شرایع الاسلام (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
'''منبع:''' کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی
+
شرایع الاسلام کتابی است از محقق حلی (م۶۷۶ ق)، در موضوع فقه که از زمان تألیف منبع درسی حوزه های علمیه در فقه بوده است. به جهت اهمیت و شهرت این کتاب محقق حلی به صاحب شرایع معروف است.
  
'''نویسنده:''' محمدرضا ضمیری
+
==نام کامل کتاب==
 +
نام کامل این کتاب شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام است.
  
'''مؤلف:'''
+
==مؤلف==
  
جعفر بن حسن بن یحیى بن حسن بن سعید هُذلى نجم الدین ابوالقاسم حلى، مشهور به [[محقق حلى]] (م 676 ق).
+
جعفر بن حسن بن یحیى بن حسن بن سعید هُذلى نجم الدین ابوالقاسم حلى، مشهور به [[محقق حلى]] (م 676 ق) یكى از بزرگ ترین علماى اسلام و مكتب تشیع در طول تاریخ است. علامه حلى که خود شاگرد اوست درباره او مى گوید: «او افضل اهل عصرش  در فقه بود»
  
'''زندگی‌نامه و اظهارنظرها:'''
+
از آثار دیگر او می توان [[مختصر النافع]]، [[المعتبر فى شرح المختصر]]، [[نكت النهایه]]، [[المعارج فى اصول الفقه]]، [[نهایة الاصول الى المعرفة الاصول]]، [[رسالة التیاسر فى القبلة، اللُّهنة فى المنطق]] را نام برد.<ref> محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی </ref>
  
وى، كه یكى از بزرگ ترین علماى اسلام و مكتب تشیع در طول تاریخ است، در حله به دنیا آمد. گفته شده كه [[خواجه نصرالدین طوسى]] گاه در درس محقق حاضر مى شد و محقق به احترام خواجه از جا برخاسته، از او درخواست تدریس مى نمود ولى او قبول نمى كرد و به استماع درس مى پرداخت.
+
== محتوا و ساختار کتاب==
 +
شرایع الاسلام حاوى دوازده هزار مسئله از مسائل حلال و حرام و شامل كلیه ابواب فقهى است. شرائع فقه را به چهار بخش کلی به ترتیب زیر تقسیم نموده است:
  
در صورت عدم قرینه، محقق مطلق متوجه به این دانشمند است كه در علم و فهم شهره آفاق است و طوائف اعلام به مقامات عالى او اعتراف كرده اند. علامه حلى درباره او مى گوید: «كان افضل اهل عصره فى الفقه».
+
بخش [[عبادت|عبادات]] شامل ۱۰ کتاب [[طهارت]]، [[صلاة]]، [[زکات]]، [[خمس]]، [[صوم]]، [[اعتکاف]]، [[حج]]، [[عمره]]، [[جهاد]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] است.
  
'''استادان:'''
+
بخش [[عقد|عقود]] شامل ۱۵ کتاب [[تجارت]]، [[رهن]]، [[ضمان]]، [[صلح (قرارداد)|صلح]]، [[مضاربه]]، [[مزارعه]] و [[مساقاة]]، [[ودیعه]]، [[عاریه]]، [[اجاره]]، [[وکالت]]، [[وقف]]، [[صدقه|صدقات]]، [[هبه|هبات]]، سبق و رمایه، [[وصیت|وصایا]] و [[نکاح]] است. کتاب‌های مفلس، حجر، شرکت، سکنی و حبس نیز در این بخش آورده شده‌است.
  
پدرش حسن، [[نجیب‌الدین محمد بن جعفر بن هبة اللّه  ابن نما]]، [[سید فخار بن معد موسوى]]، [[محمد بن عبدالله  بن زهره حسینى]]، [[حلبى]]، [[سالم بن محفوظ بن عزیزة بن وشاح]]، [[مجدالدین على بن حسن بن ابراهیم عریضى]].
+
بخش [[ایقاع|ایقاعات]] از ۱۱ کتاب [[طلاق]]، [[خلع و مبارات]]، [[ظهار]]، [[ایلاء]]، [[لعان]]، [[عتق]]، تدبیر و مکاتبه و استیلاء، [[اقرار]]، [[جعاله]]، أیمان و [[نذر]] تشکیل شده است.
  
'''شاگردان:'''
+
بخش احکام شامل ۱۲ کتاب [[شکار|صید]]، [[ذبح|ذباحه]]، اطعمه و اشربه، [[غصب]]، [[شفعه]]، [[احیای موات]]، [[فریضه|فرایض]]، [[قضا]]، شهادات، [[حد (کیفر)|حدود]] و [[تعزیر|تعزیرات]]، [[قصاص]] و [[دیه|دیات]] است.
  
خواهرزاده وى [[علامه حلى | حسن بن یوسف بن مطهر]] معروف به [[علامه حلى]]، [[عبدالكریم بن احمد بن موسى بن طاووس]]، [[عزالدین حسن بن ابوطالب یوسفى آبى]]، [[یحیى بن احمد بن یحیى بن حسن بن سعید هذبى]]، [[محمد بن احمد بن صالح قُسِّینى]]، [[ابوجعفر محمد بن على قاشى]]، [[محفوظ بن وشاح بن محمد]]، [[یوسف بن حاتم عاملى]]، شاعر [[صفى الدین عبدالعزیز بن سرایا الحلّى]] وزیرِ [[ابوالقاسم بن وزیر مؤید الدین بن علقمى]].
+
==اهمیت کتاب شرایع==
 +
کتاب شرایع در میان کتابهای فقهی شیعه از شهرت و درخشندگی خاصی برخوردار است. این کتاب یکی از برترین، ارزنده ترین و جامعترین کتابهای فقهی امامیه است که از بدو تالیف تاکنون هماره محور تدریس و تحصیل و عنوان درس خارج استدلالی اساطین حوزه های علمیه بوده و از زمان مؤلف تا این هنگام بارها و بارها بر آن حاشیه، تعلیقه، شرح و ترجمه به زبانهای گوناگون نوشته شده است.ا<ref> انصاری قمی، کتابشناسی شروح شرایع الاسلام، فصلنامه مشکوة، شماره 43، در دسترس در [http://www.hawzah.net/fa/Article/View/82007/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%AD-%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85- حوزه] </ref>این کتاب مرجع بیشتر فقها و مراجع مى باشد.
  
'''تألیفات مهم:'''
+
==شروح و تعلیقات شرایع==
  
شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام، [[مختصر النافع]]، [[المعتبر فى شرح المختصر]]، [[نكت النهایه]]، [[المعارج فى اصول الفقه]]، [[نهایة الاصول الى المعرفة الاصول]]، [[رسالة التیاسر فى القبلة، اللُّهنة فى المنطق]]<ref> روضات الجنات، ج 2، ص 432؛ موسوعة الطبقات الفقهاء، ج 7، ص 55؛ علماى بزرگ  شیعه، ص 61.</ref> و...
+
*[[مسالك الأفهام]] از [[شهید ثانى]]؛
 +
*[[جواهرالكلام]] از شیخ [[محمدحسن نجفى]]؛
 +
*موارد الانام از شیخ [[عباس بن على كاشف الغطاء]].
  
'''معرفى اجمالى كتاب:'''
+
==وضعیت نشر==
 
 
شرایع كه در صحت و قوام بى نظیر است، مرجع بیشتر فقها و مراجع مى باشد و از سبك و اسلوب خاصى برخوردار است. شرایع الاسلام حاوى دوازده هزار مسئله از مسائل حلال و حرام و شامل كلیه ابواب فقهى است.
 
 
 
'''شروح و تعلیقات:'''
 
 
 
[[مسالك الأفهام]] از [[شهید ثانى]]؛ [[جواهرالكلام]] از شیخ [[محمدحسن نجفى]]؛ موارد الانام از شیخ [[عباس بن على كاشف الغطاء]].
 
 
 
'''وضعیت نشر:'''
 
  
 
این كتاب به كوشش انتشارات استقلال در تهران، به سال 1409 ق چاپ و منتشر شده است.
 
این كتاب به كوشش انتشارات استقلال در تهران، به سال 1409 ق چاپ و منتشر شده است.
سطر ۴۰: سطر ۳۷:
 
<references />
 
<references />
 
[[رده:منابع فقهی]]
 
[[رده:منابع فقهی]]
 +
[[رده:کتابهای درسی حوزه]]
 
{{فقه}}
 
{{فقه}}

نسخهٔ ‏۱۲ اوت ۲۰۱۵، ساعت ۱۰:۴۷

شرایع الاسلام کتابی است از محقق حلی (م۶۷۶ ق)، در موضوع فقه که از زمان تألیف منبع درسی حوزه های علمیه در فقه بوده است. به جهت اهمیت و شهرت این کتاب محقق حلی به صاحب شرایع معروف است.

نام کامل کتاب

نام کامل این کتاب شرائع الاسلام فى مسائل الحلال والحرام است.

مؤلف

جعفر بن حسن بن یحیى بن حسن بن سعید هُذلى نجم الدین ابوالقاسم حلى، مشهور به محقق حلى (م 676 ق) یكى از بزرگ ترین علماى اسلام و مكتب تشیع در طول تاریخ است. علامه حلى که خود شاگرد اوست درباره او مى گوید: «او افضل اهل عصرش در فقه بود»

از آثار دیگر او می توان مختصر النافع، المعتبر فى شرح المختصر، نكت النهایه، المعارج فى اصول الفقه، نهایة الاصول الى المعرفة الاصول، رسالة التیاسر فى القبلة، اللُّهنة فى المنطق را نام برد.[۱]

محتوا و ساختار کتاب

شرایع الاسلام حاوى دوازده هزار مسئله از مسائل حلال و حرام و شامل كلیه ابواب فقهى است. شرائع فقه را به چهار بخش کلی به ترتیب زیر تقسیم نموده است:

بخش عبادات شامل ۱۰ کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم، اعتکاف، حج، عمره، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر است.

بخش عقود شامل ۱۵ کتاب تجارت، رهن، ضمان، صلح، مضاربه، مزارعه و مساقاة، ودیعه، عاریه، اجاره، وکالت، وقف، صدقات، هبات، سبق و رمایه، وصایا و نکاح است. کتاب‌های مفلس، حجر، شرکت، سکنی و حبس نیز در این بخش آورده شده‌است.

بخش ایقاعات از ۱۱ کتاب طلاق، خلع و مبارات، ظهار، ایلاء، لعان، عتق، تدبیر و مکاتبه و استیلاء، اقرار، جعاله، أیمان و نذر تشکیل شده است.

بخش احکام شامل ۱۲ کتاب صید، ذباحه، اطعمه و اشربه، غصب، شفعه، احیای موات، فرایض، قضا، شهادات، حدود و تعزیرات، قصاص و دیات است.

اهمیت کتاب شرایع

کتاب شرایع در میان کتابهای فقهی شیعه از شهرت و درخشندگی خاصی برخوردار است. این کتاب یکی از برترین، ارزنده ترین و جامعترین کتابهای فقهی امامیه است که از بدو تالیف تاکنون هماره محور تدریس و تحصیل و عنوان درس خارج استدلالی اساطین حوزه های علمیه بوده و از زمان مؤلف تا این هنگام بارها و بارها بر آن حاشیه، تعلیقه، شرح و ترجمه به زبانهای گوناگون نوشته شده است.ا[۲]این کتاب مرجع بیشتر فقها و مراجع مى باشد.

شروح و تعلیقات شرایع

وضعیت نشر

این كتاب به كوشش انتشارات استقلال در تهران، به سال 1409 ق چاپ و منتشر شده است.

پانویس

  1. محمدرضا ضمیری، کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی
  2. انصاری قمی، کتابشناسی شروح شرایع الاسلام، فصلنامه مشکوة، شماره 43، در دسترس در حوزه
فقه
کلیات: تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع: عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه: فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه: اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام: احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام