منابع و پی نوشتهای متوسط
رعایت ادبیات دانشنامه ای متوسط
مقاله بدون شناسه یا دارای شناسه ضعیف است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

سید محمدرضا موسوی گلپایگانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۱۴ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
 +
'''آیت الله العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی''' (۱۳۱۶ - ۱۴۱۴ ق)، از فقهای مجاهد و مراجع تقلید [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] بود. آیت الله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]] و [[شیخ مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضی حائری]] از شاگردان او هستند.
  
 
{{شناسنامه عالم
 
{{شناسنامه عالم
 
|نام کامل = سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
|نام کامل = سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
|تصویر=[[پرونده:سید محمدرضا موسوی گلپایگانی0.jpg|220px|center]]
+
|تصویر=[[پرونده:سید محمدرضا موسوی گلپایگانی0.jpg|۲۲۰px|center]]
|زادروز =  1277 شمسی
+
|زادروز =  ۱۲۷۷ شمسی
 
|زادگاه =  گلپایگان
 
|زادگاه =  گلپایگان
|وفات =   18 آذر 1372
+
|وفات =   ۱۳۷۲ شمسی
|مدفن = حرم حضرت معصومه سلام الله علیها - قم
+
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
|اساتید =   محمدتقی گوگدی، سید محمدحسن خوانساری، عبدالكریم حائری یزدی، حمدرضا مسجد شاهی اصفهانی، ابوالقاسم كبیر و سید حسین احمدی طباطبائی بروجردی
+
|اساتید = [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]]، [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[آیت الله بروجردی]]،...
|شاگردان = مرتضی حائری یزدی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، مرتضی مطهری، محمدعلی قاضی طباطبایی، سید اسدالله مدنی، محمد مفتح، سید محمد حسینی بهشتی و ...
+
|شاگردان = [[مرتضی مطهری|شهید مطهری]]، [[شیخ مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضی حائری]]، [[شهید مفتح|محمد مفتح]]، [[جعفر سبحانی]]، [[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]]...
|آثار = رسائل فقهی، رساله فی المحرمات بالنسب، مسائل الحج، افاضه العوائد، تعلیقه بر دررالاصول مرحوم حائری، رساله در عدم تحریف قرآن و ...
+
|آثار = حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]، مسائل الحج، افاضة العوائد، رساله در عدم تحریف قرآن، کتاب الحدود،...
 
}}
 
}}
  
سطر ۱۶: سطر ۱۷:
  
 
==ولادت==
 
==ولادت==
در هشتمین روز ماه [[ذی القعده]] 1316 ق در بخش «گوگد» گلپایگان، كودكی پا به عرصه وجود نهاد كه به مناسبت تقارن ولادتش با سالروز ولادت امام هشتم حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام نامش را «محمدرضا» و كنیه‎اش را ابوالحسن و لقبش را هبه الله نهادند. پدرش آقا سید محمدباقر امام، عالمی معروف به زهد و تقوا و پای بند به آداب و مستحبات دینی و كوشا در امر به معروف و نهی از منكر بود كه هم اینك مرقدش مورد احترام و [[زیارت]] مردم است.  
+
سید محمدرضا گلپایگانی در هشتم ماه [[ذی القعده]] ۱۳۱۶ قمری در گلپایگان، پا به عرصه وجود نهاد. پدرش آقا سید محمدباقر امام، عالمی معروف به [[زهد]] و [[تقوا]] و پای بند به آداب و مستحبات دینی و کوشا در [[امر به معروف و نهی از منکر]] بود که هم اینک مرقدش مورد احترام و [[زیارت]] مردم است.  
  
محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران كودكی را با مشكلات و سختی های فراوان و از دست دادن پدر سپری كرد و تحصیلات ابتدایی را در مكتب خانه گذراند.  
+
محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران کودکی را با مشکلات و سختی های فراوان سپری کرد و تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه گذراند.  
  
==تحصیلات==
+
==تحصیل و استادان==
  
نوجوانی بیش نبود كه شوق تحصیل علوم اسلامی او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی (م1353 ق) گردانید و نزد ایشان ادبیات عرب را فراگرفت. سپس نزد آیت الله سید محمدحسن خوانساری (م 1337 ق) ـ برادر مهتر آیت الله العظمی سید احمد خوانساری ـ زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت.  
+
سید محمدرضا نوجوانی بیش نبود که شوق تحصیل [[علوم اسلامی]] او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی (م، ۱۳۵۳ ق) گردانید و نزد ایشان [[ادبیات عرب]] را فراگرفت. سپس نزد آیت الله سید محمدحسن خوانساری (م، ۱۳۳۷ ق) ـ برادر مهتر آیت الله العظمی [[سید احمد خوانساری]] ـ زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت.  
  
نوزده ساله بود كه به سوی اراك شتافت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تكمیل سطوح عالیه پرداخت و در 1337 ق. شایستگی حضور در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالكریم حائری یزدی (م 1355 ق) را پیدا كرد و تا سال 1340 ق در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی در پی مهاجرت استادش آیت الله حائری به [[قم]] و تأسیس حوزه علمیه در این شهر مقدس، به [[قم]] آمده و در مدرسه فیضیه سكونت گزید و درسها را با آیت الله سید احمد خوانساری به مباحثه نشست.
+
نوزده ساله بود که به اراک رفت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تکمیل سطوح عالیه پرداخت و در ۱۳۳۷ ق. شایستگی حضور در درس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] حضرت آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] (م، ۱۳۵۵ ق) را پیدا کرد و تا سال ۱۳۴۰ ق، در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی در پی مهاجرت استادش آیت الله حائری به [[قم]] و تأسیس [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] در این شهر مقدس، به قم آمده و در [[مدرسه فیضیه]] سکونت گزید و درسها را با آیت الله [[سید احمد خوانساری]] به مباحثه نشست.
  
استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت كوش خود بدو بسیار علاقه مند شد او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و «تصحیح كتاب الصلاه» خود را به او و آیت الله اراكی واگذار نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد (1355 ق) ملازم درس ایشان بود.
+
استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت کوش خود، بدو بسیار علاقه مند شد و او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و «تصحیح کتاب الصلاه» خود را به او و [[آیت الله محمد علی اراکی|آیت الله اراکی]] واگذار نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد (۱۳۵۵ ق) ملازم درس ایشان بود.
  
ایشان در سال 1341 ق. در [[قم]] به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام میرزای نائینی و آقای سید ابوالحسن اصفهانی استفاده برد. از دیگر اساتید او می‎توان از آیات عظام حاج شیخ محمدرضا مسجد شاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم كبیر، آیت الله بروجردی، آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی نام برد.  
+
ایشان در سال ۱۳۴۱ ق. در قم به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام [[میرزا محمدحسین نائینی|میرزای نائینی]] و [[سید ابوالحسن اصفهانی]] استفاده برد. از دیگر اساتید او می‎ توان از آیات عظام حاج شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم کبیر، [[آیت الله بروجردی]]، [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاء عراقی]] و [[محمدحسین غروی اصفهانی|شیخ محمدحسین غروی اصفهانی]] نام برد.  
  
وی از آیت الله حائری اجازه اجتهاد و از مرحوم شیخ عباس محدث قمی و آقا شیخ محمدرضا اصفهانی اجازه نقل روایت اخذ كرده است.  
+
وی از آیت الله حائری اجازه [[اجتهاد]] و از مرحوم [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] و آقا [[محمدرضا نجفی اصفهانی|شیخ محمدرضا اصفهانی]] [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل روایت اخذ کرده است.  
  
==تدریس==
+
==تدریس و شاگردان==
  
از آغاز ورود به [[قم]] در سال 1340 ق. به تدریس كتابهای رسائل، مكاسب و كفایه اشتغال ورزید و پس از وفات استادش آیت الله حائری تدریس خارج فقه و اصول را شروع نمود. ایشان در طول بیش از هفتاد سال تعلیم دانش اهل بیت، صدها تن از ستارگان درخشان آسمان علم را به جامعه اسلامی تحویل داده است.  
+
آیت الله گلپایگانی از آغاز ورود به [[قم]] در سال ۱۳۴۰ ق. به تدریس کتابهای [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و [[کفایة الاصول (کتاب)|کفایه]] اشتغال ورزید و پس از وفات استادش آیت الله حائری، تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] را شروع نمود. ایشان در طول بیش از هفتاد سال تعلیم دانش [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام، صدها تن از ستارگان درخشان آسمان علم را به جامعه اسلامی تحویل داده است.  
  
==شاگردان==
+
برخی از مشهور‎ترین شاگردان ایشان عبارتند از: 
  
برخی از زبده‎ترین شاگردان ایشان عبارتند از: حضرات آیات و حجج اسلام، مرتضی حائری یزدی، عبدالرحیم ربانی شیرازی، مرتضی مطهری، محمدعلی قاضی طباطبایی، سید اسدالله مدنی، محمد مفتح، سید محمد حسینی بهشتی، حسینعلی منتظری، علی مشكینی، ناصر مكارم شیرازی، سید محمدعلی علوی گرگانی، علی احمدی میانجی، جعفر سبحانی، لطف الله صافی گلپایگانی، حسن حسن زاده آملی، محمد مؤمن، رضا استادی، سید محسن خزاری، علی كریمی جهرمی، احمد صابری همدانی، حسین شب زنده دار، علی افتخاری گلپایگانی، سید مهدی یثربی كاشانی، مجدالدین محلاتی، احمد جنتی، مرتضی مقتدائی ـ علی پناه اشتهاری، محسن حرم پناهی، جلال طاهر شمس گلپایگانی، محمد واعظ زاده خراسان، سید محمدباقر ابطحی، احمد آذری قمی، محمدتقی ستوده، غلامرضا صلواتی، علی نیری همدانی و علی ثابتی همدانی.  
+
*[[مرتضی مطهری]]،
 +
*[[شهید سید محمد علی قاضی طباطبائی|سید محمدعلی قاضی طباطبایی]]،
 +
*[[شهید سید اسدالله مدنی|سید اسدالله مدنی]]،
 +
*[[شهید مفتح|محمد مفتح]]،
 +
*[[شهید بهشتی|سید محمد حسینی بهشتی]]،
 +
*[[حسینعلی منتظری نجف آبادی|حسینعلی منتظری]]،
 +
*[[ناصر مکارم شیرازی|ناصر مکارم شیرازی]]،
 +
*[[علی احمدی میانجی]]،
 +
*[[جعفر سبحانی]]،
 +
*[[لطف الله صافی گلپایگانی]]،
 +
*[[علامه حسن زاده آملی|حسن حسن زاده آملی]]،
 +
*[[رضا استادی مقدم|رضا استادی]]،
 +
*[[احمد جنتی]]،
 +
*[[محمد واعظ زاده خراسانى|محمد واعظ زاده خراسانی]]،
 +
*[[شیخ مرتضی حائری یزدی|مرتضی حائری یزدی]].
  
==تقریرات و تألیفات==
+
==آثار و تألیفات==
  
درسهای آن فقیه اهل بیت را عده بسیاری به رشته تحریر درآورده‎اند آنهایی كه به چاپ رسیده است، عبارتند از:  
+
آیت الله گلپایگانی در کنار اشتغالات گوناگون از تألیف و تصنیف نیز فروگذار نکرده است. آثار قلمی آن مرجع وارسته عبارتند از:  
  
# كتاب الحج، سه جلد تاكنون
+
#حاشیه بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]
# الهدایه الی من له الولایه، درباره ولایت فقیه
+
#حاشیه بر [[وسیلة النجاة (کتاب)|وسیلة النجاة]]
# نخبه الاشارات فی احكام الخیارات. (هرسه از آقای احمد صابری همدانی)  
+
#رساله صلاة الجمعه
# كتاب القضاء در دو جلد
+
#رساله فی المحرمات بالنسب
# كتاب الشهادات
+
#مسائل الحج
# بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المكاسب
+
#افاضة العوائد، تعلیقه بر دررالاصول [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|آیت الله حائری]]
# الدرّ المنضود فی احكام الحدود
+
#رساله در عدم [[تحریف قرآن]]
# نتایج الافكار فی نجاسه الكفار، هر دو از آقای علی كریمی جهرمی
+
#کتاب الطهاره
# كتاب الطهاره  
+
#کتاب الحدود
# كتاب القضاء. هر دو از آقای هادی مقدس نجفی.
+
#حواشی بر ملحقات عروة الوثقی
  
ایشان در كنار اشتغالات گوناگون از تألیف و تصنیف نیز فروگذار نكرده است. آثار قلمی آن مرجع وارسته عبارتند از:
+
[[پرونده:Hedaiat.jpg|thumb|left|هدایة العباد - یکی از آثار آیت الله العظمی گلپایگانی]]
  
# حاشیه بر عروه الوثقی
+
'''تقریرات:'''
# حاشیه بر وسیله النجاه
 
# رساله صلاه الجمعه
 
# رساله فی المحرمات بالنسب
 
# مسائل الحج
 
# افاضه العوائد، تعلیقه بر دررالاصول مرحوم حائری
 
# رساله در عدم تحریف قرآن
 
# كتاب الطهاره
 
# كتاب الحج
 
# كتاب الحدود
 
# صلاه الجمعه
 
# حواشی بر ملحقات عروه الوثقی
 
  
==مجموعه فتاوی==
+
همچنین درسهای آن [[فقیه]] اهل بیت را عده بسیاری به رشته تحریر درآورده ‎اند. آنهایی که به چاپ رسیده است، عبارتند از:
  
آیت الله العظمی گلپایگانی در طول سی و دو سال مرجعیت یكی از اركان فقاهت بودند و روزانه استفتائات گوناگون از سراسر جهان به محضر ایشان فرستاده می‎شد و از همین رهگذر در تمام ابواب فقه فتوا داده‎اند و هم اینك مجموعه‎های بسیاری از فتاوای او در دسترس است كه عبارتند از:
+
#کتاب الحج، سه جلد تاکنون
 +
#الهدایه الی من له الولایه، درباره [[ولایت فقیه]]
 +
#نخبة الاشارات فی احکام الخیارات. (هر سه از آقای احمد صابری همدانی)
 +
#کتاب القضاء در دو جلد
 +
#کتاب الشهادات
 +
#بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب
 +
#الدرّ المنضود فی احکام الحدود
 +
#نتایج الافکار فی نجاسة الکفار، هر دو از آقای علی کریمی جهرمی
 +
#کتاب الطهاره
 +
#کتاب القضاء. هر دو از آقای هادی مقدس نجفی.
  
# منتخب الاحكام (با ترجمه انگلیسی)
+
'''مجموعه فتاوی:'''
# مختصر الاحكام (با ترجمه عربی و اردو)
 
# توضیح المسائل (این كتاب بیش از هشتاد بار به چاپ رسیده و به زبانهای اردو، چینی، تركی آذری و تركی لاتین ترجمه شده است).
 
# مجمع المسائل، 3 جلد و دربرگیرنده تمام ابواب فقه از طهار تا دیات است.
 
# مناسك حج (با ترجمه عربی، اردو، روسی و انگلیسی)
 
# احكامی از حج
 
# سؤال و جواب درباره مسائل حج
 
# آداب و احكام حج
 
# دلیل الحاج
 
# احكام عمره
 
# هدایه العباد (به عربی و دربرگیرنده حاشیه ایشان بر عروه الوثقی، وسیله النجاه، توضیح المسائل و برخی از استفتائات در دو جلد.
 
# رساله امر به معروف و نهی از منكر و مسائل اجتماعی اسلام
 
# مسائل نماز خوف و مطارده و احكام جبهه
 
  
==مبارزات سیاسی==
+
آیت الله العظمی گلپایگانی در طول سی و دو سال [[مرجعیت]]، یکی از ارکان [[فقه|فقاهت]] بودند و روزانه استفتائات گوناگون از سراسر جهان به محضر ایشان فرستاده می‎ شد و از همین رهگذر در تمام ابواب فقه [[فتوا]] داده ‎اند و هم اینک مجموعه ‎های بسیاری از فتاوای او در دسترس است که عبارتند از:
  
آیت الله العظمی گلپایگانی از بدو حركت شجاعانه روحانیت به رهبری امام راحل به مبارزات پیگیر و بی‎امان خویش با دیو استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین «انجمن‎های ایالتی و ولایتی» در مهرماه 1341 ش از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود كه پیامها و بیانیه‎های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت. (بسیاری از آنها در جلد اول كتاب «اسناد انقلاب اسلامی» گرد آمده است.)
+
#منتخب الاحکام (با ترجمه انگلیسی)
 +
#مختصر الاحکام (با ترجمه عربی و اردو)
 +
#توضیح المسائل (این کتاب بیش از هشتاد بار به چاپ رسیده و به زبانهای اردو، چینی، ترکی آذری و ترکی لاتین ترجمه شده است).
 +
#مجمع المسائل، ۳ جلد و دربرگیرنده تمام ابواب فقه از طهارت تا دیات است.
 +
#مناسک حج (با ترجمه عربی، اردو، روسی و انگلیسی)
 +
#احکامی از حج
 +
#سؤال و جواب درباره مسائل [[حج]]
 +
#آداب و احکام حج
 +
#دلیل الحاج
 +
#احکام عمره
 +
#هدایة العباد (به عربی و دربرگیرنده حاشیه ایشان بر [[عروة الوثقى (کتاب)|عروة الوثقی]]، وسیلة النجاة، توضیح المسائل و برخی از استفتائات در دو جلد)
 +
#رساله امر به معروف و نهی از منکر و مسائل اجتماعی اسلام
 +
#مسائل نماز خوف و مطارده و احکام جبهه.
  
برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از: سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار، تحریم برنامه اوقاف و اعلامیه علیه معاملات و همكاری با سازمان اوقاف، قطع شهریه كسانی كه با اوقاف همكاری می‎نمودند و تحریم امامت جماعت و گوش دادن به سخنرانی آنان، حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشتهای وارداتی از خارج و قبول نكردن وجوهات فروشندگان آنان (هر چند می‎شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام خمس آن را پذیرفت)، اعتراض شدید و پیام كوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی، مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شركت مسلمانان در آن، مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انكار صلاحیت آنان برای این امر كه باعث عقب نشینی دولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد.
+
==فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی==
  
اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و فساد و فحشا و رواج منكرات و فرستادن نامه سرگشاده به شاه و تذكر عواقب وخیم آن، اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر [[قم]] و تعطیل نمودن درس و نماز جماعت خویش به مدت یك هفته، مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد، پیام در جهت تجلیل از مقام شهید سعیدی و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام، تجلیل از مقام مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی و تشكیل دو مجلس ختم در مسجد اعظم و شكستن سدّ رعب و ممنوعیت برپایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام حضرت امام در آن مراسم، پی جویی حال تبعید شدگان و سركشی به خانواده‎های آنان، حمایت از مقام و موقعیت حضرت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به امام راحل و تأكید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراضها و راهپیمایی ها و صدور اعلامیه‎های روشنگرانه و كوبنده در لحظات حساس (به گونه‎ای كه امام بدیشان فرموده بودند: اعلامیه‎هایی كه حضرت عالی به تنهایی صادر می‎كنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد) و دلجویی و تأیید علمای مبارز شهرستانها.  
+
آیت الله العظمی گلپایگانی از بدو حرکت شجاعانه روحانیت به رهبری [[امام خمینی]]، به مبارزات پیگیر و بی‎ امان خویش با استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین «انجمن‎های ایالتی و ولایتی» در مهرماه ۱۳۴۱ شمسی از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود که پیامها و بیانیه‎ های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت (بسیاری از آنها در جلد اول کتاب «اسناد انقلاب اسلامی» گرد آمده است).  
  
این اقدامات باعث شد كه مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ كاری فروگذار نكنند و دو بار (سوم فروردین 1342 در مدرسه فیضیه و 19 اردیبهشت 1357 ش) به سوی ایشان حمله كرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار را داشتند كه لطف خدا و جانفشانیهای اطرافیان باعث حفظ ایشان شد.
+
برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از:
  
==تقویت نظام جمهوری اسلامی==
+
*سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار،
 +
*تحریم برنامه اوقاف و اعلامیه علیه معاملات و همکاری با سازمان اوقاف،
 +
*قطع شهریه کسانی که با اوقاف همکاری می ‎نمودند و تحریم [[امام جماعت‌|امامت جماعت]] و گوش دادن به سخنرانی آنان،
 +
*حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشتهای وارداتی از خارج و قبول نکردن وجوهات فروشندگان آنان (هر چند می‎ شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام [[خمس]] آن را پذیرفت)،
 +
*اعتراض شدید و پیام کوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی،
 +
*مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شرکت مسلمانان در آن،
 +
*مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انکار صلاحیت آنان برای این امر که باعث عقب نشینی دولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد،
 +
*اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و [[فساد]] و فحشا و رواج منکرات و فرستادن نامه سرگشاده به شاه و تذکر عواقب وخیم آن،
 +
*اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر [[قم]] و تعطیل نمودن درس و [[نماز جماعت]] خویش به مدت یک هفته،
 +
*مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد،
 +
*پیام در جهت تجلیل از مقام [[شهید آیت الله سعیدی|شهید سعیدی]] و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام،
 +
*تجلیل از مقام مرحوم [[سید مصطفی خمینی]] و تشکیل دو مجلس ختم در [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] و شکستن سدّ رعب و ممنوعیت برپایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام [[امام خمینی|حضرت امام]] در آن مراسم،
 +
*پی جویی حال تبعید شدگان و سرکشی به خانواده‎ های آنان،
 +
*حمایت از مقام و موقعیت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به ایشان و تأکید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراضها و راهپیمایی ها و صدور اعلامیه ‎های روشنگرانه و کوبنده در لحظات حساس (به گونه ‎ای که امام به ایشان فرموده بود: اعلامیه ‎هایی که حضرت عالی به تنهایی صادر می ‎کنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد).
  
پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید كامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن مرد آیه پیروی كامل از حضرت امام، توصیه به افراد صالح برای شركت در مناصب دولتی، طرح مباحث مورد نیاز حكومت اسلامی در درس خارج فقه (قضا، حدود و شهادات) شركت در مراسم انتخابات صدور پیامهای گوناگون مبنی بر شركت مردم در انتخابات، تقویت دولت اسلامی و حرام شمردن مخالفت با دستورها و مقررات دولت و نهی از فروش اجناس قاچاق، حمایت مادی و معنوی از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی و ارسال هیألت های مختلف به جبهه‎های نبرد و اجازه مصرف ثلث در مصرف جبهه‎ها و بر عهده گرفتند ساختمان مراكز درمانی و بهداشتی استانهای زلزله زده در زلزله خرداد 1369 و دهها اقدام دیگر فعال بودند.  
+
این اقدامات باعث شد که مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ کاری فروگذار نکنند و دو بار (سوم فروردین ۱۳۴۲ در [[مدرسه فیضیه]] و ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۷ ش) به سوی ایشان حمله کرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار را داشتند که لطف خدا و جانفشانیهای اطرافیان باعث حفظ ایشان شد.  
  
==ویژگی‎های اخلاقی==
+
پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید کامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن مردم به پیروی کامل از حضرت امام، توصیه به افراد صالح برای شرکت در مناصب دولتی، طرح مباحث مورد نیاز حکومت اسلامی در درس خارج فقه (قضا، حدود و شهادات)، شرکت در مراسم انتخابات، صدور پیامهای گوناگون مبنی بر شرکت مردم در انتخابات، تقویت دولت اسلامی و [[حرام]] شمردن مخالفت با دستورها و مقررات دولت و نهی از فروش اجناس قاچاق، حمایت مادی و معنوی از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی و ارسال هیألت های مختلف به جبهه ‎های نبرد و اجازه مصرف ثلث در مصرف جبهه ‎ها و بر عهده گرفتند ساختمان مراکز درمانی و بهداشتی استانهای زلزله زده در زلزله خرداد ۱۳۶۹ و دهها اقدام دیگر فعال بودند.
  
مرجع بزرگ [[شیعه]] دربردارنده فضایل اخلاقی و كمالات نفسانی بود. ویژگی‎های بارز ایشان عبارتند از: زهد و بی‎اعتنایی به جلوه‎های دنیا، تواضع، بهره وری از فرصتها، تجلیل از مقام فقها و مراجع معاصر، تشویق عالمان و نویسندگان، اهتمام بسیار به حفظ و قرائت قرآن (به طوری كه در هر شبانه روز با تمام گرفتاری ها دو نوبت قرآن تلاوت می‎فرمود)، عشق به ساحت مقدس [[ائمه اطهار]] (به گونه‎ای كه سالها ـ حتی پس از مرجعیت ـ به منبر تشریف برده، اخبار آل محمد صلی الله علیه و آله، را به گوش مردمان می‎رساندند و روزهای عاشورا را روضه می‎خواندند و در عزای امامان بشدت می‎گریستند و به زیارت مرقد آنان مكرر مشرف می‎شدند. تقیّد بسیار به مستحبات و ترك مكروهات آن جناب زنده كننده مراسم اعتكاف در سراسر ایران و ترویج كننده عزاداری فاطمیّه دوم یاد می‎شود. احترام بسیار به استاد (كه همیشه پیش از درس فاتحه‎ای برای استادش قرائت می‎فرمود و به استاد زاده خویش مرحوم آیت الله حاج آقا مرتضی حائری ـ با این كه شاگردش بود ـ بسیار احترام می‎نهاد).
+
مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تألیف، فتوا، رهبری و روشنگری جامعه شیعه، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی در گوشه و کنار جهان و آبادانی صدها [[مسجد]] و مدرسه در سراسر کشور دست یازید که برخی از آنها عبارتند از:
  
==مؤسسات==
+
*دارالقرآن الکریم: اولین مؤسسه قرآنی کشور است که در سال ۱۳۵۲ پا گرفت و به کار چاپ و نشر [[قرآن|قرآن مجید]]، [[ترجمه قرآن]]، بررسی اغلاط ترجمه ‎های موجود و تصحیح آنها، تشکیل موزه قرآن، گردآوری [[نسخه خطی|نسخه ‎های خطی]] و چاپی قرآن، تشکیل کتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع کتابهای قرآن، نشر مجله «رساله القرآن و پیام قرآن» و تشکیل «کنفرانس علوم و مفاهیم قرآن» و چاپ مجموعه مقالات و سخنرانیهای آن پرداخته است.
 +
*بیمارستان: که با بخشهای قلب، جراحی، زایمان، اورژانس، داخلی، اطفال، اعصاب و رادیولوژی یکی از بزرگترین بیمارستانهای کشور به شمار می ‎رود و تاکنون منشأ خدمات بسیار به روحانیون و مردم و رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی بوده است.
 +
*کتابخانه: که با داشتن حدود یکصد هزار جلد کتاب چاپی و دوازده هزار جلد کتاب خطی یکی از غنی ‎ترین کتابخانه‎ های کشور به شمار می‎ رود.
 +
*مجمع جهانی اسلامی در لندن
 +
*مرکز معجم المسائل الفقهیه
 +
*مسجد عظیم و باشکوه در [[قم]]
 +
*بیمارستان زنان و زایشگاه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در قم
 +
*مدرسه علمیه در گلپایگان
 +
*مدرسه امام مهدی علیه السلام در قم
 +
*مدرسه علمیه که اینک در کنار [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] و [[مدرسه فیضیه]]، سه قطب عمده تدریس در [[حوزه علمیه قم|حوزه علمیه قم]] به حساب می ‎آید و روزانه صدها طلبه در آنجا به تحصیل فقه و اصول می ‎پردازند.
 +
*تأسیس یک دارالأیتام
 +
*مؤسسه خیریه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف.
  
مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تألیف، فتوا، رهبری و روشنگری جامعه شیعه به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی در گوشه و كنار جهان و آبادانی صدها مسجد و مدرسه در سراسر كشور دست یازید كه برخی از آنها عبارتند از:
+
==ویژگی‌‎های اخلاقی==
  
# دارالقرآن الكریم: اولین مؤسسه قرآنی كشور است كه در سال 1352 پا گرفت و به كار چاپ و نشر قرآن مجید، ترجمه دقیق قران، بررسی اغلاط ترجمه‎های موجود و تصحیح آنها، تشكیل موزه قرآن، گردآوری نسخه‎های خطی و چاپی قرآن، تشكیل كتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع كتابهای قرآن، نشر مجله «رساله القرآن و پیام قرآن» و تشكیل «كنفرانس علوم و مفاهیم قرآن» و چاپ مجموعه مقالات و سخنرانیهای آن پرداخته است.  
+
آیت الله گلپایگانی دربردارنده فضایل اخلاقی و کمالات نفسانی بود. از جمله ویژگی‎های بارز ایشان عبارتند از:
# بیمارستان: كه با بخشهای قلب، جراحی، زایمان، اورژانس، داخلی، اطفال، اعصاب و رادیولوژی یكی از بزرگترین بیمارستانهای كشور به شمار می‎رود و تاكنون منشأ خدمات بسیار به روحانیون و مردم و رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی بوده است.
 
# كتابخانه: كه با داشتن حدود یكصد هزار جلد كتاب چاپی و دوازده هزار جلد كتاب خطی یكی از غنی‎ترین كتابخانه‎های كشور به شمار می‎رود.
 
# مجمع جهانی اسلامی در لندن
 
# مركز معجم المسائل الفقهیه
 
# مسجد عظیم و باشكوه ـ در قم
 
# بیمارستان زنان و زایشگاه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ در قم
 
# مدرسه علمیه در گلپایگان
 
# مدرسه امام مهدی علیه السلام در قم
 
# مدرسه علمیه كه اینك در كنار مسجد اعظم و مدرسه فیضیه، سه قطب عمده تدریس در حوزه علمیه قم به حساب می‎آید و روزانه صدها طلبه در آنجا به تحصیل فقه و اصول می‎پردازند.
 
# دارالایتام
 
# مؤسسه خیریه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف
 
  
==وفات==
+
[[زهد]] و بی ‎اعتنایی به جلوه ‎های دنیا، [[تواضع]]، بهره وری از فرصتها، تجلیل از مقام [[فقها]] و مراجع معاصر، تشویق عالمان و نویسندگان، اهتمام بسیار به حفظ و قرائت [[قرآن]]، عشق به ساحت مقدس [[ائمه اطهار]] (به گونه‎ ای که سالها ـ حتی پس از [[مرجعیت]] ـ به منبر تشریف برده، اخبار آل محمد صلی الله علیه و آله، را به گوش مردمان می‎ رساندند و روزهای [[روز عاشورا|عاشورا]] را [[روضه خوانی|روضه]] می‎ خواندند و در عزای امامان بشدت می‎ گریستند و به [[زیارت|زیارت]] مرقد آنان مکرر مشرف می‎ شدند)، احترام بسیار به استاد (که همیشه پیش از درس فاتحه ‎ای برای استادش قرائت می ‎فرمود). 
  
سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری كوتاه مدت، در 96 سالگی در شامگاه روز پنجشنبه 18 آذر 1372 (24 [[جمادی الثانی]] 1414 ق.) ندای حق را لبیك گفت و فقدانش قلب تمام مسلمین جهان را در هم فشرد.  
+
تقیّد بسیار به [[مستحب|مستحبات]] و ترک [[مکروه|مکروهات]] آن جناب، زنده کننده مراسم [[اعتکاف|اعتکاف]] در سراسر [[ایران]] و ترویج کننده عزاداری [[ایام فاطمیه|فاطمیّه]] دوم یاد می ‎شود.
  
مردم در سوگ آن مرجع بزرگ از صمیم قلب به سوگواری پرداختند و از سوی دولت هفت روز عزای عمومی و یك روز تعطیل اعلام گردید و مجالس بزرگداشت مقام علمی ایشان در گوشه و كنار جهان و جای جای كشور اسلامی‎مان تا مدتها ادامه یافت. پیكر پاك آن مرجع بزرگ روز جمعه نخست در تهران با حضور صدها هزار نفر و با شركت رهبر معظم انقلاب تشییع شد و پس از پنج ساعت راهپیمایی به [[قم]] انتقال یافت و سپس در روز شنبه 20 آذر با حضور خیل عظیم و پرشكوه مردم قم تشییع و نماز به امامت حضرت آیت الله آقای حاج شیخ لطف الله صافی گلپایگانی ـ داماد آن مرحوم ـ برایشان خوانده شد و آنگاه در مسجد بالا سر مرقد مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام، در جوار تربت استادش به خاك سپرده شد.
+
==وفات==
 
 
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه‎ای در بخشی از پیام خویش چنین فرمودند: این شخصیت والای كهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یكی از موفق‎ترین و سعادتمندترین‎ها بودند. 32 سال مرجع تقلید، حدود 70 سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود 85 سال سرگرم فرا گرفتن و آموختن فقه آل محمد علیهم السلام بودند.
 
  
«اولین مدرسه علوم دینی به سبك جدید را ایشان در قم تأسیس نمودند. اولین مؤسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر كشور و در كشورهای دیگر بنیاد كردند هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره‎مند ساختند بسیاری آراء و نظرات فقهی كه حاكی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه كردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزكارانه و با طهارت و تقوایی كه می‎توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربركت را به نزاهت كامل گذرانیدند.  
+
سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری کوتاه مدت، در ۹۶ سالگی در شامگاه روز پنجشنبه ۱۸ آذر ۱۳۷۲ (۲۴ [[جمادی الثانی]] ۱۴۱۴ ق.) در تهران دار فانی را وداع گفت. پیکر پاک آن مرجع بزرگ به [[قم]] انتقال یافت و پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به امامت آیت الله [[لطف الله صافی گلپایگانی|شیخ لطف الله صافی گلپایگانی]] (داماد آن مرحوم)، در مسجد بالا سر مرقد مطهر [[حضرت معصومه]] علیهاالسلام، در جوار تربت استادش به خاک سپرده شد.  
  
آن بزرگوار یكی از اسطوانه‎های انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران به شمار می‎آید. در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سالهای تبعید امام خمینی قدس سره مواردی پیش آمد كه صدای این مرد بزرگ تنها صدای تهدید كننده‎ای بود كه از حوزه علمیه قم برخاست و به نهضت شور و توان بخشید. پس از پیروزی انقلاب همواره در قضایای عمومی كشور حضوری بارز و پشتیبانی صریح از نظام جمهوری اسلامی و از مقام منیع رهبری و شخص شخیص امام راحل قدس الله نفسه الزكیه داشت و مورد تكریم و احترام بلیغ آن حضرت بود. فقدان این بقیه السلف اعاظم و این ملجأ و مرجع مؤمنان صدمه‎ای بزرگ و ضایعه‎ای جبران ناپذیر است».
+
رهبر معظم انقلاب اسلامی [[سید علی حسینی خامنه ای|حضرت آیت الله خامنه ‎ای]] در بخشی از پیام خویش چنین فرمودند: «این شخصیت والای کهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یکی از موفق‎ترین و سعادتمندترین‎ها بودند. ۳۲ سال مرجع تقلید، حدود ۷۰ سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود ۸۵ سال سرگرم فرا گرفتن و آموختن فقه آل محمد علیهم السلام بودند. اولین مدرسه علوم دینی به سبک جدید را ایشان در قم تأسیس نمودند. اولین مؤسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر کشور و در کشورهای دیگر بنیاد کردند. هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره‎ مند ساختند. بسیاری آراء و نظرات فقهی که حاکی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه کردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزکارانه و با طهارت و تقوایی که می ‎توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربرکت را به نزاهت کامل گذرانیدند...».  
  
 
==منابع==
 
==منابع==
* جمعي از پژوهشگران حوزه علميه قم تلخيص از كتاب گلشن ابرار، ج2، ص956.
 
  
 +
*جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم تلخیص از کتاب [[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، ج۲، ص۹۵۶.
  
 
==آرشیو عکس و تصویر==
 
==آرشیو عکس و تصویر==
<gallery mode=packed heights=170px>
+
<gallery mode="packed" heights="170">
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در جوانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در جوانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (33).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، مهدی بروجردی و سید صدرالدین صدر
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (33).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، مهدی بروجردی و [[سید صدرالدین صدر|سید محمدعلی (صدرالدین) موسوی صدر]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (4).jpg|محفل درس سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (4).jpg|محفل درس سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در [[حرم حضرت معصومه عليها السلام|حرم حضرت معصومه سلام الله علیها]]
پرونده:حسین طباطبایی بروجردی (10000).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید حسین احمدی طباطبائی بروجردی، سید مرتضی حسینی مرتضوی لنگرودی و فاضل لنکرانی قفقازی
+
پرونده:حسین طباطبایی بروجردی (10000).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[سید حسین احمدی طباطبائی بروجردی]]، [[سید مرتضی مرتضوی لنگرودی|سید مرتضی حسینی مرتضوی لنگرودی]] و فاضل لنکرانی قفقازی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (55).jpg|از راست: ابوالفضل زاهدی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمدحسن احمدی طباطبائی بروجردی، سید جعفر احمدی طباطبایی، مرتضی حائری یزدی، سید محمد کاظم شریعتمداری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (55).jpg|از راست: ابوالفضل زاهدی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمدحسن احمدی طباطبائی بروجردی، سید جعفر احمدی طباطبایی، [[مرتضی حائری یزدی]]، سید کاظم میرفیضی شریعتمداری و [[آیت الله مرعشى نجفى|سید شهاب‌الدین حسینی مرعشی نجفی]]
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (6).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (6).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پرونده:خادمی (5).jpg|از راست: سید حسین خادمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و ناشتاسان
+
پرونده:خادمی (5).jpg|از راست: [[سید حسین خادمی|سید حسین موسوی خادمی]]، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و ناشتاسان
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (66).jpg|از راست: رضا سراج،سید محمدهادی حسینی میلانی، سید حسن طباطبایی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، ناشناس و سید محمود قمی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (66).jpg|از راست: رضا سراج، [[سید محمدهادی میلانی|سید محمدهادی حسینی میلانی]]، سید حسن طباطبایی قمی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، ناشناس و سید محمود قمی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (77).jpg| سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در منزل شخصی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (77).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در منزل شخصی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (88).jpg|از راست: لطف‌ الله صافی گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی  و سید مهدی موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (88).jpg|از راست: [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|لطف‌ الله صافی گلپایگانی]]، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی  و سید مهدی موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (8888).jpg|از راست: ناشناسان، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و محمدباقر سلطانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (9999).jpg|از راست ردیف جلو: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[شیخ محمد کوهستانی|محمد کوهستانی]] و سید مهدی موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (9999).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، محمد کوهستانی و سید مهدی موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (99).jpg|از راست: سید مهدی موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدجواد موسوی گلپایگانی در سرزمین وحی و در لباس احرام
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (99).jpg|از راست: سید مهدی موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدجواد موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (999).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در محله سادات نخاوله مدینه منوره
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (999).jpg| سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در محله سادات نخاوله مدینه منوره
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (888).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و علی صافی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (888).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و علی صافی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (44).jpg|از راست: [[سید مصطفی صفایی خوانساری|سید مصطفی حسینی صفایی خوانساری]]، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و [[مرتضی حائری یزدی]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (44).jpg|از راست: سید مصطفی صفایی خوانساری، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و مرتضی حائری یزدی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (444).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و [[سید احمد خوانساری|سید احمد موسوی خوانساری]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (444).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید احمد موسوی خوانساری
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (11).jpg|از راست تکیه به دیوار: [[محمدتقی فلسفی|محمد تقی فلسفی]]، [[سید محمد صادق حسینی روحانی]]، سید کاظم میرفیضی شریعتمداری و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (11).jpg|از راست: محمد تقی فلسفی، سید محمد صادق حسینی روحانی، سید محمدکاظم شریعتمداری و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (113).jpg|محمدطاهر آل شبیر خاقانی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (113).jpg|از راست: محمدطاهر آل شبیر خاقانی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (12).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]، سید کاظم میرفیضی شریعتمداری و سید شهاب‌الدین حسینی مرعشی نجفی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (12).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی، سید محمدکاظم شریعتمداری و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (122).jpg|از راست: [[فاضل لنكرانى|محمد موحدی]] (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، احمد بیگدلی آذری قمی و ناشناس
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (122).jpg|از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، احمد بیگدلی آذری قمی و ناشناس
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1222).jpg|از راست تکیه به دیوار: ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (محمدی گیلانی)، سید علی هاشمی گلپایگانی، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید حسین بدلا، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و [[عبدالله جوادی آملی]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1222).jpg|از راست: ناشناس، ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (گیلانی)، ناشناس، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید حسین بدلا، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و عبدالله جوادی آملی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1122).jpg|از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[میرزا هاشم آملی|هاشم اردشیر لاریجانی]] (میرزا هاشم آملی)، سید کاظم میرفیضی شریعتمداری، [[ناصر مکارم شیرازی]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (1122).jpg|از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)، سید محمّدکاظم شریعتمداری، ناصر مکارم شیرازی
 
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (17).jpg|از راست: ناشناسان، سید مرتضی علوی فریدونی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد حسینی شیرازی، سید محمدباقر موسوی گلپایگانی و ناشناس
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (17).jpg|از راست: ناشناسان، سید مرتضی علوی فریدونی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد حسینی شیرازی، سید محمدباقر موسوی گلپایگانی و ناشناس
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (18).jpg|از راست: ناشناسان، سید عبدالله موسوی شیرازی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (18).jpg|از راست: ناشناسان، [[آیت الله سید عبدالله شیرازی|سید عبدالله موسوی شیرازی]] و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی.jpg|از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید رضا بهاء الدینی، محمد صادقی اصفهانی (تهرانی) و ناشناس
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی.jpg|از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[سید رضا بهاءالدینی]]، محمد صادقی اصفهانی (تهرانی) و ناشناس
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (114).jpg|اقامه نماز بر پیکر سید محمدحسین طباطبایی توسط سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (114).jpg|اقامه نماز بر پیکر [[سید محمدحسین طباطبایی]] توسط سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
پرونده:ابوالقاسم خزعلی (10).jpg|از راست: ابوالقاسم خزعلی و سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (14).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، شهید [[محمد علی رجایی|محمدعلی رجایی]] و محمدجواد موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (14).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، شهید محمدعلی رجایی و محمدجواد موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (116).jpg|اقامه نماز بر پیکر سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی- از راست: محمدرضا توسلی محلاتی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و [[سید احمد خمینی|سید احمد موسوی مصطفوی خمینی]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (116).jpg|اقامه نماز بر پیکر سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی- از راست: محمدرضا توسلی محلاتی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید احمد موسوی مصطفوی خمینی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (16).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و [[سید علی حسینی خامنه‌ای]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (16).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید علی حسینی خامنه ای
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (21).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی درون ضریح [[امام رضا علیه السلام]]
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (21).jpg|از راست: محمدعلی اراکی، عباس واعظ طبسی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (23).jpg|از راست: [[محمدعلی اراکی|محمدعلی مصلحی اراکی]]، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (021).jpg|از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، نصرالله شاه آبادی و محمدعلی حقی
+
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (021).jpg|از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، نصرالله شاه آبادی و [[محمدعلی حقی|محمدعلی حقی سرابی]]
پرونده:سبحانی (9).jpg|از راست: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، جعفر سبحانی و ناشناسان
+
پرونده:سبحانی (9).jpg|از راست تکیه بر دیوار: سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، [[جعفر سبحانی]] و ناشناسان
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (26).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در بیمارستان
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (26).jpg|سید محمدرضا موسوی گلپایگانی در بیمارستان
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (28).jpg|تشییع پیکر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (28).jpg|تشییع پیکر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
سطر ۱۸۱: سطر ۲۰۴:
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (30).jpg|قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (30).jpg|قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (31).jpg|پارچه نوشته قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
پرونده:سید محمدرضا گلپایگانی (31).jpg|پارچه نوشته قبر سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
 
 
</gallery>
 
</gallery>
  
سطر ۱۹۷: سطر ۲۱۹:
 
}}
 
}}
  
[[رده:علمای معاصر|موسوی گلپایگانی،سيد محمدرضا]]
+
[[رده:علمای معاصر|گلپایگانی،سيد محمدرضا]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۵۹

آیت الله العظمی سید محمدرضا موسوی گلپایگانی (۱۳۱۶ - ۱۴۱۴ ق)، از فقهای مجاهد و مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. آیت الله گلپایگانی اقدامات مؤثری در مبارزه با رژیم طاغوت انجام داد و علاوه بر تربیت عالمان دینی، تألیف کتب و روشنگری جامعه اسلامی، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی و علمی در سراسر کشور همت نمود. شهید مطهری و شیخ مرتضی حائری از شاگردان او هستند.

۲۲۰px
نام کامل سید محمدرضا موسوی گلپایگانی
زادروز ۱۲۷۷ شمسی
زادگاه گلپایگان
وفات ۱۳۷۲ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

شیخ عبدالکریم حائری، میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آیت الله بروجردی،...

شاگردان

شهید مطهری، شیخ مرتضی حائری، محمد مفتح، جعفر سبحانی، سید محمدعلی قاضی طباطبایی...

آثار

حاشیه بر عروة الوثقی، مسائل الحج، افاضة العوائد، رساله در عدم تحریف قرآن، کتاب الحدود،...


این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon book.jpg

محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


ولادت

سید محمدرضا گلپایگانی در هشتم ماه ذی القعده ۱۳۱۶ قمری در گلپایگان، پا به عرصه وجود نهاد. پدرش آقا سید محمدباقر امام، عالمی معروف به زهد و تقوا و پای بند به آداب و مستحبات دینی و کوشا در امر به معروف و نهی از منکر بود که هم اینک مرقدش مورد احترام و زیارت مردم است.

محمدرضا در سه سالگی مادر و در نه سالگی پدرش را از دست داد و دوران کودکی را با مشکلات و سختی های فراوان سپری کرد و تحصیلات ابتدایی را در مکتب خانه گذراند.

تحصیل و استادان

سید محمدرضا نوجوانی بیش نبود که شوق تحصیل علوم اسلامی او را مشتاق آیت الله محمدتقی گوگدی (م، ۱۳۵۳ ق) گردانید و نزد ایشان ادبیات عرب را فراگرفت. سپس نزد آیت الله سید محمدحسن خوانساری (م، ۱۳۳۷ ق) ـ برادر مهتر آیت الله العظمی سید احمد خوانساری ـ زانوی ادب به زمین زد و ادبیات و بخشی از سطوح را نزد وی آموخت.

نوزده ساله بود که به اراک رفت و در مدرسه آقا سید ضیاءالدین به تکمیل سطوح عالیه پرداخت و در ۱۳۳۷ ق. شایستگی حضور در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی (م، ۱۳۵۵ ق) را پیدا کرد و تا سال ۱۳۴۰ ق، در آن شهر از آن مرجع بزرگ بهره برد. در بیست و چهار سالگی در پی مهاجرت استادش آیت الله حائری به قم و تأسیس حوزه علمیه در این شهر مقدس، به قم آمده و در مدرسه فیضیه سکونت گزید و درسها را با آیت الله سید احمد خوانساری به مباحثه نشست.

استاد با مشاهده استعداد و فهم شاگرد سخت کوش خود، بدو بسیار علاقه مند شد و او را در شمار اصحاب خاص و هیأت استفتا قرار داد و «تصحیح کتاب الصلاه» خود را به او و آیت الله اراکی واگذار نمود. ایشان نیز تا پایان عمر استاد (۱۳۵۵ ق) ملازم درس ایشان بود.

ایشان در سال ۱۳۴۱ ق. در قم به مدت هشت ماه از محضر آیات عظام میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی استفاده برد. از دیگر اساتید او می‎ توان از آیات عظام حاج شیخ محمدرضا مسجدشاهی اصفهانی، حاج شیخ ابوالقاسم کبیر، آیت الله بروجردی، آقا ضیاء عراقی و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی نام برد.

وی از آیت الله حائری اجازه اجتهاد و از مرحوم شیخ عباس قمی و آقا شیخ محمدرضا اصفهانی اجازه نقل روایت اخذ کرده است.

تدریس و شاگردان

آیت الله گلپایگانی از آغاز ورود به قم در سال ۱۳۴۰ ق. به تدریس کتابهای رسائل، مکاسب و کفایه اشتغال ورزید و پس از وفات استادش آیت الله حائری، تدریس خارج فقه و اصول را شروع نمود. ایشان در طول بیش از هفتاد سال تعلیم دانش اهل بیت علیهم السلام، صدها تن از ستارگان درخشان آسمان علم را به جامعه اسلامی تحویل داده است.

برخی از مشهور‎ترین شاگردان ایشان عبارتند از:

آثار و تألیفات

آیت الله گلپایگانی در کنار اشتغالات گوناگون از تألیف و تصنیف نیز فروگذار نکرده است. آثار قلمی آن مرجع وارسته عبارتند از:

  1. حاشیه بر عروة الوثقی
  2. حاشیه بر وسیلة النجاة
  3. رساله صلاة الجمعه
  4. رساله فی المحرمات بالنسب
  5. مسائل الحج
  6. افاضة العوائد، تعلیقه بر دررالاصول آیت الله حائری
  7. رساله در عدم تحریف قرآن
  8. کتاب الطهاره
  9. کتاب الحدود
  10. حواشی بر ملحقات عروة الوثقی
هدایة العباد - یکی از آثار آیت الله العظمی گلپایگانی

تقریرات:

همچنین درسهای آن فقیه اهل بیت را عده بسیاری به رشته تحریر درآورده ‎اند. آنهایی که به چاپ رسیده است، عبارتند از:

  1. کتاب الحج، سه جلد تاکنون
  2. الهدایه الی من له الولایه، درباره ولایت فقیه
  3. نخبة الاشارات فی احکام الخیارات. (هر سه از آقای احمد صابری همدانی)
  4. کتاب القضاء در دو جلد
  5. کتاب الشهادات
  6. بلغه الطالب فی التعلیق علی بیع المکاسب
  7. الدرّ المنضود فی احکام الحدود
  8. نتایج الافکار فی نجاسة الکفار، هر دو از آقای علی کریمی جهرمی
  9. کتاب الطهاره
  10. کتاب القضاء. هر دو از آقای هادی مقدس نجفی.

مجموعه فتاوی:

آیت الله العظمی گلپایگانی در طول سی و دو سال مرجعیت، یکی از ارکان فقاهت بودند و روزانه استفتائات گوناگون از سراسر جهان به محضر ایشان فرستاده می‎ شد و از همین رهگذر در تمام ابواب فقه فتوا داده ‎اند و هم اینک مجموعه ‎های بسیاری از فتاوای او در دسترس است که عبارتند از:

  1. منتخب الاحکام (با ترجمه انگلیسی)
  2. مختصر الاحکام (با ترجمه عربی و اردو)
  3. توضیح المسائل (این کتاب بیش از هشتاد بار به چاپ رسیده و به زبانهای اردو، چینی، ترکی آذری و ترکی لاتین ترجمه شده است).
  4. مجمع المسائل، ۳ جلد و دربرگیرنده تمام ابواب فقه از طهارت تا دیات است.
  5. مناسک حج (با ترجمه عربی، اردو، روسی و انگلیسی)
  6. احکامی از حج
  7. سؤال و جواب درباره مسائل حج
  8. آداب و احکام حج
  9. دلیل الحاج
  10. احکام عمره
  11. هدایة العباد (به عربی و دربرگیرنده حاشیه ایشان بر عروة الوثقی، وسیلة النجاة، توضیح المسائل و برخی از استفتائات در دو جلد)
  12. رساله امر به معروف و نهی از منکر و مسائل اجتماعی اسلام
  13. مسائل نماز خوف و مطارده و احکام جبهه.

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

آیت الله العظمی گلپایگانی از بدو حرکت شجاعانه روحانیت به رهبری امام خمینی، به مبارزات پیگیر و بی‎ امان خویش با استبداد پرداخت و نخستین اعلامیه اعتراض به لایحه ننگین «انجمن‎های ایالتی و ولایتی» در مهرماه ۱۳۴۱ شمسی از سوی ایشان صادر شد و به دنبال آن بود که پیامها و بیانیه‎ های ایشان تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت (بسیاری از آنها در جلد اول کتاب «اسناد انقلاب اسلامی» گرد آمده است).

برخی از اقدامات آن جناب در برابر رژیم منحوس شاه عبارتند از:

  • سرباز زدن از ملاقات با شاه و نخست وزیران و فرستادگان دربار،
  • تحریم برنامه اوقاف و اعلامیه علیه معاملات و همکاری با سازمان اوقاف،
  • قطع شهریه کسانی که با اوقاف همکاری می ‎نمودند و تحریم امامت جماعت و گوش دادن به سخنرانی آنان،
  • حرام شمردن خرید و فروش و مصرف و توزیع گوشتهای وارداتی از خارج و قبول نکردن وجوهات فروشندگان آنان (هر چند می‎ شد تحت عنوان مال مخلوط به حرام خمس آن را پذیرفت)،
  • اعتراض شدید و پیام کوبنده علیه تغییر تاریخ هجری به تاریخ منحوس شاهنشاهی،
  • مخالفت صریح با حزب رستاخیز و تحریم شرکت مسلمانان در آن،
  • مخالفت صریح با طرح امتحان دولت از طلاب و انکار صلاحیت آنان برای این امر که باعث عقب نشینی دولت وقت و مصون ماندن حوزه از این طرح ننگین شد،
  • اعتراض شدید علیه گسترش بی بند و باری و فساد و فحشا و رواج منکرات و فرستادن نامه سرگشاده به شاه و تذکر عواقب وخیم آن،
  • اعتراض و مخالفت بسیار شدید علیه سینما در شهر قم و تعطیل نمودن درس و نماز جماعت خویش به مدت یک هفته،
  • مخالفت و اعتراض علیه تاجگذاری شاه و انتخاب ولیعهد،
  • پیام در جهت تجلیل از مقام شهید سعیدی و اعلام مجلس ختم برای ایشان در مسجد امام،
  • تجلیل از مقام مرحوم سید مصطفی خمینی و تشکیل دو مجلس ختم در مسجد اعظم و شکستن سدّ رعب و ممنوعیت برپایی مجالس بزرگداشت و مطرح شدن نام حضرت امام در آن مراسم،
  • پی جویی حال تبعید شدگان و سرکشی به خانواده‎ های آنان،
  • حمایت از مقام و موقعیت امام خمینی و به ویژه در برابر اهانت روزنامه اطلاعات به ایشان و تأکید بر مقاومت روحانیت و پیگیری اعتراضها و راهپیمایی ها و صدور اعلامیه ‎های روشنگرانه و کوبنده در لحظات حساس (به گونه ‎ای که امام به ایشان فرموده بود: اعلامیه ‎هایی که حضرت عالی به تنهایی صادر می ‎کنید، نقش بسزایی در پیشبرد مبارزات ملت مسلمان دارد).

این اقدامات باعث شد که مزدوران رژیم برای لطمه زدن به ساحت ایشان از هیچ کاری فروگذار نکنند و دو بار (سوم فروردین ۱۳۴۲ در مدرسه فیضیه و ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۷ ش) به سوی ایشان حمله کرده، قصد ضرب و جرح آن مرجع بزرگوار را داشتند که لطف خدا و جانفشانیهای اطرافیان باعث حفظ ایشان شد.

پس از پیروزی انقلاب نیز هماره در جهت تأیید کامل مواضع حضرت امام و تقویت موقعیت ایشان به عنوان رهبر نظام و فراخواندن مردم به پیروی کامل از حضرت امام، توصیه به افراد صالح برای شرکت در مناصب دولتی، طرح مباحث مورد نیاز حکومت اسلامی در درس خارج فقه (قضا، حدود و شهادات)، شرکت در مراسم انتخابات، صدور پیامهای گوناگون مبنی بر شرکت مردم در انتخابات، تقویت دولت اسلامی و حرام شمردن مخالفت با دستورها و مقررات دولت و نهی از فروش اجناس قاچاق، حمایت مادی و معنوی از رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی و ارسال هیألت های مختلف به جبهه ‎های نبرد و اجازه مصرف ثلث در مصرف جبهه ‎ها و بر عهده گرفتند ساختمان مراکز درمانی و بهداشتی استانهای زلزله زده در زلزله خرداد ۱۳۶۹ و دهها اقدام دیگر فعال بودند.

مرجع بزرگ شیعه علاوه بر تدریس و تربیت عالمان دین، تألیف، فتوا، رهبری و روشنگری جامعه شیعه، به بنیان نهادن دهها مؤسسه فرهنگی و دینی در گوشه و کنار جهان و آبادانی صدها مسجد و مدرسه در سراسر کشور دست یازید که برخی از آنها عبارتند از:

  • دارالقرآن الکریم: اولین مؤسسه قرآنی کشور است که در سال ۱۳۵۲ پا گرفت و به کار چاپ و نشر قرآن مجید، ترجمه قرآن، بررسی اغلاط ترجمه ‎های موجود و تصحیح آنها، تشکیل موزه قرآن، گردآوری نسخه ‎های خطی و چاپی قرآن، تشکیل کتابخانه تخصصی قرآن، چاپ و توزیع کتابهای قرآن، نشر مجله «رساله القرآن و پیام قرآن» و تشکیل «کنفرانس علوم و مفاهیم قرآن» و چاپ مجموعه مقالات و سخنرانیهای آن پرداخته است.
  • بیمارستان: که با بخشهای قلب، جراحی، زایمان، اورژانس، داخلی، اطفال، اعصاب و رادیولوژی یکی از بزرگترین بیمارستانهای کشور به شمار می ‎رود و تاکنون منشأ خدمات بسیار به روحانیون و مردم و رزمندگان اسلام در طول جنگ تحمیلی بوده است.
  • کتابخانه: که با داشتن حدود یکصد هزار جلد کتاب چاپی و دوازده هزار جلد کتاب خطی یکی از غنی ‎ترین کتابخانه‎ های کشور به شمار می‎ رود.
  • مجمع جهانی اسلامی در لندن
  • مرکز معجم المسائل الفقهیه
  • مسجد عظیم و باشکوه در قم
  • بیمارستان زنان و زایشگاه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در قم
  • مدرسه علمیه در گلپایگان
  • مدرسه امام مهدی علیه السلام در قم
  • مدرسه علمیه که اینک در کنار مسجد اعظم و مدرسه فیضیه، سه قطب عمده تدریس در حوزه علمیه قم به حساب می ‎آید و روزانه صدها طلبه در آنجا به تحصیل فقه و اصول می ‎پردازند.
  • تأسیس یک دارالأیتام
  • مؤسسه خیریه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف.

ویژگی‌‎های اخلاقی

آیت الله گلپایگانی دربردارنده فضایل اخلاقی و کمالات نفسانی بود. از جمله ویژگی‎های بارز ایشان عبارتند از:

زهد و بی ‎اعتنایی به جلوه ‎های دنیا، تواضع، بهره وری از فرصتها، تجلیل از مقام فقها و مراجع معاصر، تشویق عالمان و نویسندگان، اهتمام بسیار به حفظ و قرائت قرآن، عشق به ساحت مقدس ائمه اطهار (به گونه‎ ای که سالها ـ حتی پس از مرجعیت ـ به منبر تشریف برده، اخبار آل محمد صلی الله علیه و آله، را به گوش مردمان می‎ رساندند و روزهای عاشورا را روضه می‎ خواندند و در عزای امامان بشدت می‎ گریستند و به زیارت مرقد آنان مکرر مشرف می‎ شدند)، احترام بسیار به استاد (که همیشه پیش از درس فاتحه ‎ای برای استادش قرائت می ‎فرمود).

تقیّد بسیار به مستحبات و ترک مکروهات آن جناب، زنده کننده مراسم اعتکاف در سراسر ایران و ترویج کننده عزاداری فاطمیّه دوم یاد می ‎شود.

وفات

سرانجام آن عبد صالح خدا پس از عمری سرشار از توفیق و پربار از خدمات دینی و علمی و پس از طی بیماری کوتاه مدت، در ۹۶ سالگی در شامگاه روز پنجشنبه ۱۸ آذر ۱۳۷۲ (۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ ق.) در تهران دار فانی را وداع گفت. پیکر پاک آن مرجع بزرگ به قم انتقال یافت و پس از اقامه نماز به امامت آیت الله شیخ لطف الله صافی گلپایگانی (داماد آن مرحوم)، در مسجد بالا سر مرقد مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام، در جوار تربت استادش به خاک سپرده شد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ‎ای در بخشی از پیام خویش چنین فرمودند: «این شخصیت والای کهنسال، در میان مراجع عظام تقلید، یکی از موفق‎ترین و سعادتمندترین‎ها بودند. ۳۲ سال مرجع تقلید، حدود ۷۰ سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود ۸۵ سال سرگرم فرا گرفتن و آموختن فقه آل محمد علیهم السلام بودند. اولین مدرسه علوم دینی به سبک جدید را ایشان در قم تأسیس نمودند. اولین مؤسسه بزرگ قرآنی را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهی و حدیثی با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشری را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه و مسجد و مؤسسه تبلیغ دین در سراسر کشور و در کشورهای دیگر بنیاد کردند. هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهره‎ مند ساختند. بسیاری آراء و نظرات فقهی که حاکی از روشن بینی و ذهن نوگرای ایشان بود ارائه کردند و بالاتر از همه با منش و رفتار پرهیزکارانه و با طهارت و تقوایی که می ‎توانست برای علما و فقها، الگویی زنده و ملموس باشد، عمری پربرکت را به نزاهت کامل گذرانیدند...».

منابع

  • جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم تلخیص از کتاب گلشن ابرار، ج۲، ص۹۵۶.

آرشیو عکس و تصویر