
+
'''آیت الله شیخ محمد کوهستانی''' (۱۳۹۲-۱۳۰۸ ق) عالم ربانی و مجاهد [[شیعه]] معاصر بود. او با امکانات شخصی خود [[حوزه علمیه|حوزه علمیه‌ای]] در زادگاه خویش برای طلاب علوم دینی احداث نمود و به تعلیم و تربیت شاگردان پرداخت که یکی از آنان [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمی نژاد]] است. از ویژگی های برجسته مرحوم آیت اللّه کوهستانی، کمالات معنوی و کرامات [[عرفان|عرفانی]] ایشان بر اثر عمل به دستورات الهی و [[زهد]] و [[تقوا]] بود.
==تحصیلات و اساتید ==
+
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = آیت الله شیخ محمد کوهستانی
 +
||تصویر= [[پرونده:Kohestani.jpg]]
 +
||زادروز = ۱۳۰۸ قمری
 +
|زادگاه = مازندران
 +
|وفات =  ۱۳۹۲ قمری
 +
|مدفن = [[مشهد]]
 +
|اساتید =  [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی]]،...
 +
|شاگردان = [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمی نژاد]]، شیخ علی کاشانی، آیت الله سید تقی حسینی نصیری،...
 +
|آثار =
 +
}}
 +
==تحصیلات و اساتید==
  
محمد کوهستانی فرزند آیت الله محمدمهدی کوهستانی -از عالمان برجسته و با فضل- در سال 1308 هـ.ق در بهشهر مازندران به دنیا آمد. گرچه محمد از فیض حضور پدر در کودکی بی‌بهره گشت، ولی مادرش در جهت تربیت و رشد وی دریغ نكرد و او را به مكتب‌خانه‌ای در كوهستان فرستاد تا قرائت [[قرآن]] و خواندن و نوشتن بیاموزد. پس از آن به دلیل وجود استعداد کافی، تصمیم گرفت او را به حوزه علمیه بهشهر بفرستد.<ref> ماهنامه زائر، خرداد و تیر 1380، شماره 79، ص 43.</ref>
+
محمد کوهستانی فرزند آیت الله محمدمهدی کوهستانی -از عالمان برجسته و با فضل- در سال ۱۳۰۸ هـ.ق در بهشهر مازندران به دنیا آمد. گرچه محمد از فیض حضور پدر در کودکی بی‌بهره گشت، ولی مادرش در جهت تربیت و رشد وی دریغ نکرد و او را به مکتب‌خانه‌ای در کوهستان فرستاد تا قرائت [[قرآن]] و خواندن و نوشتن بیاموزد. پس از آن به دلیل وجود استعداد کافی، تصمیم گرفت او را به حوزه علمیه بهشهر بفرستد.<ref> ماهنامه زائر، خرداد و تیر ۱۳۸۰، شماره ۷۹، ص ۴۳.</ref>
  
محمد نوجوان در حوزه علمیه بهشهر، كتاب شمسیه را نزد شیخ احمد رحمانی و كتاب مطول را از محضر شیخ محمدصادق شریعتی نوه شیخ محمدصالح اشرفی ـ و كتاب [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم]] را نزد حاج آقا بزرگ كردكویی و تنی چند از مدرسان حوزه علمیه بهشهر آموخت. وی در درس آیت الله حاج سید محسن نبوی اشرفی كه در شمار علمای بزرگ مازندران و جامع معقول و منقول بود، شركت كرد. حاج آقا خضر اشرفی، معروف به شریعتمدار استاد دیگر آیت الله كوهستانی در حوزه علمیه بهشهر بوده است.  
+
محمد نوجوان در حوزه علمیه بهشهر، کتاب شمسیه را نزد شیخ احمد رحمانی و کتاب مطول را از محضر شیخ محمدصادق شریعتی نوه شیخ محمدصالح اشرفی ـ و کتاب [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم]] را نزد حاج آقا بزرگ کردکویی و تنی چند از مدرسان حوزه علمیه بهشهر آموخت. وی در درس آیت الله حاج سید محسن نبوی اشرفی که در شمار علمای بزرگ مازندران و جامع معقول و منقول بود، شرکت کرد. حاج آقا خضر اشرفی، معروف به شریعتمدار استاد دیگر آیت الله کوهستانی در حوزه علمیه بهشهر بوده است.  
  
آیت الله كوهستانی پس از استفاده از دانشوران حوزه علمیه بهشهر، عازم شهرستان بابل (بارفروش) گردید و به مدت 14 ماه در مدرسه كاظم بیك<ref> اكنون آثاری از این مدرسه برجای نمانده و تنها مسجد بزرگ كاظم بیك در مجاورت این مركز، ‌شكوه معنوی خود را حفظ كرده است. درباره حوزه علمیه بابل، ر.ك: حوزه‌‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ص 555ـ557.</ref> نزد شیخ احمد گرجی به تحصیل پرداخت.
+
آیت الله کوهستانی پس از استفاده از دانشوران حوزه علمیه بهشهر، عازم شهرستان بابل (بارفروش) گردید و به مدت ۱۴ ماه در مدرسه کاظم بیک<ref> اکنون آثاری از این مدرسه برجای نمانده و تنها مسجد بزرگ کاظم بیک در مجاورت این مرکز، ‌شکوه معنوی خود را حفظ کرده است. درباره حوزه علمیه بابل، ر.ک: حوزه‌‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ص ۵۵۵ـ۵۵۷.</ref> نزد شیخ احمد گرجی به تحصیل پرداخت.
  
استاد دیگر وی در حوزه علمیه بابل، آیت الله العظمی ملا محمد اشرفی (1219ـ1315 هـ.ق) می‌باشد. آیت الله كوهستانی این توفیق را بدست آورد تا از خورشید وجود این عالم فرزانه روح و روان خویش را به انوار ملكوتی و انفاس قدوسی منور سازد.<ref> فرزانگان بابل، عبدالرحمن باقرزاده، ص 78 و 79.</ref>
+
استاد دیگر وی در حوزه علمیه بابل، آیت الله العظمی ملا محمد اشرفی (۱۲۱۹ـ۱۳۱۵ هـ.ق) می‌باشد. آیت الله کوهستانی این توفیق را بدست آورد تا از خورشید وجود این عالم فرزانه روح و روان خویش را به انوار ملکوتی و انفاس قدوسی منور سازد.<ref> فرزانگان بابل، عبدالرحمن باقرزاده، ص ۷۸ و ۷۹.</ref>
  
ستاره درخشان دیگری كه آیت الله كوهستانی از حوزه درسی او استفاده كرد، آیت الله شیخ محمدحسین مازندرانی (1240ـ1345 هـ.ق) معروف به «شیخ كبیر» صاحب آثاری چون نتیجه المقال فی علم الدرایه و الرجال و حدیقه العارفین می‌باشد.<ref> ر.ك: مستدركات اعیان الشیعه، ج ص 161؛ الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج 24، ص 50؛ ریحانه الادب، ج ص 403 و تاریخ مازندران، اسماعیل مهجوری، ج ص 193.</ref>
+
ستاره درخشان دیگری که آیت الله کوهستانی از حوزه درسی او استفاده کرد، آیت الله شیخ محمدحسین مازندرانی (۱۲۴۰ـ۱۳۴۵ هـ.ق) معروف به «شیخ کبیر» صاحب آثاری چون نتیجه المقال فی علم الدرایه و الرجال و حدیقه العارفین می‌باشد.<ref> ر.ک: مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۱۶۱؛ الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲۴، ص ۵۰؛ ریحانه الادب، ج ۲، ص ۴۰۳ و تاریخ مازندران، اسماعیل مهجوری، ج ۲، ص ۱۹۳.</ref>
  
آیت الله شیخ نجفعلی، فرزند حسن نوكندی، معروف به فاضل استرآبادی (1305ـ1391 هـ.ق) از دیگر استادان آیت الله كوهستانی در حوزه علمیه بابل می‌باشد. بنابر نظر برخی، آیت الله كوهستانی معالم الاصول را در حوزه علمیه [[مشهد]]، نزد وی فراگرفت. آیت الله استرآبادی به میزان استعداد و نبوغ فكری آیت الله كوهستانی پی برد و بدین سبب، در تربیت و پرورش وی سعی ویژه‌ای از خود بروز داد و با نهایت فروتنی، در كوهستان به دیدار شاگرد خود رفت و مقام علمی و فكری او را ستود.
+
آیت الله شیخ نجفعلی، فرزند حسن نوکندی، معروف به فاضل استرآبادی (۱۳۰۵ـ۱۳۹۱ هـ.ق) از دیگر استادان آیت الله کوهستانی در حوزه علمیه بابل می‌باشد. بنابر نظر برخی، آیت الله کوهستانی معالم الاصول را در حوزه علمیه [[مشهد]]، نزد وی فراگرفت. آیت الله استرآبادی به میزان استعداد و نبوغ فکری آیت الله کوهستانی پی برد و بدین سبب، در تربیت و پرورش وی سعی ویژه‌ای از خود بروز داد و با نهایت فروتنی، در کوهستان به دیدار شاگرد خود رفت و مقام علمی و فکری او را ستود.
  
 
'''سفر به عتبات:'''
 
'''سفر به عتبات:'''
  
آیت الله كوهستانی در جوار بارگاه [[امام رضا]] علیه السلام همراه با [[توسّل‌‌‌‌‌|توسل]] به پیشگاه آن حضرت، نزد استادان خود به تكمیل دانسته‌های خود در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[تهذیب نفس]] پرداخت. با مجاهدات مستمر و تلاش بی‌وقفه، در ردیف علمای بزرگ و چهره‌های تابناك حوزه‌های علوم دینی [[تشیع]] قرار گرفت. وی به منظور تقویت مبانی اجتهادی خود، به [[عراق]] رفت و هم مباحثه‌اش، [[آیت الله محمدتقی آملی]] نیز در سال 1340 هـ.ق وارد [[نجف]] شد.<ref> فیض عرشی، ص 231.</ref>
+
آیت الله کوهستانی در جوار بارگاه [[امام رضا]] علیه السلام همراه با [[توسّل‌‌‌‌‌|توسل]] به پیشگاه آن حضرت، نزد استادان خود به تکمیل دانسته‌های خود در [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] و [[تهذیب نفس]] پرداخت. با مجاهدات مستمر و تلاش بی‌وقفه، در ردیف علمای بزرگ و چهره‌های تابناک حوزه‌های علوم دینی [[تشیع]] قرار گرفت. وی به منظور تقویت مبانی اجتهادی خود، به [[عراق]] رفت و هم مباحثه‌اش، [[آیت الله محمدتقی آملی]] نیز در سال ۱۳۴۰ هـ.ق وارد [[نجف]] شد.<ref> فیض عرشی، ص ۲۳۱.</ref>
  
آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] از جمله مراجع طراز اول حدود 55 سال در [[عراق]] اقامت داشت و آیت الله كوهستانی جزو شاگردان او بود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ص 214 ـ 218 و سید ابوالحسن اصفهانی (دیدار با ابرار، ش 56، ص 34)، محمد اصغری نژاد.</ref>
+
آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی]] از جمله مراجع طراز اول حدود ۵۵ سال در [[عراق]] اقامت داشت و آیت الله کوهستانی جزو شاگردان او بود.<ref> گنجینه دانشمندان، ج ۱، ص ۲۱۴ ـ ۲۱۸ و سید ابوالحسن اصفهانی (دیدار با ابرار، ش ۵۶، ص ۳۴)، محمد اصغری نژاد.</ref>
  
درس آیت الله [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] نیز برای شیخ محمد كوهستانی مشخصات ارزشمندی داشت، زیرا وی با شیوه‌ای جالب تدریس می‌كرد و افكار تازه‌ای عرضه می‌داشت و شاگردان خود را به اندیشیدن وادار می‌كرد.<ref> میرزای نائینی (ندای بیداری)، نورالدین علی لو، ص 67.</ref> آیت الله نایینی هنگام اعطای گواهی [[اجتهاد]] به آیت الله كوهستانی، از علمای حاضر در جلسه استفتاء خویش، از [[اجتهاد]] وی سؤال كرد كه همه آنان به اجتهاد و [[عدالت]] او شهادت دادند. آیت الله نایینی در اعطای گواهی اجتهاد، بسیار دقیق بود. اجازات صادر شده از ناحیه ایشان، مؤید این است كه وی در این خصوص نهایت احتیاط را مبذول می‌داشت.<ref> فیض عرشی، ص 230 و 302.</ref>
+
درس آیت الله [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] نیز برای شیخ محمد کوهستانی مشخصات ارزشمندی داشت، زیرا وی با شیوه‌ای جالب تدریس می‌کرد و افکار تازه‌ای عرضه می‌داشت و شاگردان خود را به اندیشیدن وادار می‌کرد.<ref> میرزای نائینی (ندای بیداری)، نورالدین علی لو، ص ۶۷.</ref> آیت الله نایینی هنگام اعطای گواهی [[اجتهاد]] به آیت الله کوهستانی، از علمای حاضر در جلسه استفتاء خویش، از [[اجتهاد]] وی سؤال کرد که همه آنان به اجتهاد و [[عدالت]] او شهادت دادند. آیت الله نایینی در اعطای گواهی اجتهاد، بسیار دقیق بود. اجازات صادر شده از ناحیه ایشان، مؤید این است که وی در این خصوص نهایت احتیاط را مبذول می‌داشت.<ref> فیض عرشی، ص ۲۳۰ و ۳۰۲.</ref>
  
آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی (اراكی) استاد دیگر آیت الله كوهستانی می‌باشد. آیت الله كوهستانی به دریافت اجازه اجتهاد از آقا ضیاءالدین عراقی نایل آمد. در این اجازه، استادش از وی به عنوان عالم، فاضل كامل، علم الهدی، فخر محققان، افتخار اهل تدقیق و غواص بحار علوم و مفتاح رموز تحقیق برای عموم مردم نام می‌برد.<ref> تصویری از متن اصلی اجازه نامه مزبور به خط و مهر و امضای آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی در صفحه 309 كتاب فیض عرشی درج گردیده است.</ref>
+
آیت الله [[آقا ضیاءالدین عراقی]] (اراکی) استاد دیگر آیت الله کوهستانی می‌باشد. آیت الله کوهستانی به دریافت اجازه اجتهاد از آقا ضیاءالدین عراقی نایل آمد. در این اجازه، استادش از وی به عنوان عالم، فاضل کامل، علم الهدی، فخر محققان، افتخار اهل تدقیق و غواص بحار علوم و مفتاح رموز تحقیق برای عموم مردم نام می‌برد.<ref> تصویری از متن اصلی اجازه نامه مزبور به خط و مهر و امضای آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی در صفحه ۳۰۹ کتاب فیض عرشی درج گردیده است.</ref>
  
آیت الله كوهستانی پس از ده سال تحصیل در [[نجف]] اشرف و اخذ گواهی اجتهاد، به [[ایران]] بازگشت تا اندوخته‌های علمی و میوه ده‌ها سال گشت و گذار در بوستان [[معرفت]] و [[حكمت]] و فضیلت را در اختیار مشتاقان معارف ناب [[قرآن]] و [[عترت]] قرار دهد.
+
آیت الله کوهستانی پس از ده سال تحصیل در [[نجف]] اشرف و اخذ گواهی اجتهاد، به [[ایران]] بازگشت تا اندوخته‌های علمی و میوه ده‌ها سال گشت و گذار در بوستان [[معرفت]] و [[حکمت]] و فضیلت را در اختیار مشتاقان معارف ناب [[قرآن]] و [[عترت]] قرار دهد.
  
 
==تدریس و شاگردان==
 
==تدریس و شاگردان==
  
هنگام بازگشت آیت الله كوهستانی به وطن خویش، ‌ایران به سبب تعدی اجانب و ستم رضاخان، در وضع آشفته و نگران كننده‌ای بسر می‌برد. علما با مشاهده این اوضاع نابسامان به شدت در هاله‌ای از تأثر و رنج روزگار می‌گذرانیدند. تمامی [[حوزه علميه|حوزه‌های علمیه]]، [[مسجد|مساجد]] و حسینیه‌ها بسته بود و از اقامه مجالس مذهبی و مراسم دینی به طور جدی جلوگیری می‌شد، آیت الله كوهستانی به زادگاه خویش برگشت و برای جلوگیری از اجرای نقشه‌های ضد دینی رضاخان، به آبادی‌های گوناگون مسافرت نمود و به ارشاد مردم پرداخت و آنان را از این توطئه‌های خطرناك، آگاه ساخت.  
+
آیت الله کوهستانی پس از بازگشت به [[ایران]]، در سال ۱۳۱۶ هـ.ق، تصمیم به احداث [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] در «کوهستان» گرفت و برای تحقق این هدف پاک، بخشی از املاک شخصی خود را که در جنب منزل مسکونی‌اش قرار داشت، به این امر اختصاص داد و با تلاشی مستمر و توأم با تدبیر و مشی حکیمانه، ۵ دستگاه ساختمان گلی بسیار ساده که هر یک شامل چند حجره بود، برای اسکان طلاب احداث کرد.
  
وی در سال 1316 هـ.ق، کلنگ احداث حوزه علمیه كوهستان را بر زمین زد و برای تحقق این هدف پاك، بخشی از املاك شخصی خود را كه در جنب منزل مسكونی‌اش قرار داشت، به این امر اختصاص داد و با تلاشی مستمر و توأم با تدبیر و مشی حكیمانه، 5 دستگاه ساختمان گلی بسیار ساده كه هر یك شامل چند حجره بود، برای اسكان طلاب احداث كرد. سرانجام حوزه علمیه كوهستان گشایش یافت. پس از تكمیل بنای مدرسه، آیت الله كوهستانی برای نامگذاری حوزه، به [[قرآن]] تفأل زد كه این آیه آمد: «قل بفضل الله و برحمته فبذلك فلیفرحوا هو خیرٌ ممّا یجمعون»<ref> [[سوره يونس]]، آیه 57.</ref> و با الهام از كلام [[وحی]]، این پنج مدرسه را «فضل»، «رحمت»، «فرح»، «خیر» و «جمع» نام نهاد.<ref> حوزه‌‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ص 551.</ref>
+
در اندک زمانی،‌ دانش پژوهان علم و فضیلت از هر سو برای تحصیل علوم دینی در این مکان گردآمدند و بدین ترتیب دوران حیات علمی دینی در مازندران، از روستای کوهستان آغاز گردید. آیت الله کوهستانی دریافت که به دلیل اختناق‌های حاکم وقت، بهتر است خدمات خویش را از همان دهکده کوچک آغاز کند و سختی‌های ناشی از جاری کردن این جویبار فضیلت را به تنهایی بر دوش کشد و به پرورش طلاب بپردازد؛ تا آنان با توشه‌ای توأم با [[تزکیه نفس|تزکیه]] و به دور از [[هوای نفس]]، در مسیر گسترش معارف و [[علوم اسلامی]] گام بردارند. بدین گونه حدود ۲۰۰ نفر طلبه در آن جا مشغول تحصیل و پیمودن قله‌های رفیع علم و معنویت شدند و روح تشنه خویش را از زمزم کمال آیت الله کوهستانی سیراب کردند.<ref> شهید هاشمی نژاد (فریاد فضیلت)، مرتضی بذرافشان، ص ۲۷.</ref>
  
در اندك زمانی،‌ دانش پژوهان علم و فضیلت از هر سو برای تحصیل علوم دینی در این مكان گردآمدند و بدین ترتیب دوران حیات علمی دینی در مازندران، از روستای كوهستان آغاز گردید. آیت الله كوهستانی دریافت كه به دلیل اختناق‌های حاكم وقت، بهتر است خدمات خویش را از همان دهكده كوچك آغاز كند و سختی‌های ناشی از جاری كردن این جویبار فضیلت را به تنهایی بر دوش كشد و به پرورش طلاب بپردازد؛ تا آنان با توشه‌ای توأم با [[تزکیه نفس|تزكیه]] و به دور از [[هوای نفس]]، در مسیر گسترش معارف و [[علوم اسلامی]] گام بردارند. بدین گونه حدود 200 نفر طلبه در آن جا مشغول تحصیل و پیمودن قله‌های رفیع علم و معنویت شدند و روح تشنه خویش را از زمزم كمال آیت الله كوهستانی سیراب كردند.<ref> شهید هاشمی نژاد (فریاد فضیلت)، مرتضی بذرافشان، ص 27.</ref>
+
پیر پارسای کوهستان با دقت کامل، بر تحصیل و تهذیب طلاب نظارت و مدیریت می‌نمود. وی هر گونه امکاناتی را که در رشد علمی و تزکیه طلاب مؤثر بود، در اختیارشان قرار داد و آنان را به زندگی ساده و حفظ زیّ طلبگی سفارش می کرد. گسترش این حوزه به لحاظ علمی و تدارکاتی و نیز شهرتی که به دست آورد، مرهون حسن مدیریت، صفای باطن و [[اخلاص]] آیت الله کوهستانی بود که همچون حکیمی حاذق و درد آشنا، امور طلاب را با فروتنی سامان می‌داد و همچون پدری مهربان با آنان رفتار می‌کرد و با نشاط روحی خویش همگان را در جهت ادامه تحصیل و پیمودن مسیر تزکیه مصمم می‌ساخت. آیت الله کوهستانی در مدرسه تدریس می‌نمود و شاگردان را به مباحثه علمی، کنجکاوی، پرسش و موشکافی وادار می‌کرد.
  
پیر پارسای كوهستان با دقت كامل، بر تحصیل و تهذیب طلاب نظارت می‌نمود. او هیچ گاه مدیریت حوزه را به عهده دیگری نگذاشت. وی هر گونه امكاناتی را كه در رشد علمی و تزكیه طلاب مؤثر بود، در اختیارشان قرار داد و آنان را به زندگی ساده و حفظ زی طلبگی سفارش می كرد. گسترش این حوزه به لحاظ علمی و تداركاتی و نیز شهرتی كه به دست آورد، مرهون حسن مدیریت، صفای باطن و [[اخلاص]] آیت الله كوهستانی بود كه همچون حكیمی حاذق و درد آشنا، امور طلاب را با فروتنی سامان می‌داد و همچون پدری مهربان با آنان رفتار می‌كرد و با نشاط روحی خویش همگان را در جهت ادامه تحصیل و پیمودن مسیر تزكیه مصمم می‌ساخت. آیت الله كوهستانی در مدرسه تدریس می‌نمود و شاگردان را به مباحثه علمی، كنجكاوی، پرسش و موشكافی وادار می‌كرد.
+
در اندک مدتی، روستای گمنام کوهستان مرکز توجه دانش پژوهان و محل رفت و آمد مشاهیر علمی حوزه، خطیبان خردمند، نویسندگان و محققان عرصه‌های دینی و اعتقادی قرار گرفت. بسیاری از علمای بهشهر، هزار جریب، ‌نکا، رستم کلا و دیگر مناطق مازندران از جمله افرادی هستند که در این حوزه به مقامات علمی دست یافته‌اند.<ref> فیض عرشی، ص ۲۵۷ و ۲۵۸.</ref>
 
 
در اندك مدتی، روستای گمنام كوهستان مركز توجه دانش پژوهان و محل رفت و آمد مشاهیر علمی حوزه، خطیبان خردمند، نویسندگان و محققان عرصه‌های دینی و اعتقادی قرار گرفت. بسیاری از علمای بهشهر، هزار جریب، ‌نكا، رستم كلا و دیگر مناطق مازندران از جمله افرادی هستند كه در این حوزه به مقامات علمی دست یافته‌اند.<ref> فیض عرشی، ص 257 و 258.</ref>
 
  
 
برخی از شاگردان شیخ محمد کوهستانی عبارتند از:
 
برخی از شاگردان شیخ محمد کوهستانی عبارتند از:
  
#شیخ علی كاشانی (1349ـ1374 هـ.ق).
+
#شیخ علی کاشانی (۱۳۴۹ـ۱۳۷۴ هـ.ق).
#[[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید سید عبدالكریم هاشمی نژاد]] (1311ـ1360 هـ.ش).
+
#[[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید سید عبدالکریم هاشمی نژاد]] (۱۳۱۱ـ۱۳۶۰ هـ.ش).
#آیت الله حاج سید تقی حسینی نصیری (1289ـ1373 هـ.ق).
+
#آیت الله حاج سید تقی حسینی نصیری (۱۲۸۹ـ۱۳۷۳ هـ.ق).
#آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم رحمانی خلیلی مازندرانی (1302ـ1375).
+
#آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم رحمانی خلیلی مازندرانی (۱۳۰۲ـ۱۳۷۵).
#آیت الله حاج شیخ حسین محمدی لائینی هزارجریبی الاصل (1303ـ1372 ش).
+
#آیت الله حاج شیخ حسین محمدی لائینی هزارجریبی الاصل (۱۳۰۳ـ۱۳۷۲ ش).
 
#حاج اسحاق درزیان.
 
#حاج اسحاق درزیان.
 
#حاج شیخ محمدعلی صادقی.
 
#حاج شیخ محمدعلی صادقی.
#شیخ محمدعلی ابراهیم نژادی آكردی.
+
#شیخ محمدعلی ابراهیم نژادی آکردی.
 
#سید حسن ابطحی.
 
#سید حسن ابطحی.
 
#حجت الاسلام سید محمود حسینی.
 
#حجت الاسلام سید محمود حسینی.
سطر ۵۳: سطر ۶۲:
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
 
==فعالیت‌های اجتماعی==
  
آیت الله كوهستانی از مفاسد روزافزون اجتماعی و حركت‌هایی كه سقوط اخلاقی اجتماع را به دنبال داشت، سخت آزرده خاطر می‌شد. در زمان [[طاغوت]]، در شهر نكا، شخصی در پی احداث ساختمان برای سینما برآمد. از آن جا كه در آن زمان، سینما لانه فساد بود، آیت الله كوهستانی بانی ساختمان را فراخواند، و با شیوه شایسته اسلامی او را منصرف ساخت و در نتیجه، ساختمانی كه به منظور ترویج منكرات آماده می‌شد، به [[مسجد]] تبدیل گردید و آیت الله كوهستانی نخستین [[نماز جماعت]] را در آن اقامه فرمود. بانی ساختمان به مناسبت این كه چنین توفیقی را بدست آورده بود، نام مسجد را «توفیق» نهاد.
+
هنگام بازگشت آیت الله کوهستانی به وطن خویش، ‌[[ایران]] به سبب تعدی اجانب و ستم رضاخان، در وضع آشفته و نگران کننده‌ای بسر می‌برد. علما با مشاهده این اوضاع نابسامان به شدت در هاله‌ای از تأثر و رنج روزگار می‌گذرانیدند. تمامی [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]]، [[مسجد|مساجد]] و حسینیه‌ها بسته بود و از اقامه مجالس مذهبی و مراسم دینی به طور جدی جلوگیری می‌شد، آیت الله کوهستانی برای جلوگیری از اجرای نقشه‌های ضد دینی رضاخان، به آبادی‌های گوناگون مسافرت نمود و به ارشاد مردم پرداخت و آنان را از این توطئه‌های خطرناک، آگاه ساخت.
  
محاكم قضایی رژیم پهلوی با مردم بدرفتاری می‌كردند. [[رشوه خواری]] در بین آنان رواج داشت. به شكایات مردم رسیدگی نمی‌كردند. از این جهت، مردم برای حل اختلافات خود به آیت الله كوهستانی مراجعه می‌كردند. گاهی منازعات عمیق و پیچیده را كه طرفین دعوا از اصلاح آن ناامید می‌شدند، به آسانی حل و فصل می‌كرد و بین افراد آشتی برقرار می‌نمود.<ref> فیض عرشی، ص 257 و 258.</ref>
+
وی از مفاسد روزافزون اجتماعی و حرکت‌هایی که سقوط اخلاقی اجتماع را به دنبال داشت، سخت آزرده خاطر می‌شد. در زمان [[طاغوت]]، در شهر نکا، شخصی در پی احداث ساختمان برای سینما برآمد. از آن جا که در آن زمان، سینما لانه فساد بود، آیت الله کوهستانی بانی ساختمان را فراخواند، و با شیوه شایسته اسلامی او را منصرف ساخت و در نتیجه، ساختمانی که به منظور ترویج منکرات آماده می‌شد، به [[مسجد]] تبدیل گردید و آیت الله کوهستانی نخستین [[نماز جماعت]] را در آن اقامه فرمود. بانی ساختمان به مناسبت این که چنین توفیقی را بدست آورده بود، نام مسجد را «توفیق» نهاد.
 +
 
 +
محاکم قضایی رژیم پهلوی با مردم بدرفتاری می‌کردند. [[رشوه خواری]] در بین آنان رواج داشت. به شکایات مردم رسیدگی نمی‌کردند. از این جهت، مردم برای حل اختلافات خود به آیت الله کوهستانی مراجعه می‌کردند. گاهی منازعات عمیق و پیچیده را که طرفین دعوا از اصلاح آن ناامید می‌شدند، به آسانی حل و فصل می‌کرد و بین افراد آشتی برقرار می‌نمود.<ref> فیض عرشی، ص ۲۵۷ و ۲۵۸.</ref>
  
 
==ویژگی‌های اخلاقی==  
 
==ویژگی‌های اخلاقی==  
  
آقا ابطحی می‌نویسد: «آیت الله كوهستانی در پرتو [[ایمان]] و [[تقوا]]، توانست به ملكه [[زهد]] و [[قناعت]] دست یابد. وی خود را با محرومان شریك دانست و راه غلبه بر فقر را عملاً نشان داد. او با این كه می‌توانست وسایل زندگی بهتری برای خود فراهم نماید، در كمال سادگی و بدون آلایش بسر برد. در و دیوار منزل قدیمی، لباس های كرباس، ظروف گلین و فرش حصیری منزل او بیانگر زهد و تقوای او بود. اگر فردی با آیت الله كوهستانی برخورد می‌كرد، ابتدا تصور می‌كرد از اوضاع سیاسی و اجتماعی اطلاعی ندارد و همچون یك روستایی روزگار می‌گذراند، ولی او با هوش فوق العاده و تیزبینی شگفتی كه از صفای نفس وی نشأت می‌گرفت، از آینده كشور و حوادث سیاسی آن مطلع می‌ساخت. در نخستین روزی كه همراه [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمی نژاد]] به منزلش رفتم، ساده زیستی او خیلی مرا جلب نمود. اتاقی كه برای پذیرایی میهمانان در نظر گرفته بود، با حصیر مفروش نموده بود و در گوشه آن منبری كوتاه، یك جلد [[قرآن]] بزرگ، یك جلد رساله و چند عدد مهر وجود داشت و دیگر چیزی دیده نمی‌شد، ولی معنویتی شگفت بر آن جا حاكم بود؛ انسان را از توجه به دنیا بازمی‌داشت و متوجه به خدا می‌كرد. میهمانان هم اغلب از بستگان طلاب مدرسه كوهستان و مراجعین (از قبیل شخصیت های روحانی و كسانی كه برای رفع اختلافات و گرفتاری‌ها به ایشان مراجعه می‌كردند) بودند. به عادت همیشگی، [[نماز]] در [[مسجد]] به جماعت خوانده می‌شد. آن گاه همه به محل اقامت ایشان برمی‌گشتند و در آن جا منتظر غذا بودند. نوع غذا و پذیرایی به قدری ساده و همراه با صفا و گشاده‌رویی بود كه لذت و گوارایی آن را نمی‌توان وصف كرد. برای هر مهمانی یك كاسه آش، آن هم در ظروف سفالین و مقداری نان در سفره قرار می‌داد كه اكثر مهمانان نان را برای [[تبرک|تبرك]] به همراه می‌بردند».<ref> پرواز روح، سید حسن ابطحی، ص 172ـ173.</ref>
+
آقای ابطحی می‌نویسد: «آیت الله کوهستانی در پرتو [[ایمان]] و [[تقوا]]، توانست به ملکه [[زهد]] و [[قناعت]] دست یابد. وی خود را با محرومان شریک دانست و راه غلبه بر فقر را عملاً نشان داد. او با این که می‌توانست وسایل زندگی بهتری برای خود فراهم نماید، در کمال سادگی و بدون آلایش بسر برد. در و دیوار منزل قدیمی، لباس های کرباس، ظروف گلین و فرش حصیری منزل او بیانگر زهد و تقوای او بود. اگر فردی با آیت الله کوهستانی برخورد می‌کرد، ابتدا تصور می‌کرد از اوضاع سیاسی و اجتماعی اطلاعی ندارد و همچون یک روستایی روزگار می‌گذراند، ولی او با هوش فوق العاده و تیزبینی شگفتی که از صفای نفس وی نشأت می‌گرفت، از آینده کشور و حوادث سیاسی آن مطلع می‌ساخت. در نخستین روزی که همراه [[شهید سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد|شهید هاشمی نژاد]] به منزلش رفتم، ساده زیستی او خیلی مرا جلب نمود. اتاقی که برای پذیرایی میهمانان در نظر گرفته بود، با حصیر مفروش نموده بود و در گوشه آن منبری کوتاه، یک جلد [[قرآن]] بزرگ، یک جلد رساله و چند عدد مهر وجود داشت و دیگر چیزی دیده نمی‌شد، ولی معنویتی شگفت بر آن جا حاکم بود؛ انسان را از توجه به دنیا بازمی‌داشت و متوجه به خدا می‌کرد. میهمانان هم اغلب از بستگان طلاب مدرسه کوهستان و مراجعین (از قبیل شخصیت های روحانی و کسانی که برای رفع اختلافات و گرفتاری‌ها به ایشان مراجعه می‌کردند) بودند. به عادت همیشگی، [[نماز]] در [[مسجد]] به جماعت خوانده می‌شد. آن گاه همه به محل اقامت ایشان برمی‌گشتند و در آن جا منتظر غذا بودند. نوع غذا و پذیرایی به قدری ساده و همراه با صفا و گشاده‌رویی بود که لذت و گوارایی آن را نمی‌توان وصف کرد. برای هر مهمانی یک کاسه آش، آن هم در ظروف سفالین و مقداری نان در سفره قرار می‌داد که اکثر مهمانان نان را برای [[تبرک|تبرک]] به همراه می‌بردند».<ref> پرواز روح، سید حسن ابطحی، ص ۱۷۲ـ۱۷۳.</ref>
  
بارها افراد خیر به او پیشنهاد كردند كه فرشی برای اتاق پذیرایی منزل او بیاورند؛ ولی ایشان زیر بار نرفت. روزی چند تخته قالی گرانبها به منزلش فرستادند، ولی ایشان آن ها را به حسینیه كوهستان انتقال داد و به همان حصیر خشن مازندران اكتفا كرد. آیت الله كوهستانی [[زهد]] و ساده زیستی را با محبت به مردم عجین ساخت. قلب او كانون مهر و عاطفه نسبت به اقشار مختلف جامعه، به ویژه محرومان بود.<ref> فیض عرشی، ص 250.</ref>
+
بارها افراد خیر به او پیشنهاد کردند که فرشی برای اتاق پذیرایی منزل او بیاورند؛ ولی ایشان زیر بار نرفت. روزی چند تخته قالی گرانبها به منزلش فرستادند، ولی ایشان آن ها را به حسینیه کوهستان انتقال داد و به همان حصیر خشن مازندران اکتفا کرد. آیت الله کوهستانی [[زهد]] و ساده زیستی را با محبت به مردم عجین ساخت. قلب او کانون مهر و عاطفه نسبت به اقشار مختلف جامعه، به ویژه محرومان بود.<ref> فیض عرشی، ص ۲۵۰.</ref> ایشان هم چنین به [[نماز اول وقت]] بسیار اهمیت می داد و اهل [[تهجد]] و سحرخیزی بود.
  
==وفات ==
+
==وفات==
  
آیت الله شیخ محمد كوهستانی سرانجام در بامداد جمعه 13 [[ربیع الاول]] سال 1392 هـ.ق (مطابق با 1351 شمسی) ندای حق را لبیك گفت و به لقای محبوب شتافت. پس از [[تشییع جنازه]] باشكوه در شهرستان بهشهر، پیكر پاك او بنابر وصیتش در جوار مرقد مطهر [[امام رضا]] علیه السلام در رواق دارالسیاده، به خاك سپرده شد.<ref> فیض عرشی، ص 290ـ292 و نیز مجله زائر، شماره 79، ص 43.</ref>  
+
آیت الله شیخ محمد کوهستانی سرانجام در بامداد جمعه ۱۳ [[ربیع الاول]] سال ۱۳۹۲ هـ.ق (مطابق با ۱۳۵۱ شمسی) ندای حق را لبیک گفت و به لقای محبوب شتافت. پس از [[تشییع جنازه]] باشکوه در شهرستان بهشهر، پیکر پاک او بنابر وصیتش در جوار مرقد مطهر [[امام رضا]] علیه السلام در رواق دارالسیاده، به خاک سپرده شد.<ref> فیض عرشی، ص ۲۹۰ـ۲۹۲ و نیز مجله زائر، شماره ۷۹، ص ۴۳.</ref>  
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
<references />
 
<references />
 +
==منابع==
 +
 +
*تلخیص از کتاب [[گلشن ابرار]]، جلد ۳، صفحه ۳۸۸، نویسنده: غلامرضا گلی‌زواره.
  
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
==منابع==
 
 
* تلخيص از كتاب [[گلشن ابرار]]، جلد 3، صفحه 388، نویسنده: غلامرضا گلي‌زواره.
 

نسخهٔ ‏۱۵ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۵

آیت الله شیخ محمد کوهستانی (۱۳۹۲-۱۳۰۸ ق) عالم ربانی و مجاهد شیعه معاصر بود. او با امکانات شخصی خود حوزه علمیه‌ای در زادگاه خویش برای طلاب علوم دینی احداث نمود و به تعلیم و تربیت شاگردان پرداخت که یکی از آنان شهید هاشمی نژاد است. از ویژگی های برجسته مرحوم آیت اللّه کوهستانی، کمالات معنوی و کرامات عرفانی ایشان بر اثر عمل به دستورات الهی و زهد و تقوا بود.

Kohestani.jpg
نام کامل آیت الله شیخ محمد کوهستانی
زادروز ۱۳۰۸ قمری
زادگاه مازندران
وفات ۱۳۹۲ قمری
مدفن مشهد

Line.png

اساتید

سید ابوالحسن اصفهانی، میرزای نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی،...

شاگردان

شهید هاشمی نژاد، شیخ علی کاشانی، آیت الله سید تقی حسینی نصیری،...


تحصیلات و اساتید

محمد کوهستانی فرزند آیت الله محمدمهدی کوهستانی -از عالمان برجسته و با فضل- در سال ۱۳۰۸ هـ.ق در بهشهر مازندران به دنیا آمد. گرچه محمد از فیض حضور پدر در کودکی بی‌بهره گشت، ولی مادرش در جهت تربیت و رشد وی دریغ نکرد و او را به مکتب‌خانه‌ای در کوهستان فرستاد تا قرائت قرآن و خواندن و نوشتن بیاموزد. پس از آن به دلیل وجود استعداد کافی، تصمیم گرفت او را به حوزه علمیه بهشهر بفرستد.[۱]

محمد نوجوان در حوزه علمیه بهشهر، کتاب شمسیه را نزد شیخ احمد رحمانی و کتاب مطول را از محضر شیخ محمدصادق شریعتی نوه شیخ محمدصالح اشرفی ـ و کتاب معالم را نزد حاج آقا بزرگ کردکویی و تنی چند از مدرسان حوزه علمیه بهشهر آموخت. وی در درس آیت الله حاج سید محسن نبوی اشرفی که در شمار علمای بزرگ مازندران و جامع معقول و منقول بود، شرکت کرد. حاج آقا خضر اشرفی، معروف به شریعتمدار استاد دیگر آیت الله کوهستانی در حوزه علمیه بهشهر بوده است.

آیت الله کوهستانی پس از استفاده از دانشوران حوزه علمیه بهشهر، عازم شهرستان بابل (بارفروش) گردید و به مدت ۱۴ ماه در مدرسه کاظم بیک[۲] نزد شیخ احمد گرجی به تحصیل پرداخت.

استاد دیگر وی در حوزه علمیه بابل، آیت الله العظمی ملا محمد اشرفی (۱۲۱۹ـ۱۳۱۵ هـ.ق) می‌باشد. آیت الله کوهستانی این توفیق را بدست آورد تا از خورشید وجود این عالم فرزانه روح و روان خویش را به انوار ملکوتی و انفاس قدوسی منور سازد.[۳]

ستاره درخشان دیگری که آیت الله کوهستانی از حوزه درسی او استفاده کرد، آیت الله شیخ محمدحسین مازندرانی (۱۲۴۰ـ۱۳۴۵ هـ.ق) معروف به «شیخ کبیر» صاحب آثاری چون نتیجه المقال فی علم الدرایه و الرجال و حدیقه العارفین می‌باشد.[۴]

آیت الله شیخ نجفعلی، فرزند حسن نوکندی، معروف به فاضل استرآبادی (۱۳۰۵ـ۱۳۹۱ هـ.ق) از دیگر استادان آیت الله کوهستانی در حوزه علمیه بابل می‌باشد. بنابر نظر برخی، آیت الله کوهستانی معالم الاصول را در حوزه علمیه مشهد، نزد وی فراگرفت. آیت الله استرآبادی به میزان استعداد و نبوغ فکری آیت الله کوهستانی پی برد و بدین سبب، در تربیت و پرورش وی سعی ویژه‌ای از خود بروز داد و با نهایت فروتنی، در کوهستان به دیدار شاگرد خود رفت و مقام علمی و فکری او را ستود.

سفر به عتبات:

آیت الله کوهستانی در جوار بارگاه امام رضا علیه السلام همراه با توسل به پیشگاه آن حضرت، نزد استادان خود به تکمیل دانسته‌های خود در فقه و اصول و تهذیب نفس پرداخت. با مجاهدات مستمر و تلاش بی‌وقفه، در ردیف علمای بزرگ و چهره‌های تابناک حوزه‌های علوم دینی تشیع قرار گرفت. وی به منظور تقویت مبانی اجتهادی خود، به عراق رفت و هم مباحثه‌اش، آیت الله محمدتقی آملی نیز در سال ۱۳۴۰ هـ.ق وارد نجف شد.[۵]

آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی از جمله مراجع طراز اول حدود ۵۵ سال در عراق اقامت داشت و آیت الله کوهستانی جزو شاگردان او بود.[۶]

درس آیت الله میرزای نائینی نیز برای شیخ محمد کوهستانی مشخصات ارزشمندی داشت، زیرا وی با شیوه‌ای جالب تدریس می‌کرد و افکار تازه‌ای عرضه می‌داشت و شاگردان خود را به اندیشیدن وادار می‌کرد.[۷] آیت الله نایینی هنگام اعطای گواهی اجتهاد به آیت الله کوهستانی، از علمای حاضر در جلسه استفتاء خویش، از اجتهاد وی سؤال کرد که همه آنان به اجتهاد و عدالت او شهادت دادند. آیت الله نایینی در اعطای گواهی اجتهاد، بسیار دقیق بود. اجازات صادر شده از ناحیه ایشان، مؤید این است که وی در این خصوص نهایت احتیاط را مبذول می‌داشت.[۸]

آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی (اراکی) استاد دیگر آیت الله کوهستانی می‌باشد. آیت الله کوهستانی به دریافت اجازه اجتهاد از آقا ضیاءالدین عراقی نایل آمد. در این اجازه، استادش از وی به عنوان عالم، فاضل کامل، علم الهدی، فخر محققان، افتخار اهل تدقیق و غواص بحار علوم و مفتاح رموز تحقیق برای عموم مردم نام می‌برد.[۹]

آیت الله کوهستانی پس از ده سال تحصیل در نجف اشرف و اخذ گواهی اجتهاد، به ایران بازگشت تا اندوخته‌های علمی و میوه ده‌ها سال گشت و گذار در بوستان معرفت و حکمت و فضیلت را در اختیار مشتاقان معارف ناب قرآن و عترت قرار دهد.

تدریس و شاگردان

آیت الله کوهستانی پس از بازگشت به ایران، در سال ۱۳۱۶ هـ.ق، تصمیم به احداث حوزه علمیه در «کوهستان» گرفت و برای تحقق این هدف پاک، بخشی از املاک شخصی خود را که در جنب منزل مسکونی‌اش قرار داشت، به این امر اختصاص داد و با تلاشی مستمر و توأم با تدبیر و مشی حکیمانه، ۵ دستگاه ساختمان گلی بسیار ساده که هر یک شامل چند حجره بود، برای اسکان طلاب احداث کرد.

در اندک زمانی،‌ دانش پژوهان علم و فضیلت از هر سو برای تحصیل علوم دینی در این مکان گردآمدند و بدین ترتیب دوران حیات علمی دینی در مازندران، از روستای کوهستان آغاز گردید. آیت الله کوهستانی دریافت که به دلیل اختناق‌های حاکم وقت، بهتر است خدمات خویش را از همان دهکده کوچک آغاز کند و سختی‌های ناشی از جاری کردن این جویبار فضیلت را به تنهایی بر دوش کشد و به پرورش طلاب بپردازد؛ تا آنان با توشه‌ای توأم با تزکیه و به دور از هوای نفس، در مسیر گسترش معارف و علوم اسلامی گام بردارند. بدین گونه حدود ۲۰۰ نفر طلبه در آن جا مشغول تحصیل و پیمودن قله‌های رفیع علم و معنویت شدند و روح تشنه خویش را از زمزم کمال آیت الله کوهستانی سیراب کردند.[۱۰]

پیر پارسای کوهستان با دقت کامل، بر تحصیل و تهذیب طلاب نظارت و مدیریت می‌نمود. وی هر گونه امکاناتی را که در رشد علمی و تزکیه طلاب مؤثر بود، در اختیارشان قرار داد و آنان را به زندگی ساده و حفظ زیّ طلبگی سفارش می کرد. گسترش این حوزه به لحاظ علمی و تدارکاتی و نیز شهرتی که به دست آورد، مرهون حسن مدیریت، صفای باطن و اخلاص آیت الله کوهستانی بود که همچون حکیمی حاذق و درد آشنا، امور طلاب را با فروتنی سامان می‌داد و همچون پدری مهربان با آنان رفتار می‌کرد و با نشاط روحی خویش همگان را در جهت ادامه تحصیل و پیمودن مسیر تزکیه مصمم می‌ساخت. آیت الله کوهستانی در مدرسه تدریس می‌نمود و شاگردان را به مباحثه علمی، کنجکاوی، پرسش و موشکافی وادار می‌کرد.

در اندک مدتی، روستای گمنام کوهستان مرکز توجه دانش پژوهان و محل رفت و آمد مشاهیر علمی حوزه، خطیبان خردمند، نویسندگان و محققان عرصه‌های دینی و اعتقادی قرار گرفت. بسیاری از علمای بهشهر، هزار جریب، ‌نکا، رستم کلا و دیگر مناطق مازندران از جمله افرادی هستند که در این حوزه به مقامات علمی دست یافته‌اند.[۱۱]

برخی از شاگردان شیخ محمد کوهستانی عبارتند از:

  1. شیخ علی کاشانی (۱۳۴۹ـ۱۳۷۴ هـ.ق).
  2. شهید سید عبدالکریم هاشمی نژاد (۱۳۱۱ـ۱۳۶۰ هـ.ش).
  3. آیت الله حاج سید تقی حسینی نصیری (۱۲۸۹ـ۱۳۷۳ هـ.ق).
  4. آیت الله حاج شیخ ابوالقاسم رحمانی خلیلی مازندرانی (۱۳۰۲ـ۱۳۷۵).
  5. آیت الله حاج شیخ حسین محمدی لائینی هزارجریبی الاصل (۱۳۰۳ـ۱۳۷۲ ش).
  6. حاج اسحاق درزیان.
  7. حاج شیخ محمدعلی صادقی.
  8. شیخ محمدعلی ابراهیم نژادی آکردی.
  9. سید حسن ابطحی.
  10. حجت الاسلام سید محمود حسینی.

فعالیت‌های اجتماعی

هنگام بازگشت آیت الله کوهستانی به وطن خویش، ‌ایران به سبب تعدی اجانب و ستم رضاخان، در وضع آشفته و نگران کننده‌ای بسر می‌برد. علما با مشاهده این اوضاع نابسامان به شدت در هاله‌ای از تأثر و رنج روزگار می‌گذرانیدند. تمامی حوزه‌های علمیه، مساجد و حسینیه‌ها بسته بود و از اقامه مجالس مذهبی و مراسم دینی به طور جدی جلوگیری می‌شد، آیت الله کوهستانی برای جلوگیری از اجرای نقشه‌های ضد دینی رضاخان، به آبادی‌های گوناگون مسافرت نمود و به ارشاد مردم پرداخت و آنان را از این توطئه‌های خطرناک، آگاه ساخت.

وی از مفاسد روزافزون اجتماعی و حرکت‌هایی که سقوط اخلاقی اجتماع را به دنبال داشت، سخت آزرده خاطر می‌شد. در زمان طاغوت، در شهر نکا، شخصی در پی احداث ساختمان برای سینما برآمد. از آن جا که در آن زمان، سینما لانه فساد بود، آیت الله کوهستانی بانی ساختمان را فراخواند، و با شیوه شایسته اسلامی او را منصرف ساخت و در نتیجه، ساختمانی که به منظور ترویج منکرات آماده می‌شد، به مسجد تبدیل گردید و آیت الله کوهستانی نخستین نماز جماعت را در آن اقامه فرمود. بانی ساختمان به مناسبت این که چنین توفیقی را بدست آورده بود، نام مسجد را «توفیق» نهاد.

محاکم قضایی رژیم پهلوی با مردم بدرفتاری می‌کردند. رشوه خواری در بین آنان رواج داشت. به شکایات مردم رسیدگی نمی‌کردند. از این جهت، مردم برای حل اختلافات خود به آیت الله کوهستانی مراجعه می‌کردند. گاهی منازعات عمیق و پیچیده را که طرفین دعوا از اصلاح آن ناامید می‌شدند، به آسانی حل و فصل می‌کرد و بین افراد آشتی برقرار می‌نمود.[۱۲]

ویژگی‌های اخلاقی

آقای ابطحی می‌نویسد: «آیت الله کوهستانی در پرتو ایمان و تقوا، توانست به ملکه زهد و قناعت دست یابد. وی خود را با محرومان شریک دانست و راه غلبه بر فقر را عملاً نشان داد. او با این که می‌توانست وسایل زندگی بهتری برای خود فراهم نماید، در کمال سادگی و بدون آلایش بسر برد. در و دیوار منزل قدیمی، لباس های کرباس، ظروف گلین و فرش حصیری منزل او بیانگر زهد و تقوای او بود. اگر فردی با آیت الله کوهستانی برخورد می‌کرد، ابتدا تصور می‌کرد از اوضاع سیاسی و اجتماعی اطلاعی ندارد و همچون یک روستایی روزگار می‌گذراند، ولی او با هوش فوق العاده و تیزبینی شگفتی که از صفای نفس وی نشأت می‌گرفت، از آینده کشور و حوادث سیاسی آن مطلع می‌ساخت. در نخستین روزی که همراه شهید هاشمی نژاد به منزلش رفتم، ساده زیستی او خیلی مرا جلب نمود. اتاقی که برای پذیرایی میهمانان در نظر گرفته بود، با حصیر مفروش نموده بود و در گوشه آن منبری کوتاه، یک جلد قرآن بزرگ، یک جلد رساله و چند عدد مهر وجود داشت و دیگر چیزی دیده نمی‌شد، ولی معنویتی شگفت بر آن جا حاکم بود؛ انسان را از توجه به دنیا بازمی‌داشت و متوجه به خدا می‌کرد. میهمانان هم اغلب از بستگان طلاب مدرسه کوهستان و مراجعین (از قبیل شخصیت های روحانی و کسانی که برای رفع اختلافات و گرفتاری‌ها به ایشان مراجعه می‌کردند) بودند. به عادت همیشگی، نماز در مسجد به جماعت خوانده می‌شد. آن گاه همه به محل اقامت ایشان برمی‌گشتند و در آن جا منتظر غذا بودند. نوع غذا و پذیرایی به قدری ساده و همراه با صفا و گشاده‌رویی بود که لذت و گوارایی آن را نمی‌توان وصف کرد. برای هر مهمانی یک کاسه آش، آن هم در ظروف سفالین و مقداری نان در سفره قرار می‌داد که اکثر مهمانان نان را برای تبرک به همراه می‌بردند».[۱۳]

بارها افراد خیر به او پیشنهاد کردند که فرشی برای اتاق پذیرایی منزل او بیاورند؛ ولی ایشان زیر بار نرفت. روزی چند تخته قالی گرانبها به منزلش فرستادند، ولی ایشان آن ها را به حسینیه کوهستان انتقال داد و به همان حصیر خشن مازندران اکتفا کرد. آیت الله کوهستانی زهد و ساده زیستی را با محبت به مردم عجین ساخت. قلب او کانون مهر و عاطفه نسبت به اقشار مختلف جامعه، به ویژه محرومان بود.[۱۴] ایشان هم چنین به نماز اول وقت بسیار اهمیت می داد و اهل تهجد و سحرخیزی بود.

وفات

آیت الله شیخ محمد کوهستانی سرانجام در بامداد جمعه ۱۳ ربیع الاول سال ۱۳۹۲ هـ.ق (مطابق با ۱۳۵۱ شمسی) ندای حق را لبیک گفت و به لقای محبوب شتافت. پس از تشییع جنازه باشکوه در شهرستان بهشهر، پیکر پاک او بنابر وصیتش در جوار مرقد مطهر امام رضا علیه السلام در رواق دارالسیاده، به خاک سپرده شد.[۱۵]

پانویس

  1. ماهنامه زائر، خرداد و تیر ۱۳۸۰، شماره ۷۹، ص ۴۳.
  2. اکنون آثاری از این مدرسه برجای نمانده و تنها مسجد بزرگ کاظم بیک در مجاورت این مرکز، ‌شکوه معنوی خود را حفظ کرده است. درباره حوزه علمیه بابل، ر.ک: حوزه‌‌های علمیه شیعه در گستره جهان، ص ۵۵۵ـ۵۵۷.
  3. فرزانگان بابل، عبدالرحمن باقرزاده، ص ۷۸ و ۷۹.
  4. ر.ک: مستدرکات اعیان الشیعه، ج ۴، ص ۱۶۱؛ الذریعه، آقا بزرگ تهرانی، ج ۲۴، ص ۵۰؛ ریحانه الادب، ج ۲، ص ۴۰۳ و تاریخ مازندران، اسماعیل مهجوری، ج ۲، ص ۱۹۳.
  5. فیض عرشی، ص ۲۳۱.
  6. گنجینه دانشمندان، ج ۱، ص ۲۱۴ ـ ۲۱۸ و سید ابوالحسن اصفهانی (دیدار با ابرار، ش ۵۶، ص ۳۴)، محمد اصغری نژاد.
  7. میرزای نائینی (ندای بیداری)، نورالدین علی لو، ص ۶۷.
  8. فیض عرشی، ص ۲۳۰ و ۳۰۲.
  9. تصویری از متن اصلی اجازه نامه مزبور به خط و مهر و امضای آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی در صفحه ۳۰۹ کتاب فیض عرشی درج گردیده است.
  10. شهید هاشمی نژاد (فریاد فضیلت)، مرتضی بذرافشان، ص ۲۷.
  11. فیض عرشی، ص ۲۵۷ و ۲۵۸.
  12. فیض عرشی، ص ۲۵۷ و ۲۵۸.
  13. پرواز روح، سید حسن ابطحی، ص ۱۷۲ـ۱۷۳.
  14. فیض عرشی، ص ۲۵۰.
  15. فیض عرشی، ص ۲۹۰ـ۲۹۲ و نیز مجله زائر، شماره ۷۹، ص ۴۳.

منابع

  • تلخیص از کتاب گلشن ابرار، جلد ۳، صفحه ۳۸۸، نویسنده: غلامرضا گلی‌زواره.