سوره دخان
سوره دخان مکی است.
تعداد آيات
بنابر قرائت اهل كوفه پنجاه و نه آيه، بنابر قرائت اهل بصره پنجاه و هفت آيه، بنابر قرائت ديگر قراء پنجاه و شش آيه است. اختلاف آيات در چهار مورد است:
- «حم» از نظر اهالى كوفه
- «ان هؤلاء يقولون» (آیه 34) از نظر كوفى
- «شجرة الزّقوم» (آیه 43) از نظر عراقى، شامى و مدنى اوّل.
- «فى البطون» از نظر عراقى، مكّى و مدنى اخير.
فضيلت سوره
- ابى بن كعب از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روايت مي كند كه فرمودند: (هر كس شب جمعه سوره دخان را بخواند آمرزيده خواهد شد).
- ابو امامه از پيامبر خدا صلی الله علیه و آله روايت مي كند كه فرمودند: (هر كس سوره دخان را شب و روز جمعه بخواند خداوند در بهشت خانه‌اى برايش بنا خواهد نمود).
- ابوحمزه ثمالى از امام باقر علیه السلام روايت مي كند كه فرمود: (هر كس سوره دخان را در نمازهاى فريضه و نافله خود بخواند خداوند او را روز قيامت جزء امان يافتگان مبعوث خواهد فرمود و او را زير سايه عرش خود جا داده، حسابى آسان از او مي كند و نامه عملش را بدست راستش مي دهد).[۱]
هدف سوره
غرض سوره در يك كلمه خلاصه می‌شود، و آن اين است كه می‌خواهد كسانی را كه به كتاب خدا شك دارند از عذاب دنيا و عذاب آخرت انذار كند. و اين غرض را در اين سياق بيان می‌كند كه: قرآن كتابی است روشن كه از ناحيه خدا نازل شده بر كسی كه او به سوی مردم گسيل داشته، تا انذارشان كند. و به اين منظور نازل كرده تا رحمتی از او به بندگانش باشد. و در بهترين شب نازل كرده، شب قدر كه در آن شب هر امری بطور خلل‌ناپذيری تقدير می‌شود. چيزی كه هست مردم- يعنی كفار- در باره آن خود را به شك می‌اندازند، و با هوی و هوس خود بازی می‌كنند، و به زودی عذابی دردناك در دنيا از هر سو ايشان را احاطه می‌كند، آن گاه به سوی پروردگار خود برمی‌گردند، و خداوند بعد از فصل قضاء و محاسبه دقيق با عذابی جاودانه از ايشان انتقام می‌گيرد.
آن گاه برای آنان مثالی در خصوص عذاب دنيوی می‌آورد و آن داستان موسی (ع) است، كه به سوی قوم فرعون و برای نجات بنی اسرائيل گسيل شد، و فرعونيان او را تكذيب كردند، و خداوند به همين جرم در دريا غرقشان كرد.
و سپس برای عذاب دومشان كه آن را انكار می‌كردند، يعنی بازگشت به خدا در روز فصل قضا (قيامت) چنين اقامه حجت می‌كند كه: قيامت آمدنی است، چه بخواهند و چه نخواهند. و در آخر پاره‌ای از اخبار قيامت را و آنچه بر سر مجرمين می‌آيد و آنچه از انواع عذاب به آنها می‌رسد، برشمرده، قسمتی هم از ثوابهايی را كه به متقين می‌رسد كه حاصل جمعش عبارت است از حياتی طيب و مقامی كريم، بيان می‌كند [۲]
پانویس
منابع
- فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج22، ص281.
- محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج18، ص: 19، قم 1374
پیوست
